Wasichay
Wasichay nisqaqa wasi, pirqa ruraymanta maki kapchiymi. Pirqakunata wasi qatatapas rurananmi tiyan. Ayllu llaqtakunapiqa kunanraqmi q'iru wasi icha t'uru wasikunata wasichanku, ichhuwan, lukatawan icha huk yurakunawan qatachaspa. Kay pachaqa wamaqyachkaspa, aswan wasikunata sinchiyanawanmi ruranku, qatankunatataq tihakunawan icha aluminyu latawan. Pirqakunataqa pirqaq nisqa runakunam ruran.
Wasichay layakunaLlamk'apuy
Q'iru wasiLlamk'apuy
Q'iru wasitaqa q'irullamanta, k'aspikunawan q'iru p'alltakunawanmi ruranchik.
T'uru wasiLlamk'apuy
T'uru wasitaqa kallmakunamanta rurasqa pirqakunata t'uruchaspa ruranchik, llut'asqa yura pirqamanta.
Champa wasiLlamk'apuy
Champa wasitaqa t'uruwan chapusqa kallmakunamanta rurasqa champakunawan pirqanchik.
Rumi wasiLlamk'apuy
Rumi wasitaqa machina rimi nisqa, takanawan llamk'apusqa rumikunawan pirqanchik. Inkakunaqa rumi wasinkunata mana isku chapusqawanchu, mana t'uruwanchu, mana pirqa llut'anawanchu pirqarqanku, rumilla pirqata ruraspa.
Tika wasiLlamk'apuy
Tika wasitaqa chakisqa t'urumanta rurasqa tikakunawan (aruwi, adubi, adobe) pirqanchik, tikakunata huq'u t'uruwan t'inkispa.
Kusasqa tikawan pirqasqa wasiLlamk'apuy
Kusasqa tikakunataqa isku chapusqawanmi, pirqa llut'anawanmi t'inkispa chay hina wasikunata pirqanchik.
Urmiyunwan pirqasqa wasiLlamk'apuy
Kunan pachapiqa, aswan wasikunatam khillay icha asiru k'aspikunawan urmiyunwan pirqanku.
Wasichaypa nipankunaLlamk'apuy
- Pirqa llut'ana
- Pirqa rumikuna
- Tika (aruwi), t'urullamanta
- Kusasqa tika
- Rumilla pirqa
- Maychina rumi, Wasichana rumi
- Tunu
- Chakakuq
- Punku kirma
- K'ukti
- P'aqchi
- Sayakuq rumi
Wasi rikch'aqkunaLlamk'apuy
- Manqus wasi (yupaychana wasi, qhapana, willka wasi)
- Chuntu wasi (mintu wasi)
- Kathidral
- Haylli k'ukti
- Iglu (Inuyt runakuna)
- Dolmen (Mawk'a Kiltakuna)
Kaypipas qhawayLlamk'apuy
Hawa t'inkikunaLlamk'apuy
- Wasi Ruraymanta. Rimana 2, Kuskanchik Yachasunchik, Qichwa, Yachana 16, p. 61-64, Wasichakuy, p. 63. Perú Suyupi Yachay Kamayuq, Lima 2013.