Macedonio Villafán nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin
Sin resumen de edición |
(Manam wak hina kanchu)
|
14:31 7 nuw 2006-pa llamk'apusqan
Obra
Apu Kolkijirka:
- Apu Kolkijirka
- Los hijos de Hilario (1999)
Apu Kolkijirka: "Macedonio Villafán Porfirio Meneseswanmi 1997 watapi chaskirqanku « premio de cuento del Concurso Nacional de Literatura Quechua » nisqata. Macedonio Villafánpa qillqasqanqa Oregónpa (José Oregón Morales) Menesespapas qillqasqankumanta huk rikchaymi, karupi. Huk hatun willayllam 22 páginasñiyuq, qanchisman rakirisqa. Apu Kulkihirka sutiyuq willakuyqa Waylas-simipim qillqasqa kachkan, mana Qusqusimipichu. Kay qillqasqa willakuyqa hukñiqin nisqa kaq qichwasimipi ñawpaq rikuriqmi. Chay willakuytaqa manam ñuqanchik-hina runachu willawanchik. Kolkehirka urqum chaypi riman. Paymi willawanchik ñawpapachamanta kunankamapas Kutakancha ayllu runakunap kawsasqanta. Chay Kutakanchakunaqa unaypachamantapachas apu Kulkihirkap uywasqan kanku, chay urqup sunqunpi achka qullqi kaptin. Unayñas Kutakanchakunaqa chay qhuyapi llamkanku.
Chay urquqa Kutakancha ayllup rimayñin-hinam, ichaqa arqueología nisqa liwrukunatapas liyinman karqan-hinam: arqueólogo nisqa runakunap paqarichisqan rimaykunawan yuyaykunawanmi willawanchik ñawpaq Kutakanchap kawsasqanta, Chawin runakunamanta, Tiwanakukunamanta, Muchikkunamanta, Sipankunamanta, hukkunamantapas rimaspa. Chayhinallataqmi ñawpa machukunap yachayñinman-hina, rimayta munaspa kurahinañataq rimapun: ukhupachamanta, kaypachamanta, hanaqpachamanta willawaspanchik. Kunan timpupiña liwrukunamanta chay rimaykuna hamuptinpas manam Macedonio Villafánqa yanqa yanqallatachu willawanchik qhuya llamkaqkunap kawsasqanmanta. Allintachus-hinam riqsin kawsayñinkuta.
Runakuna mana urquta qaraptinkuqa chay apuqa piñakuspas chikchichin, illapachin, pachataraq kuyurichin, qullqinta runakunaman empresa minera nisqakunamanpas michakuspa. Chaykunawanmi qillqaq rikuchiyta munawanchik yanqallamanta imapas chaskikuypa mana allin kasqanta. Chay willakuypa tukuyñinpim rikunchik kunan punchawkunapiqa qhuyakuna wischupusqa kasqanta, chay llamkaqkunataq chakrankuman kutipuspa wakcha kayman tukupusqanta. Chayqa qapaq kayman runakuna chayanqakus dios nisqa taytakunapas chayman kutipuptin. Macedonio Villafánpaqqa ñawpaq-hina kawsaywan kusi kawsaywanpas kuskallachus-hinam purinku. Yaqachus-hinam kay willakuy qillqaqqa qhuya llamkaqkuna ukupi paqarinman karqan. Chay llamkaqkunam kay watakunapi wakchaman, ñakariyman chayanku. Chaychá Macedonio Villafánqa munanman ñawpaq-hina kawsaypa kutimpunanta." (César Itier, Literatura nisqap qichwasimipi mirayñinmanta, Macedonio Villafánpa qillqasqan Apu Kolkijirka)