República de Guatemala
Watimala Ripuwlika
Guatemala Guatemala
Laphara Wallqanqa
Llaqta qayanqillqa: El País de la Eterna Primavera
Llaqta taki: Guatemala Feliz
 
Situación de Guatemala
Situación de Guatemala
 
Uma Llaqta
 • Runakuna
 • Tinkurachina siwikuna
Watimala llaqta
1.167.495 (2000)
14°38′ N 90°33′ O
Aswan hatun llaqta Watimala llaqta
Tukri simi Kastilla simi¹
Kamachiy Ripuwlika
Kawpay
Bernardo Arévalo
Qispikusqa
 • Fecha
Ispañamanta
15 ñiqin tarpuy killapi 1821
Mama llaqtap hawan
 • Llapan hallka k'iti k'anchar
 • % yakukuna
Saywakuna
Chalakuna
Ñiqi: 106º
108890 km²
0,4%
1.687 km
400 km
Runakuna
 • Llapan
 • T'iqisqa kay
Ñiqi: 69º
18.917.714(2023)[1]
173,7 hab./km²
Brutu ukhu hayt'uy (BUH) -
Llaqta ukhu hayt'uy (LUH)
 • Llapan (2005)
 • BUH, llapan runap
Ñiqi: 70º
 
US$ 56.736 millones
US$ 4.136
HDI -Runa kururay rikuchiq- (2003) 0.663 (117º) – medio
Kañina Quetzal (GTQ)
Runa llaqtap sutin Guatemalteco, -a
Pacha suyu
 • Ruphay mit'a
UTC-6
UTC-6
Internet tuyru .gt
Karu rimay tuyru +502
Ankichiy tuyru TGA-TGZ, TDA-TDZ
ISO tuyru 320 / DEU / GT
Kaypi wankurisqa: ONU, OEA

¹ La población indígena habla diversas lenguas mayenses, el Xinca y el Garífuna.

Watimala nisqaqa (kastilla simipi: Guatemala, nawatl simimanta: Cuauhtēmallān) Chawpi Awya Yalapi huk mama llaqtam.

  • 108.890 km²
  • 12.293.545 runakuna (2006)

Wiñay kawsay llamk'apuy

Allpa saywachi llamk'apuy

Simikuna llamk'apuy

Watimala: 30%-chá mistikuna, 10%-chá wiraquchakuna, 60%-chá runa indihina nisqakuna.

Pulitika rakiy llamk'apuy

Suyukuna llamk'apuy

No. Suyu Wallqanqa Llapan hallka k'iti k'anchar
km²
Munisipyukuna Uma llaqta
1. Watimala   2 126 17 Watimala llaqta
2. Alta Verapaz   8 686 17 Cobán
3. Urin Verapaz suyu 3 124 8 Salamá
4. Chimaltenango   1 979 16 Chimaltenango
5. Chiquimula   2 376 11 Chiquimula
6. El Progreso Rikcha:Coat of arms of Progreso.gif 1 922 8 Guastatoya
7. Escuintla   4 384 13 Escuintla
8. Huehuetenango   7 400 32 Huehuetenango
9. Izabal   9 038 5 Puerto Barrios
10. Jalapa   2 063 7 Jalapa
11. Jutiapa   3 216 17 Jutiapa
12. Petén   35 854 13 Flores
13. Quetzaltenango   1 953 24 Quetzaltenango
14. Quiché   8 378 21 Santa Cruz Quiché
15. Retalhuleu Rikcha:Coat of arms of Retalhuleu.gif 1 856 9 Retalhuleu
16. Sacatepequez   465 16 Macchu Watimala
17. San Marcos   3 791 29 San Marcos
18. Santa Rosa   2 955 14 Cuilapa
19. Sololá   1 061 19 Sololá
20. Suchitepéquez   2 510 20 Mazatenango
21. Totonicapán   1 061 8 Totonicapán
22. Zacapa   2 690 10 Zacapa

Llaqtakuna llamk'apuy

Watimalapi llaqtakuna
No Llaqta Runakuna Suyu
1981 1994 2002 2005
1. Watimala llaqta 754 243 823 301 942 348 964 823 Watimala suyu
2. Mixco 11 544 209 791 277 400 297 039 Watimala suyu
3. Villa Nueva 20 236 101 295 187 700 218 294 Watimala suyu
4. Quetzaltenango 62 719 90 801 106 700 112 121 Quetzaltenango suyu
5. Escuintla 36 931 49 026 65 400 69 311 Escuintla suyu
6. Amatitlán 20 407 36 999 55 800 61 562 Watimala suyu
7. Chinautla 2 027 37 102 55 700 61 520 Watimala suyu
8. Cobán 14 152 33 996 47 202 59 428 Hanan Verapaz suyu
9. Chimaltenango 14 967 26 465 43 900 48 902 Chimaltenango suyu
10. Mazatenango 20 918 30 350 40 281 46 968 Suchitepéquez suyu
11. Santa Lusiya Cotzumalguapa 14 624 24 013 39 500 44 615 Escuintla suyu
12. Coatepeque 19 307 30 437 41 294 44 234 Quezaltenango suyu
13. Petapa 3 766 12 949 31 600 39 311 Watimala suyu
14. Chiquimula 18 965 27 644 35 100 37 256 Chiquimula suyu
15. Puerto Barrios 24 235 29 095 35 300 36 682 Izabal suyu
16. Retalhuleu 22 001 27 563 34 300 35 525 Retalhuleu suyu
17. Jalapa 16 928 23 884 30 500 32 380 Jalapa suyu
18. Huehuetenango 12 422 19 922 26 600 28 547 Huehuetenango suyu
19. San Benito 7 903 12 685 24 792 27 182 Petén suyu
20. Santa Cruz Quiché 8 966 14 352 20 870 26 372 Quiché suyu
21. Santiago Atitlán 14 152 17 585 24 300 26 302 Sololá suyu
22. Palín 8 362 11 390 24 680 26 138 Escuintla suyu
23. Jutiapa 10 648 14 642 22 200 24 579 Jutiapa suyu
24. Zacapa 12 482 16 386 21 900 23 513 Zacapa suyu
25. Ciudad Vieja 9 435 14 292 21 200 23 349 Sacatepéquez suyu
26. Comalapa 11 362 16 295 19 524 22 082 Chimaltenango suyu
27. Sumpango 9 484 13 954 18 910 21 706 Sacatepéquez suyu
28. Macchu Watimala 15 801 16 357 19 700 20 616 Sacatepéquez suyu
29. Puerto San José 9 795 14 170 17 430 19 480 Escuintla suyu
30. Esquipulas 7 226 12 967 18 368 19 470 Chiquimula suyu
31. Patzún 9 802 13 760 17 346 19 089 Chimaltenango suyu
32. San Andrés Itzapa 7 968 10 767 16 350 18 453 Chimaltenango suyu
33. Flores 1 324 9 330 16 122 18 399 Petén suyu
34. Musuq llaqta Tiquisate 12 096 12 734 16 801 18 244 Escuintla (suyu
35. Jocotenango 6 668 14 013 16 692 17 823 Sacatepéquez suyu
36. San Pedro Sacatepéquez 11 414 14 992 17 000 17 531 San Marcos suyu
37. El Estor 5 175 9 801 14 019 17 480 Izabal suyu
38. San José Pinula 5 296 7 225 14 000 16 458 Watimala suyu
39. San Juan Sacatepéquez 6 726 8 349 14 400 16 453 Watimala suyu
40. Nebaj 4 491 9 155 14 500 16 228 Quiché suyu
41. Patzicía 7 628 9 543 14 496 15 514 Chimaltenango suyu
42. San Pedro Ayampuc 3 842 5 679 12 600 15 314 Watimala suyu
43. Alotenango 6 751 7 543 13 300 15 280 Sacatepéquez suyu
44. Santiago Sacatepéquez 6 522 9 840 14 000 15 261 Sacatepéquez suyu
45. Santa Catarina Pinula 4 272 8 193 13 500 15 254 Watimala suyu
46. Santa María de Jesús 8 287 11 469 14 418 15 095 Sacatepéquez suyu
47. Poptún 6 362 8 075 13 300 15 028 Petén suyu

Kaypipas qhaway llamk'apuy

Hawa t'inkikuna llamk'apuy

  1. Agencia Central de Inteligencia (2023). «The World Factbook» (en inglés).
"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Watimala&oldid=672949" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)