Tránsito Amaguaña nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin

'''Tránsito Amaguaña''' shuksutiyuq warmiqa huk [[kayampiikwadur]]yanu runa[[pulitiku]] warmimiwarmis karkakarqan, payka[[kayampi runa|kayampim]]. (1909 watapi paqarisqa [[Chimpa (Kayampi)|Chimpa [La Chimba] ]] [[ayllu llaqta|ayllullakta]]pi, ([[Kayampi]] llaktapi) wiñarka,; 2009 watapi Lawañusqa Chimpapipash wañurkaChimpapipas). [[Dolores Cacuango]]wan, Ayllullakta runakunawan, tukuy paypa kawsaypiayllullaqta allpayukwanrunakunawanpas makanakurkamaqanakurqan, indihinakunakaindihinakunaman allpataallpankunata charinkapakutichimunapaq. Shinapash paykaHinallapas 1944 watapi Dolores Cacuangowan IkwadurIkwadurpi shuknikiñawpaq Ishkaykaq [[Iskay simipi iskay kawsaypi yachay|iskay simi]] yachay wasitawasitam rurarkakamarirqan. 1963 watapi, [[Susyalista Suwit Republikakunap Huñun]] Mamallaktamanmamallaktaman rirkarirqan. Chaymanta tikramukpikutimuspa, Ikwadur hatun pushakkunakapushaqkuna [[Samk'ay wasi|wichkaywichq'ay wasiwasimanmi]]pi payta churarkachurarqan. PaykunakaPaykunaqa, Mama Tránsitota ''[[Kumunismu|kumunistakumunistam]]mi, makanakuchikpashmiankallim'' nirkanirqan. Shinalla,Hinaspam paykuna ishkayiskay simi yachay wasikunata wichkachirkawichq'achirqan. Chay kipa,Chaymantam Mama Tránsito tukuy paypakawsayninpi kawsaypiwasinpi wasikupikawsaspa kawsakurka, wakchallami[[wakcha]] ayllukunawanayllukunawanmi kawsakurkakawsakurqan. 2003 watapi, [[Lucio Gutiérrez]] hatun pushakkapushakqa payman ''[[premio Eugenio Espejo]]'' kararka,nisqatam kashnaqararqan. 2009 watapi wañurkawasillaqtanpim wañurqan.<ref>'''(es)'''[http://www.nodo50.org/ceprid/spip.php?article751 Mujeres de Abya Yala: Mama Tránsito Amaguaña (1909-2009)], Mattie Mailer, 2010</ref>.