Machu Pikchu

Machu Pikchu

UNESCO Tukuy runakunap qhapaq kaynin

Machu Pikchu

Mama llaqta

Piruw

Tinkurachina siwikuna

13°09′47″S, 72°32′44″O

Laya

Yachay tarpuy
/ Sallqa pacha

Akllanasqa watapi

1983

Kritiryukuna

i, iii, vii, ix

Llika tiyanan

Machu Pikchu (Wayna Pikchumanta rikusqa)

Machu Pikchu icha Machupíkchu ^[1] icha Patallaqta^[2] nisqaqa (QSHKS qillqaypi: Machu Piqchu icha Machu Pijchu), Piruwpi, Qusqu suyupi kaq mawk'a llaqtam, Inkakunap qhipaq pukaranmi karqan.

Hacha hacha sumaqkay rankachikuqyuq, Machupíkchu pukara ^[3] tiyaykan hatikasa Qosqo chawpi Antikunapi. Kaykan 2.430 t. q. s. h. ^[4]. Qusqu (Qosqo) ^[5] llaqtamantaqa 70 km. ^[6] karum.

Manam hayk'appas Ispañamanta awqakuna chay llaqtata tarirqaptinku, chinkaykurqan. 1911 watapi USA-manta wiñay kawsay yachaqmi, Hiram Bingham, tarirqan; llapan Pacha runakuna musyananpaq. Kunanqa tukuy tiksi muyumanta Piruwman hamuykuq karu puriqkunap lliwmanta aswan watukusqanmi llaqta.

1986 watapis UNESCO nisqa Tukuy runakunap qhapaq kaynin rimarirqan.

2007 watapi 7 ñiqin anta situwa killapi p'unchawpi Bernard Weber sutiyuq runap paqarichisqan New Open World Corporation (NOWC) nisqa Suwisa ruruchina Machu Pikchutaqa Musuq Qanchisnintin Tiksimuyu Achachilla nisqap huk achachillanmi kanman rimarirqan.

Saywitukuna llamk'apuy

Piruwpi tiyay
Machu Pikchup saywitun
Willkamayu qhichwapi tiyay

Kaypipas qhaway llamk'apuy

Tukuy runakunap qhapaq kaynin (Piruw):

Naska siq'ikuna
Wantar Chawin
Muchik
Lima (Mawk'a llaqta)
Ariqipa (Mawk'a llaqta)
Karal
Chan Chan

Pukyukuna llamk'apuy

↑ Lira y Mejía: Diccionario quechua -castellano (2008) URP, Lima.
↑ «Machu Picchu se llamaba Patallaqta: Una historiadora basa en un documento del siglo XVI el descubrimiento del primer nombre de la ciudad inca», El País, 2012-03-19.
↑ Escritura de Mario Mejía en Diccionario quechua castellano ISBN 978-9972-236-70-9
↑ Tatkikuna qucha s'iqin hananpi.
↑ Qheswa-español-qheswa / Simi taqe; Qosqo - Perú, 1995
↑ 1 km = huk waranqa tatkikuna