Piruwpa wiñay kawsaynin nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin

Contenido eliminado Contenido añadido
Siq'i 90:
=== [[Republika]] [[Pacha]] ===
{{QQ|Piruw Republika wiñay kawsay}}[[Republika]] [[pacha]]: ''1821 [[wata]]manta kunankama
 
<center>
<timeline>
ImageSize = width:990 height:100
PlotArea = width:780 height:80 left:60 bottom:20
AlignBars = justify
 
Colors =
Línea 102 ⟶ 103:
id:black value:black
 
Period = from:1820 till:1868
TimeAxis = orientation:horizontal
ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1823
 
Define $markred = text:"*" textcolor:red shift:(0,3) fontsize:10
Línea 115 ⟶ 116:
fontsize:8
from: 1820 till: 18421845 text:ÉPOCA_FUNDACIONAL shift:(0,1.8)
from: 18421845 till: 1868 text:PROSPERIDAD_FALAZAUGE_GUANERO shift:(0,1.8)
 
bar:Etapa color:phase
Línea 123 ⟶ 124:
 
from: 1820 till: 1824 text:Independencia shift:(0,2)
from: 1824 till: 1827 text:Dictadura_deDictadura~Bolívarbolivariana shift:(0,2)
from: 1827 till: 1836 text:1eros_Gob._y~Guerra_Colombia shift:(0,2)
from: 1836 till: 1842 text:Confederación_y~Restauración shift:(0,2)
from: 1842 till: 1845 text:AnarquíaAnarquía_de~caudillos shift:(0,2)
from: 1845 till: 1861 text:Castillismo shift:(0,0)
from: 1861 till: 1868 text:Desgob._y_Guerra_España shift:(0,0)
Línea 133 ⟶ 134:
 
fontsize:7
from: 1820 till: 1822 text:San_Martín shift:(0,-3)
 
fromat: 1820 till: 1822 1842 text:RellenarLa_Mar shift:(0,06)
fromat: 1842 till: 1823 1845 text:RellenarRiva_Agüero shift:(0,0-18)
atfrom: 1824 1844 till: 1827 text:FiguerolaBolívar shift:(0,60)
from: 1827 till: 1829 text:La_Mar shift:(0,-18)
from: 1829 till: 1833 text:Gamarra shift:(0,0)
from: 1833 till: 1836 text:Orbegoso shift:(0,6)
from: 1836 till: 1839 text:Santa_Cruz shift:(0,0)
from: 1839 till: 1842 text:Gamarra shift:(0,0)
at: 1844 text:Figuerola shift:(0,-2)
at: 1844 text:Menéndez shift:(0,-18)
from: 1845 till: 1851 text:Castilla shift:(0,0)
Línea 153 ⟶ 160:
<center>
<timeline>
ImageSize = width:990 height:100
PlotArea = width:780 height:80 left:60 bottom:20
AlignBars = justify
 
Colors =
Línea 163 ⟶ 170:
id:black value:black
 
Period = from:1868 till:1919
TimeAxis = orientation:horizontal
ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1869
 
Define $markred = text:"*" textcolor:red shift:(0,3) fontsize:10
Línea 176 ⟶ 183:
fontsize:8
from: 1868 till: 1895 text:DEBLACE_Y_RECONSTRUCCIÓNDEBACLE_Y_RECONSTRUCCIÓN shift:(0,1.8)
from: 1895 till: 1919 text:REPÚBLICA_ARISTOCRÁTICA shift:(0,1.8)
 
Línea 183 ⟶ 190:
fontsize:7
 
from: 1868 till: 1879 text:El_País_en_BancarrotaBancarrota_fiscal shift:(0,2)
from: 1879 till: 1883 text:Guerra_con_Chile shift:(0,0)
from: 1883 till: 1895 text:Reconstrucción_Nacional shift:(0,2)
Línea 223 ⟶ 230:
<center>
<timeline>
ImageSize = width:990 height:100
PlotArea = width:780 height:80 left:60 bottom:20
AlignBars = justify
 
Colors =
Línea 233 ⟶ 240:
id:black value:black
 
Period = from:1919 till:1968
TimeAxis = orientation:horizontal
ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1923
 
Define $markred = text:"*" textcolor:red shift:(0,3) fontsize:10
Línea 247 ⟶ 254:
from: 1919 till: 1930 text:REPÚBLICA_ARISTOCRÁTICA shift:(0,1.8)
from: 1930 till: 1968 text:FORMALIDAD_DEMOCRÁTICASISTEMA_TRIPARTITO_OLIGARQUÍA-EJÉRCITO-PARTIDO_APRISTA shift:(0,1.8)
 
bar:Etapa color:phase
Línea 270 ⟶ 277:
from: 1939 till: 1945 text:Prado~Ugarteche shift:(0,0)
from: 1945 till: 1948 text:Bustamante shift:(0,0)
atfrom: 1948 till: 1950 text:Odría shift:(0,-18)
at: 1950 text:Noriega shift:(0,6)
from: 1950 till: 1956 text:Odría shift:(0,0)
Línea 282 ⟶ 289:
<center>
<timeline>
ImageSize = width:990 height:100
PlotArea = width:780 height:80 left:60 bottom:20
AlignBars = justify
 
Colors =
Línea 292 ⟶ 299:
id:black value:black
 
Period = from:1968 till:20112021
TimeAxis = orientation:horizontal
ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1971
 
Define $markred = text:"*" textcolor:red shift:(0,3) fontsize:10
Línea 305 ⟶ 312:
fontsize:8
from: 1968 till: 20112000 text:PERÚ_CONTEMPORÁNEOREFORMISMOS_SOCIALES shift:(0,1.8)
from: 2000 till: 2021 text:REPÚBLICA_EMPRESARIAL shift:(0,1.8)
 
bar:Etapa color:phase
Línea 311 ⟶ 319:
fontsize:7
 
from: 1968 till: 1980 text:Docenio_MilitarReformismo_Militar shift:(0,2)
from: 1980 till: 2000 text:Violencia_PolíticaCrisis_Económica,_Violencia_Política_y_Autoritarismo shift:(0,0)
from: 2000 till: 20112021 text:Reconstrucción_DemocráticaSistema_Corporatocrático_Neoliberal shift:(0,0)
 
bar:Presidente color:pres
Línea 320 ⟶ 328:
 
from: 1968 till: 1975 text:Velasco_Alvarado shift:(0,0)
from: 1975 till: 1980 text:Morales_BermúdezMorales~Bermúdez shift:(0,2)
from: 1980 till: 1985 text:Belaúnde shift:(0,0)
from: 1985 till: 1990 text:García_Pérez shift:(0,0)
from: 1990 till: 2000 text:Fujimori_Fujimori shift:(0,0)
atfrom: 2000 till: 2001 text:Paniagua shift:(0,-18)
from: 2001 till: 2006 text:Toledo shift:(0,0)
from: 2006 till: 2011 text:García_Pérez shift:(0,0)
from: 2011 till: 2016 text:Humala shift:(0,0)
from: 2016 till: 2018 text:Kuczynski shift:(0,0)
from: 2018 till: 2021 text:Vizcarra shift:(0,0)
</timeline>
</center>
==== [[Republika]]p tiqsi ====
[[Republica]] tiqsi: ''1821 - 1842
*'''[[Piruwpa qispikusqa|Qispikusqa]]:''' ''1821 - 1824
&nbsp;• '''Amachaqnin [[kamay]]:''' ''1821 - 1822
:[[Piruwpa umalliqnin|Amachaqnin]]: [[José de San Martín]]
:[[Piruwpa qispikusqa|Qispikusqap]] qapariy: [[28 ñiqin anta situwa killapi]] 1821
:[[José de San Martín|San Martinpa]] lluqsina: [[22 ñiqin tarpuy killapi]] 1822
[[Rikcha:Simon Bolivar.jpg|thumb|right|200px|[[Simón Bolívar]]]]
&nbsp;• '''Wamaq [[republika]]p insayukuna:''' ''1822 - 1824
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliqkuna]]: [[José de la Mar]] (''1822 - 1823''), [[José de la Riva Agüero]] (''1823 - 1824''), [[Antonio José de Sucre]] (''1823''), [[José Bernardo de Tagle]] (''1823 - 1824'')
:[[Simón Bolívar|Bolivarpa]] chayay: [[1 ñiqin tarpuy killapi]] 1823
:[[Hunin pruwinsya|Huninpi]] jaylli: [[6 ñiqin chakra yapuy killapi]] 1824
:[[Kinwa distritu|Kinwapi]], [[Ayakuchu]]pi jaylli: [[9 ñiqin qhapaq raymi killapi]] 1824
*'''[[Piruw]] qallariyn:''' 1824 - 1836
&nbsp;• '''[[Simón Bolívar|Bolivarpa]] suq'alliynin:''' ''1824 - 1827
:[[Piruwpa umalliqnin|Diktatur]]/[[Piruwpa umalliqnin|umalliq]]: [[Simón Bolívar]]
:[[Uma kamayuq]]kuna: [[José de la Mar]] (''1825''), [[Hipólito Unanue]] (''1826''), [[José de la Mar]] (''1826''), [[Hipólito Unanue]] (''1826''), [[Andrés de Santa Cruz]] (''1826 - 1827'')
&nbsp;• '''Tiqsi [[kamay]]kuna wan [[awqanakuy]] [[Kulumbya]]ta:''' ''1827 - 1836
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliqkuna]]: [[José de la Mar]] (''1827 - 1829''), [[Agustín Gamarra]] (''1829 - 1833''), [[Luis José de Orbegoso]] (''1833 - 1836''), [[Felipe Salaverry|Felipe Santiago Salaverry]] (''1835 - 1836'')
*'''[[Piruw-Buliwyap Kunfidirasiuwn|Kunfidirasiuwn]] wan Allinyachiy:''' ''1836 - 1842
&nbsp;• '''[[Piruw]]-[[Buliwya]]p [[Piruw-Buliwyap Kunfidirasiuwn|Kunfidirasiuwn]]:''' ''1836 - 1839
:[[Piruwpa umalliqnin|Amachaqnin]]: [[Andrés de Santa Cruz]]
:[[Uralan]] Piruwpa qispikusqa: [[17 ñiqin pawqar waray killapi]] 1836
:[[Piruw-Buliwyap Kunfidirasiuwn|Kunfidirasiuwnpa]] tiqsi: 2[[8 ñiqin kantaray killapi]] 1836
:[[Yunkay distritu|Yunkaypi]] batalla: [[20 ñiqin qhulla puquy killapi]] 1839
&nbsp;• '''Allinyachiy wan [[awqanakuy]] [[Buliwya]]ta:''' ''1839 - 1842
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliqkuna]]: [[Agustín Gamarra]] (''1839 - †1841''), [[Manuel Menéndez]] (''1841 - 1842'')
:[[Inkawi pruwinsya|Inkawipi]] atipaskka wan [[Agustín Gamarra|Gamarrap]] [[wañuy]]: [[18 ñiqin ayamarq'a killapi]] 1841
 
==== [[Llulla]]q ataw ====
[[Llulla]]q ataw: ''1842 - 1865
==== Thuñi wan musuq chaquy ====
Thuñi wan musuq chaquy: ''1865 - 1895
==== [[Aristocracia|Aristukratika]] [[Republika]] ====
[[Aristocracia|Aristukratika]] [[Republika]]: ''1895 - 1930
==== Rimasqalla [[Dimukrasya]] ====
Rimasqalla [[Dimukrasya]]: ''1930 - [[1968]]
*'''[[Awqaq suyu|Militarismu]] [[kimsa]] ñiqin:''' ''1930 - 1939
 
&nbsp;• '''[[Mama llaqta]]p Insirtitubri:''' ''1930-1931
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliqkuna]]: [[Luis Sánchez Cerro|Luis Miguel Sánchez Cerro]] (''1930 - 1931''), [[David Samanez|David Samanez Ocampo]] (''1931'')
:[[Augusto Leguía|Leguiap]] [[diktatura]]p tukukuyninwan : [[Luis Sánchez Cerro|Sanchezpa]] mama llaqtap kata [[25 ñiqin chakra yapuy killapi]] 1930, [[Ariqipa]]pi
 
&nbsp;• '''Awturitarismuwan Sarupayay:''' ''1931-1939
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliqkuna]]: [[Luis Sánchez Cerro]] (''1931 - †1933 ''), [[Oscar R. Benavides]] (''1933 - 1939'')
:[[Víctor Raúl Haya de la Torre|Haya de la Torrepa]] riwulusyun: 1931 - 1932
:[[Luis Sánchez Cerro|Sanchezpa]] [[wañuy]]nin: [[30 ñiqin ayriway killapi]] 1933
 
*'''[[Dimukrasya]] [[chiraw|Chiraw Pacha]]:''' ''1939 - 1948
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliqkuna]]: [[Manuel Prado Ugarteche]] (''1939 - 1945''), [[José Luis Bustamante|José Luis Bustamante y Rivero]] (''1945 - 1948'')
:[[Ikwadur]]ntin [[maqanakuy]]: ''1941 - 1942
 
*'''[[Pusaq]] [[wata]]p [[kamachiy]]nin''' (''Ochenio'') ''' - Odriatu:''' ''1948 - 1956
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliqkuna]]: [[Manuel A. Odría]] (''1948 - 1950''), [[Zenón Noriega|Zenón Noriega Agüero]] (''1950''), [[Manuel A. Odría]] (''1950 - 1956'')
:[[José Luis Bustamante|Bustamantentin]] [[mama llaqtap kata]]: [[27 ñiqin anta situwa killapi]] 1948 - [[29 ñiqin kantaray killapi]] 1948, [[Ariqipa]]pi
 
*'''Frustrada Rifurma:''' 1956 - [[1968]]
&nbsp;• '''Kawsanakuy:''' 1956 - [[1962]]
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliq]]: [[Manuel Prado Ugarteche]]
:[[Víctor Raúl Haya de la Torre]], [[Manuel A. Odría]], [[Pedro Beltrán|Pedro G. Beltrán]], [[Eudocio Ravines]] wan [[Julio de la Piedra]].
 
&nbsp;• '''[[Uligarkhiya]]yay:''' [[1962]] - [[1968]]
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliqkuna]]: [[Ricardo Pérez|Ricardo Pérez Godoy]] (''[[1962]] - [[1963]]''), [[Nicolás Lindley|Nicolás Lindley López]] (''[[1963]]''), [[Fernando Belaúnde|Fernando Belaúnde Terry]] (''[[1963]] - [[1968]]'')
:[[Víctor Raúl Haya de la Torre]], [[Manuel A. Odría]]
 
==== [[Kunan]] [[Piruw]] ====
[[Kunan]] [[Piruw]]: ''[[1968]] [[wata]]manta kunankama
*'''[[Awqaq suyu]]p [[kamachiy]]nin''' (''Docenio'')''':''' [[1968]] - [[1980]]
 
&nbsp;• '''[[Pachakutiy]]:''' ''[[1968]] - [[1975]]
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliq]]: [[Juan Velasco Alvarado]]
:[[Fernando Belaúnde|Belaunde]] [[wamink'a maqay]]pi qarqusqa: [[3 ñiqin kantaray killapi]] [[1968]]
 
&nbsp;• '''Pachakutiypa [[iskay]] ñiqin pachan:''' [[1975]] - [[1980]]
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliq]]: [[Francisco Morales Bermúdez]]
:[[Juan Velasco Alvarado|Velasco]] [[wamink'a maqay]]pi qarqusqa: [[29 ñiqin chakra yapuy killapi]] [[1975]], [[Taqna]]pi
 
*'''[[Ankalli]]kunawan [[mamallaqtayuq maqanakuy]]:''' [[1980]] - [[2000]]
 
&nbsp;• '''Chikichasqa [[Dimukrasya]]:''' [[1980]] - [[1992]]
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliqkuna]]: [[Fernando Belaúnde|Fernando Belaúnde Terry]] (''[[1980]] - [[1985]]''), [[Alan García Pérez]] (''[[1985]] - [[1990]]''), [[Alberto Fujimori]] (''[[1990]] - [[1992]]'')
:''[[K'anchaq Ñan]] (''Sendero Luminoso''), [[MRTA]], [[Awqaq suyu]]
[[Rikcha:Garciaalan09112006.jpg|thumb|right|150px|<center>[[Alan García Pérez]]]]
&nbsp;• '''[[Willachikuy]] [[diktatura]]:''' [[1992]] - [[2000]]
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliq]]: [[Alberto Fujimori]] (''[[1992]] - [[1990]]'')
:[[Mama llaqtapa taka]]: [[5 ñiqin ayriway killapi]] [[1992]]
:''[[Vladimiro Montesinos]]
 
*'''[[Dimukrasya|Dimukratiku]] sayarichiy:''' ''[[2000]] [[wata]]manta kunankama
 
&nbsp;• '''Transisiuwn:''' ''[[2000]] - [[2001]]
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliq]]: [[Valentín Paniagua]]
:[[Dictadura|Diktaturap]] tukukuy: [[21 ñiqin ayamarq'a killapi]] [[2000]]
 
&nbsp;• '''Sumaq [[Musiku]]wan Musuq Maqullaykuna:''' ''[[2001]] [[wata]]manta kunankama
:[[Piruwpa umalliqnin|Umalliq]]: [[Alejandro Toledo]] (''[[2001]] - [[2006]]''), [[Alan García Pérez]] (''[[2006]] - [[2011]]''), [[Ollanta Humala]] (''[[2011]] - [[2016]]''), [[Pedro Pablo Kuczynski]] (''[[2016]] - [[2018]]'')
{{Piruw}}
[[Katiguriya:Wiñay kawsay (Piruw)| ]]
"https://qu.wikipedia.org/wiki/Piruwpa_wiñay_kawsaynin" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)