Utu astika rimaykuna nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin

Contenido eliminado Contenido añadido
a Rurana antacha Yapasqa: fa:یوتو-آزتک
Xqbot (rimanakuy | llamk'apusqakuna)
a Rurana antacha Hukchasqa: fa:یوتو آزتک; cambios triviales
Siq'i 4:
 
== Huk Utu astika rimaykuna ==
* [[Nawa simi]]: [[Mishiku]]
* [[Raramuri simi]] (Tarawmara): [[Mishiku]]
* [[Hanan Pima simi]] (O'odham): [[Mishiku]], [[Hukllachasqa Amirika Suyukuna]]
* [[Hopi simi]]: [[Hukllachasqa Amirika Suyukuna]]
* [[Kumanchi simi]]: [[Hukllachasqa Amirika Suyukuna]]
* [[Shoshoni simi]]: [[Hukllachasqa Amirika Suyukuna]]
* [[Ute simi]]: [[Hukllachasqa Amirika Suyukuna]]
* hukkunapas
 
== Paqta rimakuna ==
Siq'i 74:
'''Chincha utu astika rimaykuna'''<ref name="northsouth">Many recent linguists have not accepted the validity of the division between Northern and Southern Uto-Aztecan as a genuine genetic branching. They have either recognized seven to nine independent branches of Uto-Aztecan or accepted Southern Uto-Aztecan but recognized four independent branches in the place of Northern Uto-Aztecan (Goddard 1996:7; Miller 1983:118; Mithun 1999:539-540).</ref>
 
[[Hopi simi|Hopi]] <ref>Benjamin Lee Whorf. 1946. "The Hopi Language, Toreva Dialect," ''Linguistic Structures of Native America''. Ed. Cornelius Osgood. Viking Fund Publications in Anthropology 6. New York: Wenner-Gren Foundation. Pages 158-183.<br />LaVerne Masayesva Jeanne. 1978. "Aspects of Hopi grammar," Massachusetts Institute of Technology PhD dissertation.<br />Hopi Dictionary Project. 1998. ''[[Hopi Dictionary: Hopìikwa Lavàytutuveni]]: A Hopi-English Dictionary of the Third Mesa Dialect With an English-Hopi Finder List and a Sketch of Hopi Grammar''. Tucson: University of Arizona Press.</ref>
 
[[Tübatulabal simi|Tübatulabal]] <ref>C.F. Voegelin. 1935. ''Tübatulabal Grammar''. University of California Publications in American Archaeology and Ethnology 34/2. Berkeley: University of California Press.<br />C.F. Voegelin. 1958. "Working Dictionary of Tubatulabal," ''International Journal of American Linguistics'' 24:221-228.</ref>
 
[[Numic rimaykuna|Numic]] <ref>David Iannucci. 1972. "Numic historical phonology," Cornell University PhD dissertation.<br />Michael Nichols. 1973. "Northern Paiute historical grammar," University of California, Berkeley PhD dissertation<br />Wick R. Miller. 1986. "Numic Languages," ''Handbook of North American Indians, Volume 11, Great Basin''. Ed. by Warren L. d’Azevedo. Washington: Smithsonian Institution. Pages 98-106.</ref>
* Central Numic languages
** [[Kumanchi simi|Kumanchi]] (Comanche) <ref>Lila Wistrand Robinson & James Armagost. 1990. ''Comanche Dictionary and Grammar''. Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington Publications in Linguistics Publication 92. Dallas, Texas: The Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington.<br />Jean O. Charney. 1993. ''A Grammar of Comanche''. Studies in the Anthropology of North American Indians. Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press.</ref>
** [[Timbisha simi|Timbisha]] (k’iti rimayninkuna: Western, Central <ref>Jon P. Dayley. 1989. ''Tümpisa (Panamint) Shoshone Grammar''. University of California Publications in Linguistics Volume 115. Berkeley, California: University of California Press.<br />Jon P. Dayley. 1989. ''Tümpisa (Panamint) Shoshone Dictionary''. University of California Publications in Linguistics Volume 116. Berkeley, California: University of California Press.</ref>, and Eastern <ref>John E. McLaughlin. 2006. ''Timbisha (Panamint)''. Languages of the World/Materials 453. Muenchen: LINCOM Europa.</ref>)
** [[Shoshone simi|Shoshone]] (k’iti rimayninkuna: Western <ref>Richley H. Crapo. 1976. ''Big Smokey Valley Shoshoni''. Desert Research Institute Publications in the Social Sciences 10. Reno: University of Nevada Press.<br />Beverly Crum & Jon Dayley. 1993. ''Western Shoshoni Grammar''. Boise State University Occasional Papers and Monographs in Cultural Anthropology and Linguistics Volume No. 1. Boise, Idaho: Department of Anthropology, Boise State University.</ref>, Gosiute <ref>Wick R. Miller. 1972. ''Newe Natekwinappeh: Shoshoni Stories and Dictionary''. University of Utah Anthropological Papers 94. Salt Lake City: University of Utah Press.<br />Wick R. Miller. 1996. "Sketch of Shoshone, a Uto-Aztecan Language," ''Handbook of North American Indians, Volume 17, Languages''. Ed. Ives Goddard. Washington, D.C.: Smithsonian Institution. Pages 693-720.</ref>, Northern <ref>Drusilla Gould & Christopher Loether. 2002. ''An Introduction to the Shoshoni Language: Dammen Daigwape''. Salt Lake City, Utah: The University of Utah Press.</ref>, and Eastern <ref>D.B. Shimkin. 1949. "Shoshone, I: Linguistic Sketch and Text," ''International Journal of American Linguistics'' 15:175-188.<br />D. B. Shimkin. 1949. "Shoshone II: Morpheme List," ''International Journal of American Linguistics'' 15.203-212.<br />Malinda Tidzump. 1970. ''Shoshone Thesaurus''. Grand Forks, North Dakota.</ref>)
* Southern Numic languages
** [[Kawaiisu simi|Kawaiisu]] <ref>Maurice L. Zigmond, Curtis G. Booth, & Pamela Munro. 1991. ''Kawaiisu, A Grammar and Dictionary with Texts''. Ed. Pamela Munro. University of California Publications in Linguistics Volume 119. Berkeley, California: University of California Press.</ref>
** [[Ute simi|Ute]] (Colorado River; k’iti rimayninkuna: Chemehuevi <ref>Margaret L. Press. 1979. ''Chemehuevi, A Grammar and Lexicon''. University of California Publications in Linguistics Volume 92. Berkeley, California. University of California Press.<br />Laird, Carobeth. 1976. ''The Chemehuevis''. Malki Museum Press, Banning, California.</ref>, Southern Paiute <ref>Edward Sapir. 1930. ''Southern Paiute, a Shoshonean Language''. Reprinted in 1992 in: ''The Collected Works of Edward Sapir, X, Southern Paiute and Ute Linguistics and Ethnography''. Ed. William Bright. Berlin: Mouton deGruyter.<br />Edward Sapir. 1931. ''Southern Paiute Dictionary''. Reprinted in 1992 in: ''The Collected Works of Edward Sapir, X, Southern Paiute and Ute Linguistics and Ethnography''. Ed. William Bright. Berlin: Mouton deGruyter.<br />Pamela A. Bunte. 1979. "Problems in Southern Paiute Syntax and Semantics," Indiana University Ph.D. dissertation.</ref>, and Ute <ref>Talmy Givón. 1980. ''Ute Reference Grammar''. 1st edition. Ignacio, Colorado: Ute Press.<br />Jean O. Charney. 1996. ''A Dictionary of the Southern Ute Language''. Ignacio, Colorado: Ute Press.</ref>)
* Western Numic languages
** [[Mono simi|Mono]] (iskaynintin k’iti rimaynin: Eastern <ref>Sidney M. Lamb. 1957. "Mono Grammar," University of California, Berkeley Ph.D. dissertation.<br />Rosalie Bethel, Paul V. Kroskrity, Christopher Loether, & Gregory A. Reinhardt. 1993. ''A Dictionary of Western Mono''. 2nd edition.</ref> and Western <ref>Evan J. Norris. 1986. "A Grammar Sketch and Comparative Study of Eastern Mono," University of California, San Diego Ph.D. dissertation.</ref>)
** [[Northern Paiute simi|Northern Paiute]] (k’iti rimayninkuna: Southern Nevada <ref>Anonymous. 1987. ''Yerington Paiute Grammar''. Anchorage, Alaska: Bilingual Education Services.<br />Arie Poldevaart. 1987. ''Paiute-English English-Paiute Dictionary''. Yerington, Nevada: Yerington Paiute Tribe.</ref>, Northern Nevada <ref>Allen Snapp, John Anderson, & Joy Anderson. 1982. "Northern Paiute," ''Studies in Uto-Aztecan Grammar, Volume 3, Uto-Aztecan Grammatical Sketches''. Ed. Ronald W. Langacker. Summer Institute of Linguistics Publications in Linguistics Publication Number 57, Volume III. Dallas, Texas: Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington. Pages 1-92.</ref>, Oregon <ref>Timothy John Thornes. 2003. "A Northern Paiute Grammar with Texts," University of Oregon Ph.D. dissertation.</ref>, and Bannock <ref>Sven Liljeblad. 1966-1967. "Northern Paiute Lessons," manuscript.<br />Sven Liljeblad. 1950. "Bannack I: Phonemes," ''International Journal of American Linguistics'' 16:126-131</ref>)
 
Takic <ref>In addition to the Takic languages considered by Campbell, Tataviam has been recognized as a separate Takic language (Goddard 1996:7; Mithun 1999:539). Tataviam has sometimes been called by a Chumash name, Alliklik, although other scholars have reserved that name for a Chumash dialect or language (cf. Campbell 1997:135; Mithun 1999:544)</ref>
:Serrano-Gabrielino
::Serran
:::[[Serrano simi|Serrano]] <ref>Kenneth C. Hill. 1967. "A Grammar of the Serrano Language," University of California, Los Angeles PhD dissertation.</ref>
:::[[Kitanemuk simi|Kitanemuk]] <sup>†</sup> <ref>Alice J. Anderton. 1988. "The Language of the Kitanemuks of California," University of California, Los Angeles PhD dissertation.</ref>
::[[Tongva simi|Gabrielino-Fernandeño]] <sup>†</sup>
:Cupan
::Cahuilla-Cupeño
:::[[Cahuilla]] <ref>Hansjakob Seiler. 1977. ''Cahuilla Grammar''. Banning, California: Malki Museum Press.<br />Hansjakob Seiler and Kojiro Hioki. 1979. ''Cahuilla Dictionary''. Banning, California: Malki Museum Press.</ref>
:::[[Cupeño]] <ref>Jane H. Hill & Rosinda Nolasquez. 1973. ''Mulu'wetam, the First People: Cupeno Oral History and Language''. Banning, California: Malki Museum Press.<br />Jane H. Hill. 2005. ''A Grammar of Cupeño''. University of California Publications in Linguistics. Berkeley: University of California Press.</ref>
::[[Luiseño simi|Luiseño-Juaneño]] <ref>Most authorities have agreed with Campbell in considering Juaneño (now extinct) a dialect of Luiseño, but Mithun (1999:539) classified it as a separate language.<br />Alfred L. Kroeber & George William Grace. 1960. ''The Sparkman Grammar of Luiseño''. University of California Publications in Linguistics 16. Berkeley: The University of California Press.<br />William Bright. 1968. ''A Luiseno Dictionary''. University of California Publications in Linguistics 51. Berkeley: University of California Press.<br />Villiana Hyde. 1971. ''An Introduction to the Luiseño Language''. Banning, California: Malki Museum Press.<br />Eric Bryant Elliott. 1999. "Dictionary of Rincon Luiseno," University of California, San Diego PhD dissertation.</ref>
 
'''Urin utu astika rimaykuna'''<ref name="northsouth" />
 
[[Pimanu rimaykuna|Pimanu]] (Tepiman)
:[[Hanan Pima simi|Pima-Papago]] icha O'odham <ref>Ofelia Zepeda. 1983 . ''A Tohono O'odham Grammar''. Tucson, Arizona: The University of Arizona Press.<br />Dean Saxton, Lucile Saxton, & Susie Enos. 1998. ''Dictionary: Tohono O'Odham/Pima to English, English to Tohono O'Odham/Pima''. 2nd edition. Tucson, Arizona: University of Arizona Press.</ref> (Upper Piman)
:[[Uran Pima simi|Uran Pima]] <ref>Roberto Escalante H. & Zarina Estrada Fernandez. 1993. ''Textos y gramatica del pima bajo''. Sonora: Departamento de Letra y Linguistica, Universidad de Mexico.</ref> (Pima Bajo, Lower Piman)
:[[Tepewan simi]] icha O'otham ([[Chincha Tepewan|chincha]], <ref>Burton W. Bascom. 1982. "Northern Tepehuan," ''Studies in Uto-Aztecan Grammar, Volume 3, Uto-Aztecan Grammatical Sketches''. Ed. by Ronald W. Langacker. Dallas: Summer Institute of Linguistics and the University of Texas at Arlington. Pages 267-393.</ref> [[Uralan Tepewan|uralan]] <ref>T. Willett. 1991. ''A reference grammar of southeastern Tepehuan''. Dallas: Summer Institute of Linguistics and University of Texas at Arlington.</ref>)
:Tepekanu <ref>J. Alden Mason. 1916. "Tepecano, A Piman language of western Mexico," ''Annals of the New York Academy of Science'' 25:309-416.</ref> <sup>†</sup>
Tarakahitiku
:Tarawmaranu
::[[Raramuri simi|Raramuri]] (Tarawmara) <ref>Donald H. Burgess. 1984. "Western Tarahumara,"‭ ''Studies in Uto-Aztecan grammar 4: Southern Uto-Aztecan grammatical sketches''. Ed. Ronald W. Langacker. Summer Institute of Linguistics Publications in Linguistics 56. Dallas: Summer Institute of Linguistics and the University of Texas at Arlington. Pages 1-149.</ref>
::[[Warihiyu simi|Warijío]] <ref>Wick R. Miller. 1996. ''La lengua guarijio: gramatica, vocabulario y textos''. Mexico City: Instituto de Investigaciones Antropologicas, UNAM.</ref> (Varihio)
:[[Tubar]] <ref>Andrés Lionnet. 1978. ''El idioma tubar y los tubares''. Segun documentos ineditos de C. S. Lumholtz y C. V. Hartman. Mexico, D. F: Universidad Iberoamericana.</ref> <sup>†</sup>
:[[Kahita|Kahita]] <ref>Andrés Lionnet. 1978. ''Elementos de la lengua cahita (yaqui-mayo)''. México: Universidad Nacional Autónoma de México.</ref> ([[Yaki simi|Yaki]] <ref>John M. Dedrick & Eugene H. Casad, ed. 1999. ''Yaqui Language Structures''. Tucson: University of Arizona Press.<br />David L. Shaul. 1999. ''Yoeme-English English-Yoeme Standard Dictionary''. New York: Hippocrene Books.</ref>-[[Mayo simi|Mayo]] <ref>Howard Collard & E. Collard. 1962. ''Vocabulario Mayo''. Vocabularios Indígenas No. 6. México: ILV.<br />Jeff Burnham. 1984. ''Una gramática de la Lengua Mayo''. Hermosillo, Sonora: Universidad de Sonora.</ref>-Kahita)
:Opatan
::[[Opata simi|Ópata]] <ref>Natal Lombardo. 1702. ''Arte de la Lengua Teguima vulgarmente llamada Opata''. Mexico: Miguel de Ribera.</ref> <sup>†</sup>
::Eudeve <ref>Andrés Lionnet. 1986. ''El eudeve, un idioma extinto de Sonora (Study based on materials of J. Johnson, Loaysa, Bartlett, and Smith)''. Mexico: Instituto de Investigaciones Antropologicas, Universidad Nacional Autonoma de Mexico.<br />David L. Shaul. 1991. "Eudeve morphosyntax: an overview," ''International Journal of American Linguistics'' 57:70-107.</ref> <sup>†</sup>? (Heve, Dohema)
Corachol-Aztecan
:Kora-Wichol
::[[Kora simi|Kora]] <ref> Eugene H. Casad. 1984. "Cora,"‭ ''Studies in Uto-Aztecan grammar 4: Southern Uto-Aztecan grammatical sketches''. Ed. Ronald W. Langacker. Summer Institute of Linguistics Publications in Linguistics 56. Dallas: Summer Institute of Linguistics and the University of Texas at Arlington. Pages 153-149.</ref>
::[[Wichol simi|Wichol]] <ref>José Luis Iturrioz Leza y Julio Ramírez de la Cruz, et al. 2001. ''Gramática Didáctica del Huichol: Vol. I. Estructura Fonológica y Sistema de Escritura''. Departamento de Estudios en Lenguas Indígenas-Universidad de Guadalajara – Secretaria de Educación Pública.</ref>
:[[Ñawpa Nawanu|Nawanu]] <ref>Yolanda Lastra de Suárez. 1986. ''Las áreas dialectales del náhuatl moderno''. Mexico: Instituto de Investigaciones Antropológicas, Universidad Nacional Autónoma de México.</ref> (Aztecan, Nahua, Nahuatlan)
::[[Pochutika]] <ref>Franz Boas. 1917. "El dialecto mexicano de Pochutla, Oaxaca," ''International Journal of American Linguistics'' 1:9-44.</ref> <sup>†</sup>
::Huk'i [[Nawa rimaykuna|Nawa]]
:::[[Pipil simi|Pipil]] (Nahuate, Nawat) <ref>Lyle Campbell. 1985. ''The Pipil language of El Salvador''. Mouton grammar library No. 1. Berlin: Mouton Publishers.</ref>)
:::[[Nawa simi|Nawatl]] <ref>Fray Alonso de Molina. 1555. ''Vocabulario en Lengua Castellana y Mexicana y Mexicana y Castellana''. Reprinted, Porrúa México, 1992.<br />Horacio Carochi. 1645. ''Arte de la lengua mexicana: con la declaración de los adverbios della''. Reprinted, México D.F.: Porrúa, 1983.</ref> (Mexicano, Aztec )
 
== Willay pukyukuna ==
Siq'i 144:
[[eo:Jut-azteka lingvaro]]
[[es:Lenguas uto-aztecas]]
[[fa:یوتو- آزتک]]
[[fr:Langues uto-aztèques]]
[[hr:Juto-astečki narodi i jezici]]
"https://qu.wikipedia.org/wiki/Utu_astika_rimaykuna" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)