Lak'ota nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
Siq'i 2:
[[Rikcha:Charles Deas A group of Sioux.jpg|thumb|right|250px|Lak'otakunaqa [[Kawallupi puriy|kawallupi puriqsi]] karqan. [[Charles Deas]]-pa llimphisqan.]]
[[Rikcha:Sitting Bull.jpg|thumb|right|250px|[[Tatanka Yotanka]] ''(Tiyaq Turu)'', Lak'otakunap umalliqnin, 1885 watapi.]]
'''Lak'ota''', '''Nak'ota''', '''Dak'ota''' ([[inlish simi]]pi: ''Sioux'' [ˈsuː/] icha ''Lakota'') nikuq runakunaqa [[Chinchay Awya Yala]]pi, kunan [[Hukllachasqa Amirika Suyukuna]]pi, [[Kanada]]pipas kawsaq [[indihina]] [[runa llaqta]]m. Kunanqa 162 waranqa runakunas kachkan, ichataq 26.300-llanñas [[lak'ota simi]]taraq rimachkan. [[Hukllachasqa Amirika Suyukuna]]pi 155.200 Lak'ota runakuna 2005 watapi karqanku 16 [[risirwasyun]] nisqakunapi, [[Kanada]]pipas kunan p'unchaw yaqa 6.600 Lak'ota runakuna
Lak'otakunamanqa kimsantin runa huñum kapun:
*''Isanti'' ("kuchuna", ''Santee'' icha '''''Dakota''''' nisqapas): anti Chinchay Dakota, anti Uralan Dakota, Minnesota, chincha Iowa;
*''Ihanktowan-Ihanktowana'' ("qhipanpi llaqtacha", ''Yankton'' icha '''''Nakota''''' nisqapas): Minnesota mayu k'iti;
*''Teton'' icha ''Tetonwan'' ('''''Lakota''''' nisqapas; qallariy sut'iqa manam riqsisqachu): kunti Chinchay Dakota, kunti
Lak'otakunaqa Chinchay Awya Yalap [[inkill]] pampakunapi [[chaku]]qsi [[yura pallaq]]pas karqan, [[Kawallupi puriy|kawallupi rispa]] [[Awya Yala Bisunti|bisuntikunatas]] huk uywakunatapas chakuq. Chay [[kawallu]]kunaqa [[Wirrinatu Musuq Ispaña|Mishiku]]pi [[Kastilla Kamachiy pacha|ispañulkunamanta]] ayqispa qispispa sallqayasqas karqan.
Siq'i 16:
Kawsaqraq Lak'otakunataqa [[risirwasyun]] nisqakunamansi kacharqanku.
1973 watapi Lak'ota runakuna, wak indihinakunapas K'irisqa Qunqur (Wounded Knee) [[uchuy llaqta]]pi ankallikurqanku, 71 p'unchawpas chay uchuy llaqtaqa indihinakunap makinkunapi karqanmi.
Kunanqa Lak'ota risirwasyunkunapi kawsaq runakunaqa lliw HAS runakunamanta aswan [[wakcha]]m kachkan, kuskanchaku [[kawsay mit'a]]qa 44 watallam.
| |||