Unquy
Unquy nisqaqa ima runap, uywap icha yurap mana allin, mana sinchi, mana qhali, mana thañi kachkayninmi.
"Hampikamayuq", Samuel Luke Fildes-pa 1891 watapi siq'isqan
Unqusqa runataqa hampinapaq hampiq runa (hampikamayuq icha hampiq yachaq) hampikunatam quykun.
- Riy unquy: epidemia
- Mama Patsa unquy riq: Pandemia
UnquykunaLlamk'apuy
Unquyqa unquchiqkunarayku icha huk hamukunaraykum paqarin.
Ayllu llaqtapi hampiq yachakunakamaLlamk'apuy
- Wayra unquy
- Manchari unquy (Uraña unquy)
- Glurya unquy
Qatiq unquykunaLlamk'apuy
Qatiq unquy nisqakunaqa unquchiq nisqakunap paqarichisqanmi. Chay unquchiqkunaqa añakikunam, qurwarakuna, ch'ulla kawsaykuqkuna, atamkuna (runapi kawsaq kurukuna), añawkunapas.
Añakikunap paqarichisqan unquykunaLlamk'apuy
- Q'icha unquy (Cholera)
- Wanthi unquy (Syphilis)
- Suq'a unquy (Tuberculosis)
- Lliqti unquy (Lepra)
Añawkunap paqarichisqan unquykunaLlamk'apuy
- Unquy hark'aypa chaskisqa waqlliynin (SIDA / AIDS)
- Chhulli (Influenza)
- Muru unquy - (Variola)
- Hawaqlla muru unquy - (Varicella)
- Tikti (Verruca)
Ch'ulla kawsaykuqkunap paqarichisqan unquykunaLlamk'apuy
- Yawar q'icha (Dysenteria)
- Chukchu (Malaria)
AtamkunaLlamk'apuy
- Pila k'uyka (Ascaris lumbricoides)
- T'ipki kuru (Enterobius vermicularis = Oxyuris vermicularis)
- Ch'iwi kuru (Necator americanus, Ancylostoma duodenale)
- Kinwara (Cestodes)
Mana qatiq unquykunaLlamk'apuy
Mana qatiq unquykunataq manam unquchiqpa paqarichisqanchu, huk hamurayku paqarin.
- Machay (Ebriositas)
- Apanqara unquy (Cancer)
- Misk'i unquy (Diabetes mellitus)
- Ñawsa kay (Caecitas)
- Ñawi phuyu unquy (Cataracta)
- Ñawi ñit'iy unquy (Glaucoma)
- Wanq'uyay, Ruqt'u kay - (Surditas)
- Waq'a unquy - (Morbus mentalis)
- Llasaq yawar (Hypertensio)
- Wirakaray (Obesitas)
UnquchiqkunaLlamk'apuy
- Añaw (Virus)
- Añaki (Bacteria)
- Qurwara (Fungi)
- Ch'ulla kawsaykuq (Protozoa)
- Atam (qasi uqu) uywakuna (kurukuna, k'uykakuna)
Kaypipas qhawayLlamk'apuy
Hawa T'inkikunaLlamk'apuy
- Quechua Médico. Unkuykuna: Kastilla simipi - Quechwasimipi (Lista)
- Quechua Médico: Profesiones relacionadas con la medicina .... Lista: Kastilla simipi - Quechwasimipi
- Quechua Médico. Preguntas y frases mas usuales que se utilizan en la consulta médica.
- Quechua Médico. Glosario de signos, síntomas, y enfermedades más conocidas en quechua.