Sapara rimaykuna
Sapara simikuna nisqaqa huk rimaykunap ayllunmi, Amarumayu sach'a-sach'a suyupi.
Wiñay kawsay
llamk'apuyIspañulkuna Awya Yalata manaraq atiptin ancha runasapa (pachak waranqamanta aswan rimaqniyuqchá) karqaspapas, kunan pacha tukuy sapara rimaykuna yaqa wañusqañam. K'awchu waq'ayaypi achka waranqa sapara rimaq runakunas wañurqan.
Ima rimayninkuna
llamk'apuyTukuy kawsaqraq sapara rimaykunaqa Piruwpim, Sapara simillataq Ikwadurpim.
Kaymi sapara rimaykuna:
- Andoa simi [anb] (wañusqaña)
- Arabela simi [arl] (50 rimaqniyuq)
- Awshiri simi [avs] (wañusqaña)
- Kawaranu simi [cah] (5 rimaqniyuq)
- Ikitu simi [iqu] (35 rimaqniyuq)
- Omurano simi [omu] (wañusqaña)
- Sapara simi [zro] (hukllaraq rimaqniyuq)
- Kunampu simi [tuyrun manam kanchu] (wañusqaña)
Huk rimankuna
llamk'apuy| Sapara rimaykunapi sutip rantinkuna | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ñuqa | Qam | Pay | Ñuqanchik | Ñuqayku | Qamkuna | Paykuna | |
| Sapara | ko / kwi / k- | ʧa / ʧ- / k-/ ki | naw / no / n-ˑ | pa /p- | kana /kaʔno | kina / kiʔno | na |
| Arabela | janiya / -nijia / cua cuo- / cu- / qui |
quiajaniya / quiaa / quia / quio- -quia / cero |
nojuaja / na / ne- / no- -Vri / -quinio |
pajaniya / paa / pa / po- pue- / -pue |
canaa | niajaniya / niaa / nia / nio- | nojori / na / no- |
| Ikitu | cu / quí / quíija | quia / quiáaja | anúu / anúuja | p'++ja | cana / canáaja | naá / nahuaáca | |
| Kunampu | kwiɣia / ku | kyaχa | |||||
Kay hinatam rimakuna siq'inchasqa, sapara simipi:
- (1) sawanaw iawka sawan
iawka - utku+q'aytu
- 'utku q'aytu'
- (2) ko-áno ariáwko
- ñuqa.huklla yupa+mama+allqu
- 'mamaypa allqun' (kichwa rimaypi hina: 'ñuka mamapak allku')
Kay qatiqpi huk yupay rimankunam:[1]
| Yupay | Sapara | Andoa | Arabela | Ikitu | Kawaranu | Ñawpa sapara |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | nukaki | nikínjo | nikiriyatu | nóki | núki | *nuki- |
| 2 | namisciniki | (iški) | ka:piki | kó:mi | kó:mi | *ko:pi(?) |
| 3 | haimuc- kumarači |
(kímsa) | jiu:jinaraka | sesára- maxetâ |
sesé:ra- makitána |
|
| 4 | [2] + ckaramaitacka |
sa: kake:takaja | sora- máxetan |
sora- máxetan |
||
| 5 | [4] + [1] | tixere tseó:naka |
tixe:ri kiwánaka |
|||
| 6 | [3] + ckaramaitacka |
Wichq'achiq () nisqapi: kichwa rimaymanta rimakuna.