X-wach'i
X-wich'i, icha, astawan pisi, X-Illanchay, ancha kallpayuq iliktruniku iñukup yaykuq rikch'aynin. Yaqa llapan radiografía nisqakunaqa 10-mantam ondayuq picómetros nisqamanta 10kama nanómetros, chaymi tupan frecuenciakuna 30 nisqapi petahertzmanta 30kama exahertz ( 3 × 10 16. 1999 watapi Hzmanta 3× 10kama 19 Hz ) hinaspa kallpakuna 145 nisqapi eVmanta 124kama keV. X-wich'i nisqap llimp'inkunaqa UV nisqa rayukunamanta aswan pisillam, gamma wach'ikunamanta aswan hatuntaq. Achka rimaykunapiqa X-illanchay nisqatam Röntgen illanchay nispa sutichanku, Alimaniyamanta Wilhelm Conrad Röntgen sutiyuq yachaqpa sutinwan, pay 8 ñiqin inti raymi killapi 1895 watapi tarirqan.[1] Chaytaqa suticharqa X-illanchay nispa, mana riqsisqa clase illanchayta qawachinanpaq.[2] Qhichwa simipi illanchayqillqa nisqap qillqayninqa illanchayqillqa, x-wich'i, illanchayqillqa nisqa rikch'aqkunam.[3] X-wich'i nisqawan astawan riqsisqa llamk’ayqa p’akisqa (tullu p’akisqa) kasqanmanta qhaway, ichaqa illanchayqillqa nisqawanpas huk ruwaykunapipas llamk’achinku. Kayhinapaq, sinqapi illanchayqillqa nisqawan neumonía unquyta rikukunman. Mamografía nisqapiqa illanchayqillqa nisqawanmi ñuñupi apanqara unquy unquyta maskhanku.
