Takanakuy

Takanakuy nisqaqa urin Piruwpi Antikunapi raymim, Qhichwa runakunap rayminmi Qusqu, Apurimaq suyukunapim. Wakin runakuna wayliya nisqata takispa tususpa, llallinakuq runakuna takanakunkum.

Takanakunkuqa Qusqu suyupi Chumpiwillka pruwinsyapi, Apurimaq suyupi Antapampa, Qutapampa pruwinsyakunapim, lliwmanta astawantaq Santu Tumas llaqtapim. 25 ñiqin qhapaq raymi killapi (Nawidad p'unchawpi, ahinataq Santu Tumaspi), 26 ñiqin qhapaq raymi killapi icha 1 ñiqin qhulla puquy killapi (Musuq Wata p'unchawpi) takanakunku, icha huk p'unchawpi Qhapaq raymi killapi icha Qhulla puquy killapi. Quyu llaqtapitaq 26 ñiqin anta situwa killapi phistiqanku, Santa Ana p'unchawpi.

Takanakunkuqa iskay runam, qharipuralla icha warmipuralla. Tusuqkunaqa uya ch'ullu nisqa saynatatam uyanpi apan. Tusuqkunaqa negro (yana runa), majeño, qarakapa (langosta), qarawatana, q'ara gallo nisqa runa kaykunatam pukllan. Chay kusituykunaqa Walaychu, Qurilasu, Kimsa quyllur icha huk sutiyuqmi.

Ñawinchana

• Máximo Cama Ttito (2012): Mamacha Santanata yuyarispa, Ccoyo Santomaspi yanqalla takanakuy. Atuqpa Chupan Riwista, wata 2, yupay 2, p. 26.
• Máximo Cama Ttito, Alejandra Ttito Tica (1999): Peleas rituales – la waylía takanakuy en Santo Tomás. Revista Antropológica 17 (17), S. 151–185.
• Víctor Laime Mantilla: Takanakuy – cuando la sangre hierve. Wilkar, Qosqo [Qusqu] 2003.

Hawa t'inkikuna

• Takanakuy - El ritual del control de la violencia, exposición temporal, Universidad Wiener, Lima/Perú (kastilla simipi)
• Takanakuy Wayliyawan, Saksaywamanpi