Ruraq:AlimanRuna/Robert Vallejos Valdivia Biol
A
Achakana, achaqana, phasakana, pitajaya, pitajaña, waraq'u nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, sapin mikhukun.
Achanqara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, tiyan ashka layamanta, t'ikan yuraqta, chanta pukatawan ima, jatun, uqharinku phurunranapaq.
Achanqhuy nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, llawar suruyta sayachin.
Achapana, murapapa, muk'ulu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun papasta.
Achaqana: s.(bot) Achakana.
Acharu, chukurillu, achuqlla, waywash, unchuchukuy: s.(zoo) Q'arachupa.
Achhira nisqaqa juk yaku mallkiqpa sutin, tuquru laqhiyuq, juch'uykunalla chaypa sutin.
Achhumi nisqaqa juk laya ulala mallkiqpa sutin.
Achililisara nisqaqa juk laya saraqpa sutin.
Achis: s.(bot) Achita.
Achita, kiwicha nisqaqa juk laya kañawaqpa sutin, puqun kinuwa jina, yuraqta, mikhukukun puquynin, puqun pisi chirillaqtaspi.
Achiwti: s.(bot) Achiwiti.
Achiwaka nisqaqa juk laya mallkikunaqpa sutin: inujuqta, qhuraqta, sanawriaqta, waqkunapata ima.
Achiwiti nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, puqun q'urutitasta jina chay puquy puka, chaywan mikhunasta llinpichanchiq, tullpunapaqpis kusa.
Achu: s.(zoo) Khirkinchu.
Achukatuna nisqaqa juk laya tunaqpa sutin.
Achuma, achhumi, qasaqsisa, aychaycha, phuqru nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, kinsa runa sayayta wiñan, puquynin mikhukun.
Achuni, sunchu, kuchuchi nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, atuqjina chhuqu uya.
Achunisananku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Achupa, kachupa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisninpi khishkayuq, ñañuslla.
Achupalla, ananas, piña nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, puqun murq'u muq'ullata, chaytaq mikhukun, may misk'i mikhunapaq.
Achuqalla, achuqlla, acharu, chukurillu, waywash, unchuchukuy: (zoo) Q'arachupa. 2. Ararankha.
Achuqcha, q'iwiq'iwi, kaywa, kachu nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, chhuquchhuqullata puqun, mikhukun puquynin, kinsa layanmanta tiyan.
Achuqlla,acharu, chukurillu, q'arachupa, waywash, unchuchukuy: s.(zoo) Achuqalla.
Ahusqiru; ahus k'aspi, ajusqiru s.(bot) Juk laya jaanpi mallkiqpa sutin Chamanikunaq jallch'achikunanku, kallpa jauwachikunanku.
Ajipa, ashipa, jikima nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, as misk'iraw, mikhukun.
Ajishway nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, alwirjamanta aswan jatuchaqta puqun.
Ajuya nisqaqa juk laya piliq sutin, sayan quchaspi, mayuspi.
Akacha,akakaw, k'ipa: s.(bot) K'ipapapa, chay qallpaspi rikhurin chay.
Akakakaw, wakaka nisqaqa juk laya tutapuri p'isquq sutin, uywasmanta llawarninta ch'unqan nin.
Akaru, kusña nisqaqa juk laya p'isquq sutin, akathawispa purin
Akarway, aqharway, thaparanku: s.(zoo) Tutaphawa pilipintuq sutin.
Akasimi, wich'iqwayu. k'ukiru nisqaqa juk laya p'isquq sutin, yuraqwisa yana p'isqu.
Akatanqa,ismaylunku: s.(zoo)Akatinqa.
Akatinqa, ismaylunku: s.(zoo)Juk laya juch'iy khuruqpa sutin, akasta tanqayachan.
Akatuwawa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Akhana nisqaqa juk laya janpi qhuraq sutin.
Akurma.- s.(bot) Juk janpi mallkiqpa sutin, p'isqusimiman rich'akuq, punkisqasta tiyayuchin chay. Kawallu chupa nillankutaq.
Akuwayaqa, jak'uwayaqa. pituwayaqa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, puqun muchu q'urutasta jina, chay ukhunpi jak'u tiyan, q'apan pitujin chay mikhukun.
Alamu : s.(bot)(esp) nisqaqa juk jatun sach’aqpa sutin, jatuchachaq laqhiyuq, wiñan may chhikachaqta, q'illuta tiñinapaq uqharinku, chantá k'ullunmanta ruwakun qhisqara k'aspikuna chay.
Allampasu nisqaqa juk laya janpi aliq sutin, Ikuatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Allawsu, mashua nisqaqa juk laya papayuq aliq sutin.
Alliwapa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuatur q'uñi jallp'api tiyan.
Allpa amarunk'aspi, chay uq janpi mallkiqpa sutin, Ikuatur q'uñi jallp'api tiyan. (Alpa amarun caspi)
Allpaqa, allpaka, paqu nisqaqa juk laya uywaq sutin, llamaman rich'akun, astawan wat'a chantaqa millmasapa.
Allqup'anqa: s.(bot) Q'uñi jallp'a janpi mallkiqpa sutin, Ikuatur q'uñi jallp'api tiyan.
Allqupyantan nisqaqa juk laya lantaa sutin, ñañu yura, chantá juch'iysitusta puqun, yaya puquynin mikhukun.
Alpaka, alpaqa: s.(zoo) Allpaka.
Alqukhishka: s.(bot) Planta medicinal desinflamante.
Alqukhishka nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, punkisqaspaq kusa.
Alqukhuru, alquru nisqaqa juk laya sikaq sutin, kukata mikhukapun.
Alqulakawiti: s.(bot)Juk laya lakiwitiq sutin, k'ita , juch'iylla.
Alqullant'a nisqaqa juk janpi qhuraq sutin, t'ikan killmu llinpita, janpi wisananaypaq chay.
Alqupayanta nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun juch'istusllata , chanta yana, mikhukun..
Alqusuyku: s.(bot Juk ashna qhuraq sutin, sunpispi rikhurin, mujun chhulluq chhulluqta.
Ayanki nisqaqa juk laya challwaq sutin, mamaqhuchallapi tiyan.
Altamachi nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Altamisa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Alunsillu s.(bot) nisqaqa juk aliqpa sutin janpi ukhu llawark'utuspaq.
Amajaya nisqaqa juk laya uqaqpa chanta chay chhuqu papaqpa sutin.
Amaku: s.(zoo) Jamak'u.
Amankaya, amanqay: s.(bot) Jamankaya.
Amanqay, amankaya nisqaqa juk laya qhuraq sutin.
Amapanki nisqaqa juk laya janpi qhuraa sutin, mayllakuna yakupi kay mallkiwan chaytaq jark'awanchiq tukuy millaymanta..
Amapu: s.(bot) Mallki
Amaru nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, alqu chhikan. Chay jatun katariqpa sutin.
Amarukachu: s.(bot) Juk laya chay achka t'ikasniyuq mallkiqpa sutin.
Amarukhishka nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Amarunuchu nisqaqa juk laya yunqa janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Amash: s.(bot) Payqu.
Amasisa nisqaqa juk jatun sach’aqpa sutin, mana unaypichu wiñan, janpi waqaynin punkisqaspaq, k'irispaq ima, chantaqa ima ch'uwista ruwanapaqpis.
Amayllu nisqaqa juk laya chay jatun yana-uqi chhakaqpa sutin.
Amipikira, lachiwana nisqaqa juk wach'ikuq khuruqpa sutin, misk'ita ruwan ch'akich'akillata t'iqipi chayta nikun.
Anak'aspi: s.(bot) Janpina k'aspi, uq mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Añanku, añayllu, añapira nisqaqa juk laya sik'imiraq sutin.
Anapalla: s.(zoo)Juk laya jatun ch'uspiq sutin, wakin yuyanku chay wañusqaq nunan kasqanta, rikhurin ayachukuna killapi.
Añas, yalus, añaskuti, pishilinqa, añanku, paqlla, añasku, añasiq(k)i s.(zoo) Añathuya.
Añasqiru nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Añawaya nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, khishkararalla, t'ikan q'illuta.
Añawayu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, llant'apaq kusa.
Añawayu nisqaqa juk laya k'ita quwi sutin.
Añaypanku, llut'allut'a, muqumuqu nisqaqa juk laya khishkarara mallkiqpa sutin, panpapi k'askasqa, t'ikan pukasta.
Añaypankuru nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, wasanpi khishkasniyuq.
Anchu nisqaqa juk laya chiwiq sutin.
Anchurapa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisninwan tiñikun q'illuchu llinpita.
Anka, paka nisqaqa juk laya p'isquq sutin, aycha mikhu, waq p'isqusta jap'in sillusninwan, chanta katarita juk'uchasta ima.
Ankalay nisqaqa juk laya jatun p'isquq sutin , wallpa chhikan, jatun chupayuq, uqhu p'isqu ninku.
Ankara nisqaqa juk laya lakawitiq sutin.
Ankhiq: s.(zoo) Canino.
Ankillap'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, kitu yunqapi tiyan .
Ankusa, ankusach'a nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, pichanapaq kusa ch'awqran.
Ankuwanku, llatin nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, janpi k'irisqaspaq.
Ankuwaqsi nisqaqa juk laya sik'miraq sutin.
Anpalawa, lanpalawa: Juk laya yaku jatun katariqpa sutin.
Anp’atu: s.(zoo) Janp'atu.
Anqa, anqas.-(adj.) Chay janaqpachaman rich'akuq llinp'ita nikun chay. Añil.
Antaku nisqaqa juk mallkiqpa sutin, tiñikun kay mallkiwan pukaq'illituta.
Anqa: s.(zoo) Anka.
Anqara, janq'ara, wanpuru nisqaqa juk laya jatun lakawitiq sutin , may chhikachachaqta wiñan.
Anqas nisqaqa juk tullpuna mallkiqpa sutin, tullpun qhusi llinpita.
Antar nisqaqa juk laya jatun sach’aqpa sutin, punallapi tiyan.
Antarupha nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, chay chinpakuq unquykunapaq kusa.
Antawayrunku nisqaqa juk laya jatun wayrunq'uq sutin.
Antharu, jichin, wanku, waywacha, waywaku nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, sach'asllapi sayan ch'anpa chupita, juch'iylla.
Antianka nisqaqa juk laya aycha mikhu p'isquqpa sutin, ankamanta nisqaqa aswan jatun.
Antiaqchi nisqaqa juk la p'isquq sutin, aqchiman rich'akun, qhaparayachantaq atataw, taw.
Anticha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Antikutur nisqaqa juk laya jatun p'isquq sutin, q'uñi jallp'aspi tukuyninkumanta aswan jatun, rich'akun kunturman.
Antiuqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, uqaman rich'akun.
Añu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, mikhunapaq kusa, uqaman rich'akun.
Añuchi, allqamari, qharqaña nisqaqa juk laya p'isquqpa sutin, ima wañusqa aychastapis mikhun.
Anunas, chirimuya: s.(bot)(esp) Juk puquq mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, mikhukun puquynin chanta manchay misk'i, q'itayaspa qhuñaman rich'akun. Añawaya.-(s.)Khiskarara mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan chay.
Apanqura(y), apanti(n) nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, mamaqhuchapi tiyan. Phasallalla.
Apasana, runapapa nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Apatara, sipila: s.(zoo)Chulupi.
Apaychaqcha, apaycha nisqaqa juk laya wach'ikuq khuruqpa sutin, phawayachan.
Apaychawayllis: s.(zoo) Apaychaqcha.
Apharu: s.(bot) Gemelos del choclo.
Apharuma, apha, apharu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'ita papa, wiñan chaqra ukhuspi.
Apichu, apisu, k(h)umar(a), wayunkha nisqaqa juk laya papayuq mallkiqpa sutin, manchay misk'ita qawin, tiyan q'illu, kulli ima
Apilla: s.(bot) Uqa.
Apinquya, apinkaya, thinti, luq'usti, muruquya nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, t'ikan q'aypa pukitasta, puquntaq murq'u murq'ullata, may misk'i
Apitara, jipijapa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chuntajina jatuchiq laqhisniyuq, chaymantataq ruwakun chhararas, jipijapa nisqa sutiyuq.
Apiytana nisqaqa juk laya itapalluq sutin.
Apasankha: s.(zoo) Phasallalla.
Aputuqtu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, t'ikan may k'achata pukitasta, asusinaman rich'akun.
Aqarwa(y), jaq'arwa nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, wallpawallpaman rich'akun. Chay may jatun pilipintuq sutin.
Aqchi nisqaqa juk laya p'isquq sutin, mamaniman rich'akuq, yuraq wisa yana riqra, aycha mikhu.
Aqchiq nisqaqa juk laya k'aspichaki p'isquq sutin.
Aqhaqha nisqaqa juk laya juch'iy mallkiqpa sutin, panpaman k'askasqallata wiñan.
Aqhaqllu, jaqhaqllu nisqaqa juk laya p'isquq sutin. Q'umir piliq sutin. Juk laya yuthuq sutin.
Aqrawayu, waqra(n)wayu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, waqra waqralla khishkan.
Aqrawayu, yuruma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, puquynin manchay misk'i chanta kusa, wakin ninku juq'uriñawi.
Aqta: s.(zoo) Jamak'u.
Aqwa nisqaqa juk laya uruq sutin, jatun papaqayu punamanta.
Aqwakulla nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Arakacha, araq, k'ipa nisqaqa juk laya papaqpa sutin..
Arakari: s.(zoo) Tukán.
Arakuru nisqaqa juk laya jukuqpa sutin.
Aranpichana, millu nisqaqa juk laya ichhuqpa sutin, pichanapaq apayachanku.
Araq, atuqpapa, k'ipa, arakacha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'ita papa, k'ipa papa.
Araqa, apichu, khumara, nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'ita apichu, manan allin misk'ichu.
Ararankha, aras nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, katarimantaq janp'atumantaq rich'akun, chupayuq, rumiuraspi tiyan. Jaq'arwa, qaraywa, shukullukuy, shukullway, karaywa, ukulluku, qutur, achuqalla, sukullukuy, sukulluku, jararankhu.
Arikuma, arikuna, llaqhun: s.(bot)Yakun. Juk laya mallkiqpa sutin, papamanta aswan jatuchiqta puqun, chawata mikhukun, may ilita.
Arimiña: s.(bot) Anriswaylla, antiswaylla, anrisuylla.
Ariraña mikilu, tuquru, tuquli, yaqu nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, juch'iy jukumari misk'imikhu.
Ariruma, misuk'a, aruma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan may q'aparishaqta, t'ikan kusa tullpunapaq.
Arituma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, t'ikan anqas llinp'ipi.
Ariwiwi, ullupika, aribibi nisqaqa juk laya uchuqpa sutin, yanaq'umir, machay jaya.
Arkayuyu nisqaqa juk laya q'apaq mallkiqpa sutin, mana wisata punkichinanpaq kusa.
As(h)ipa, ajipa, jikima nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, as misk'iraw, mikhukun, rich'akun apichuman.
Asaput(q) nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, may sumaq q'apaq t'ikayuq.
Asaruma nisqaqa juk laya papaqpa sutin, jatun papa
Asiru: s.(zoo) (aym.)Juk laya katariqpa sutin, may miyu khaniynin.
Askankuy, askanquy, mullisika nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, millmarara, khishkarara.
Asnachhaka nisqaqa juk laya chhakaqpa sutin, millayta asnan.
Asnapa: Q'apa mallkikunaqpa sutin, wayk'unaman churakun.
Asuka, q(h)uchapuma, unupuma nisqaqa juk laya k'ita khuruqpa sutin, yakupi sayan, challasta mikhun.
Asyaqwayta nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, millayta q'apan t'ikan, supay t'ika ninku.
Ata nisqaqa juk laya mallkiqpa puquy waqaynin sutin, rumun runasa chaywan tuta k'anchakunku.
Atallpa, atawallpa: s.(zoo) Wallpa, warmi atallpa, qhari atallpa.
Atamiski nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, llant'apaq kusa
Atanatan nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, chay lukumu puquyman yaykun.
Ataparay nisqaqa juk laya k'aylankulaqpa sutin, maychhikachaq chakisniyuq.
At’aqu: s.(bot) Jat'aqu.
Atarisi, rak'irak'i, k'umuyuyu, piskulka, phiskulka, luri nisqaqa juk laya lurinkunaq sutin,
Atawallpa: s.(zoo) Atallpa.
Atimach'aqwa(y) nisqaqa juk laya jatun katariqpa sutin, mana miyuchu khaniynin, imatapis suqsukapun.
Atuq, kakaru nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, aychamikhu, alquman rich'akun, qhichimchu.
Atuq atuq, sirasira: s.(zoo) Atuqsillu.
Atuqchupa nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, ch'iki ayllumanta.
Atuqchuqllu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, warmikuna chaywan chuqchankuta mayllakunku.
Atuqkullkucha nisqaqa juk laya p'isquq sutin, waqan jujuy nispa.
Atuqparakachan nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin,
Atuqsara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sarajina chuqlluyuq, t'aqsakunku phusuqunwan.
Atuqsillu, sirasira: s.(zoo)Atuqatq. Alacrán.
Atuqullukun nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'ita ulluku, papalisa.
Atuqwiru, wantuwantu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Ausima nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Awaji: s.(bot) Mallki puquynin ima.
Awaku, awakuyamur nisqaqa juk laya mamaqucha challwaq sutin.
Awankana: s.(zoo) Un laya puna ankaq sutin, as juch'iylla.
Awankanamallku: s.(zoo) Anka irpa, uña anka.
Awankay, abankay: s.(zoo) Qhapaq anka, aswan jatun tukuy ankakunamanta.
Awaqholla, jawaqhulla nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin.
Awaqpaya nisqaqa juk laya p'isquq sutin, waqan awaqpaya, awaqpaya nisma.
Awara, awarasu, anta nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, khishkararalla, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Awaranku, awarunku, achupalla: s.(bot) Piña.
Awaranku, qayara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, ch'aki jallp'asllapi tiyan
Awarmantu, kapulí, awaymantu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, puquynin miyo wisa khuruspaq.
Awarqallitu nisqaqa juk laya qhuraq sutin, t'ikan mayt'usqita jina wasaman.
Awaru nisqaqa juk laya k'usilluq sutin, mana ancha jatunchu.
Awarunku, jawaqulla, awaranku :s.(bot) nisqaqa juk jatuchachaq ulalaqpa sutin, khishkasninmanta llawri ruwakun.
Awaymantu, kapuli: s.(bot) Awarmantu.
Ayach'uspi, chiririnkha nisqaqa juk laya q'umir ch'uspiq sutin, aychaman suwi churan.
Ayachillchi nisqaqa juk laya asna qhuraq sutin.
Ayalachiwana: s.(zoo) Juk laya wach'ikuq khuruqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Ayamuña nisqaqa juk laya k'ita muñaq sutin.
Ayanki nisqaqa juk laya challwaq sutin, mamaquchallapi tiyan.
Ayapana nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, may junp'ichikun.
Ayaphuqllana nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Ayaqamat'ira nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illu t'ika ariruma.
Ayaqhura nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, millayta asnan.
Ayara, ajara: s.(bot) K'ita
Ayaspakiru nisqaqa juk laya saraqpa sutin, chay chuki rumaman rich'akuq.
Ayat'uqpi, tuqti nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Ayatunpis nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Ayawantu nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, ayapanpaspi sayan, ima wañusqatapis apakapun.
Ayawaskha, qhushqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, yakun uma muyuchikun, chanta pawichikun.
Ayawi, t(')utura, matara nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin.
Ayllinku, maqunqu, mak'unku, maqunqu, mak'unku, chay papaqpa mak'unkuranta nukun.
Ayna, inkill: s.(bot) T'ika, t'ikaypi.
Ayranpu nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, manchay khishkararalla, tunas puquynin pukitas, tullpunapaq uqhariqkanku, mikhunata, aqhata, chhullunkata ima, janpi wawa phaskupaq.
Ayranpuqura nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, janpi, ch'upusta puquchin.
Aysuma nisqaqa juk laya yanaq'illu saraqpa sutin, ch'aqipaq kusa.
Aytaqupa nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, janpi laqhisnin.
Ayupay nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, mayuspi, quchaspi, larq'aspi ima tiyan.
Ayusiru, ajuschiru, ajuswaska nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin tiyan ukhu jallp'aspi chay. Ajos chiro. Ahus, ajus: s.(bot) Juk laya jallp'a ukhupi puquq mallkiqpa sutin wayk'unaman churanku, chantaq janpi ima unquypaqpis.
]] ==
]] ==
B
Bagrik'aspi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, Ikuatur q'uñi jallp'allapi tiyan.
Balsamuqara, walsamuqara: s.(bo) Juk laya janpi mallkiqpa sutin, qaran k'irispaq, k'ajapaq, chantaqa chay wisanchiqpi khurusta wanchinapaq kusa chay.
Barbasku: s.(bo) Juk laya mallkiqpa sutin, mujunwan challwakun, challwanapaq yakuman qhalliykuna mujunta chaywan challwas macharanku jap'inapaqpacha chay.
Billakuk'aspi: s.(bot)Juk janpi mallkiqpa sutin q'uñi jallp'asllapi tiyan. Bellaco caspi; especie de planta medicinal de la selva
Bitutiwaska, pitutiwaska: s.(bot)Juk mallkiqpa sutin.
]] ==
CH
Chachakuma(u) nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, juq'ujallp'aspi wiñan, janpi, chanta tullpunapaq kusa. Armapaq kusa k'ullun, pukaraw, t'ikan ashkapi yuraqpata.
Chachali nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Chachama nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, ch'aki jallp'aspi tiyan.
Chachanku nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, guitarrilla.
Chachapiya nisqaqa juk laya uqaqpa sutin.
Chakami nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, wallpamanta aswan jatun.
Chakap'aki nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, mansanilla ayllumanta.
Chakill nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, laqhisnin juch'istus.
Chalchal nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, puquynin pukitas, chanta mikhukun.
Chalchaliru nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, chiwaluman rich'akun, chalchal puquyta mikhun.
Challchallka: s.(zoo) Ch'allchaku.
Challip'anqa nisqaqa juk mallkiqpa sutin, Ikuatur q'uñi jallp'allapi tiyan.
Challku: s.(bot) Ch'ullku
Challwa: s.(zoo) Tukuy challwakunata jina nikun.
Chamalu nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Chaman(a) nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, tukuypaq uqharinku, muqunanaypaq janpi.
Chamik(s)u: s. s.(bot) Juk laya mallkiqpa sutin, mayuspi manchay larq'akantuspi tiyan mujun miyu, wanchikun.
Chankana, tichankana, chukiqayara, ichhuqhata nisqaqa juk laya taun qayaraq sutin, maychhikachaqta wiñan chuchiwan t'ikananpaq, chuqchanmanta ruwakun pita.
Chankaruma, chankas nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Chankas: s.(bot) Chankaruma
Chankil nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, uqmanta iskay marq'akama wiñan. Uwakuna mikhunku.
Chanpuru nisqaqa juk laya puquq sach’aqpa sutin.
Chanqu nisqaqa juk juch'iy yakumallkiqpa sutin, quchaspi, larq'aspi tiyan.
Chanrara nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, puquynin chhallchhall nin.
Chapi nisqaqa juk tiñina mallkiqpa sutin, pintan pukaq'illituta.
Chapulla nisqaqa juk laya pilipintuq sutin.
Chaqallka: s.(bot) Dícese de cualquier planta leguminosa.
Chaqallu, chhakallu: s.(bot) Nikun chay ima puquypa chhullchunta; jaawaspata, thaquata, alwirjaqta ima
Chaqruku nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, janpi chirichinpasqapaq, muqutullunanaypaq chantaqa sulluchiq mallki.
Chaqruna, samiruka, amiruk, pishikawa. batsikawa nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, yunqapi tiyan, ayawaskawan ima t'inpuchisqa waliq nanayta mana tarinapaq.
Chaqrup'anqa nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Chaquq, chakuq nisqaqa juk laya sik’imiraqpasutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, kawsay jawch'aq sik'imira, wasista llinphuchan tukuy millay khurusmanta, uqllata llunp'iyunku wasimanqa.
Chara, suri nisqaqa juk laya jatun p’isquqpa sutin, mana phawanchu, juch'iy chupayuq. Istalla, ch'uspa
Charana nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, tiyan chhankararaspi, pukaraw p'isqu.
Charapa, qarapa nisqaqa juk laya juch'iy waluqta manchay charapuqta sutin.
Charapap'anqa nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, Ikuatur yunqallapi tiyan chay.
Charapu nisqaqa juk laya kariy waluqta manchay charaputa, mamaquchallapi tiyan.
Charara, kinsak'uchu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi ukhu, unqusqa warmista sulluchin uqyaqtinku, q'umirta tiñinapaq kusa, kinsa katiyuq.
Charata, qhillawallpa nisqaqa juk laya k'itawallpaq sutin, tiyan iskay layamanta, uqnin yakupikawsan
Charku nisqaqa juk laya aychamikhu p’isquqpa sutin, juch'iylla mamaniman.
Charu nisqaqa juk laya suqus mallkiqpa sutin, chaymanta ruwanku kanastasta, ñaqch'asta, waqkunata ima.
Chaska: s.(bot) Wayra t'ika.
Chawar, ch'awara nisqaqa juk mallkiqpa sutin, qayaraman rich'asqa, tíkan q'illuta chawpinmanta lluqsimuspa.
Chawatak'aspi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, yunqallapi tiyan, wiñan 10 runa sayayta.
Chawchakapuli, kapur(l)i nisqaqa juk laya pupuypaq sutin, sirisaman rich'akuq. Chawicha, k'uysillu, chawcha nisqaqa juk laya papaqpa sutin, k'uyuk'uta puqun chantaqa mana unaypichu.
Chawpaw nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, urqusllapi tiyan, q'illuch'iqchi.
Chawqa nisqaqa juk laya sani p’isquqpa sutin, phichitankamanta aswan jatun.
Chawqarumi(u) nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan, tiyan yanpataspi, manchay mayuspi, q'illituta t'ikan. 2 s.(zoo) Ch'añu p'isqua sutin, yanaq'illitu, manchay ch'aqwan.
Chayñapallar nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin,
Chaynu: s.(zoo) Ch'añu.
Chichiñi, ispi, chhichi nisqaqa juk laya juch'iy challwaq sutin, misk'i yakuspi tiyan.
Chichira nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Chichiri nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Chiiq, chikurupiripiri nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, Ikuatur yunqapi tiyan.
Chiiq nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Chikama nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Chiki, challchaku, k'alla nisqaqa juk laya juch'iy urituqpa sutin, q'ichichiman rich'akuq.
Chikuri, chukuri, achuqlla: s.(zoo) Q'arachupa.
Chil(l)i nisqaqa juk laya uchuqpa sutin, manchay jaya, q'uñi jallp'aspi uq laya chuntatasina nikun tiyan. 2. s.(zoo) Juk laya misk'i yakupi kawsaq challwaq sutin.
Chila, tisila s.(bot) Juk laya sach’aqpa sutin, tiyan yunqallapi, janpi chanta llant'apaq kusa.
Chila nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, waqaynin puinkisqasta tiyayuchin.
Chilalu nisqaqa juk laya misk'i ruwaq khuruqpa, t'una wayrunku (Awija).
Chili: s.(bot) yarina; Juk laya chuntaqpa sutin.
Chilichili nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, alqualquman rich'akun, janpi simi phaskupaq.
Chilihak'u: s.(bot) Q'illut'ika mallki.
Chilikuku nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, chaqalluspi puqun, mikhuna puquyninqa.
Chilikuti, sirpa: s.(zoo) Sirp'ita.
Chilina, laranja nisqaqa juk laya misk'i puquq mallkiqpa sutin, q'uñijallp'asllapi tiyan, qurimurq'usta jina q'illiyan.
Chilipi nisqaqa juk laya suqus mallkiqpa sutin.
Chiliqchi, kuñuri, saypilli nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, pukasta t'ikan, chaqallupi mujun, laqhisninpi, kurkunpi khishkasniyuq. 2. s.(zoo) Juk laya p’isquqpa sutin, ch'añuman rich'akuq chilliq, chilliq nispa waqan.
Chiliqris nisqaqa juk laya urpitu, yana uma urituqpa sutin.
Chillchill(ay) nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan, puqun ruqhitusta, mujuntaq chhallallaq nin. Mikhunaman churanapaq kusa kilkiña jina.
Chilli nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, puquynin mikhukun, chanta kaymanta ruwakun pichana, waq ruwaykuna ima.
Chillina, tuqtun, ñuqtu(n) nisqaqa juk laya chuwiq sutin.
Chillpi, chilpi nisqaqa juk laya ch'awqraq sutin.
Chilltuchilltu, k'itatumati nisqaqa juk laya khishkarara mallkiqpa sutin.
Chillwar nisqaqa juk laya puna junina.
Chillwi, chiwchi, chiwlli: s.(zoo) Wallpa irpa, p'isqu irpa. Imaq irpasnillantapis nikun.
Chilqu nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin.
Chilwakan nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin,.
Chima nisqaqa juk laya chuntakunaq sutin, ninapukata puqun, mujun t'uqluman rich'akun.
Chimillu nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Chimillu nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Chimpalu nisqaqa juk laya tumatiq sutin. Chímbalo.
Chimpiyuq nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuaturllapi tiyan. (Tizimbiyuq)
China hawaq'ullay nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, t'ikan yuraqpata, q'illu khishka, yakuta jap'inapaq waliq..
Chinakalistu: s.(bot). Chay puka kalistuq sutin.
Chinakhuchi: s. Nikun chay wachaq khuchita.
Chinamulli nisqaqa juk laya mulliq sutin, ñañusllata wiñan nitaq jatuchaqtachuchantaqa mana puqunchu.
Chinapaya nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, janpi wisananaypaq, chanta wisakhuruspaq, q'illuta t'ikan.
Chinasutuma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin. Juch'iy sikusikuta nikun.
Chinatarku: s.(bot) Chinitarku.
Chinat'ula nisqaqa juk laya t'ulaq sutin.
Chinchanku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisninwan tiñikun q'illuta. Chinchanko.
Chinchap'anqa nisqaqa juk juch'iy sach’aqpa sutin, ruwakun kurkunmanta waqtiras wasipaq, puquynin mikhuna, chantaqa challwanapaq uqharinku. Chincha panga.
Chinchay nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, juch'iylla, rich'akun jawarman.
Chinchi nisqaqa juk laya juch'iy uchuqpa sutin, manchay jaya.
Chinchi: s.(zoo)(esp) Juk laya llawarch'unqa khuruqpa sutin.
Chinchilkuma, chinchirkuma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, ch'iñi laqhi chantaqa t'ika pukauchituta; janpi sunqunanaypaq.
Chinchilla nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, anqulaman rich'akuq, aswan juch'iy, qaqasllapi sayan, qaranta, aychanta manchay mask'anku.
Chinchillkuma, chinchirkuma, wayarkuma: s.(bot) Arbustito de la familia de las compuestas, asteráceas, de flor amarilla, la cual tiene propiedades medicinales para enfermedades del corazón y cólicos y también contra la tos. La flor se usa también para plumajes.
Chinchiluqutu, chinchiuchu, kitun, ulupika nisqaqa juk laya luqtuq sutin, juch'istusllata puqun.
Chinchimani nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, gunurriya unquypaq janpi.
Chinchipallaq nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, chinchita mikhun, jatun chhutuyuq.
Chinchipallaq nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, chhikan chhutuyuq.
Chinchipila: s.(zoo)(p.esp) Chinchi irpata nikun, manchayqa winchuka irpata.
Chinchiputu: s.(zoo)(p.esp) Juk juch'iy k'usilluq sutin.
Chinchirk(q)uma,
Chinchirwayta, kantuta nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, pukitasta t'ikan, janpi wayrapaq.
Chinchiuchu, kitun, ulupika: s.(bot) Chinchiluqutu.
Chinchullqallu nisqaqa juk laya ch'iki khuruqpa sutin, uywasman yaykuspa ukhunkuman wañurachin.
Chinchuna nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, k'ajapaq kusa.
Chiñi, masu, chhiñi nisqaqa juk laya phawaq khuruqpa sutin, tutalla purin, juk'uchaman rich'akuq khuru.
Chini: s.(bot) Nikun chay uq laya itapalluta, janpi chay llawar sumaq purinanpaq.
Chinika nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, qaranmanta p'achata purun runas ruwanku.
Chinikuru, pajup'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, llullu laqhisnin janpi chinpakuq khuru unquykunapaq.
Chinikuru: s.(zoo) Nikun chay uq laya khishkayuq philurara sikasikata.
Chinini nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, chirimuyaman rich'akun.
Chinitarku,chinatarku nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Chink(u)iru, phichitanka, paria nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, ch'ulituyuq jina umanpi, phinkiyachaspa purin.
Chinkakuq: s.(zoo) K'ita. Chinku nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin. Chingo.
Chinparani nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Chinuqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, urquspi wiñan, chaymata pitasta ruwanku. Chinwa, itana, isanqa, itapallu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisninpi millma khishkayuq, t'uqpiqtinchiq manchay siqsichikun, tiyan iskay laya: urqu itaapallu, panpa itapallu.
Chinwa nisqaqa juk laya challwaq sutin, ch'iñi challwa.
Chipchi nisqaqa juk laya lakayuq sutin.
Chipchi, chipi, chiwchi: s.(zoo) Chillwi, wallpa irpa jinata nikun.
Chipi: s.(zoo) K'usillu. Juk laya k'ita khuruqpa sutin, sach'api sayan, alquman rich'akuq.
Chipka nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin wiñan warawarallata.
Chipsa: s.(zoo) Irpa.
Chipu, ch'ipu, sipu, k'usu, t'isikira nisqaqa juk laya khuruqpa sutin.
Chiqchinpa(y), suyku, wakataya, chiqchipa nisqaqa juk laya q'apacha mallkiqpa sutin, llaqwaman, manchay waq mikhunamanpis churakun q'aparichinanpaq.
Chiqla nisqaqa juk laya suqus mallkiqpa sutin, kañanmanta yakuta urqhunku alquq sinqanman jawinankupaq, alqu astawan sinqayuq kananpaq
Chiqlayu, chiwchi nisqaqa juk laya ch'ullaruntuyuq uywakunaq sutin. 2 s.(bot) ) Juk laya mallkiqpa sutin.
Chiqlli(n), ch'iqlli, q'irqi, chay ima mallkipis ijimun wiñananpaq chayta nikun.
Chiqmu, layu: s.(bot) ) Juk laya mallkiqpa sutin, puka ch'ukuch'uku.
Chiqmu: Juk laya mallkiqpa sutin, panpapi last'akun, manchay sinchi sapiyuq.
Chiqra: s.(bot) ) Juk laya yaku mallkiqpa sutin, t'ikan yuraqpata manchay q'illuta.
Chiqri: s.(zoo) Wallpawallpa uña t'uqyasqata nikun.
Chiqsa: s.(zoo) Ch'usiqa.
Chiqta nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, tiyan jaqay Ikuatur yunqapi, puquynin mikhukun.
Chiqyaq waqta nisqaqa juk laya q'umir wasa katariqpa sutin.
Chiqyaqqara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, manchay q'umirllata wiñan, tiyan punallapi.
Chira: s.(bot) Luqutu, uchu manchay waq mallkikunaqpa mujunta jina nikun
Chira: s.(zoo) Luqutuqta, uchuqta, ulupikaqta manchay waq mallkiqpa mujitunta nikun.
Chirakruyuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Chiraq nisqaqa juk laya ñañuchaki p’isquqpa sutin.
Chiraqru, chiraqyu, chiraqruyuyu, saqarara, kariqlla: s.(bot) Llantin. ) Juk laya janpi mallkiqpa sutin, p'isqusimiman rich'akun.
Chirik'aspi chaqruku nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin manchay q'uñi nin chayarayku sulluchikuq nin, chanta janpi punkisqaspaq.
Chirik'aspi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur suyullapi tiyan, janpi k'ajapaq, chantaqa wak'asman jaywanapaq.
Chirimaway, piña nisqaqa juk q'uñi jallp'a mallki, wiñan qayarajina, chantaqa puqun jatuchiq murq'usta q'illu ukhun manchay misk'i mikhunapaq.
Chirimulli nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, laqhisnin janpi allinta yaku jisp'ayta jispa'napaq, k'ullunpi khishkasniyuq. Sumaq k'ullun armapaq.
Chirimulli nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin ch'anpasta wiñan chantaqa khiskararalla. Mana puquq mulliq sutin.
Chirimuya(u), chirimuyasach'a, muya nisqaqa juk laya puquq sach’aqpa sutin, may misk'i mikhunapaq.
Chirimuyu(a): s.(bot) Anunas. Juk laya mikhuna puquy sach’aqpa sutin, manchay misk'i puquyninqa.
Chiriqsananku: s.(bot)(p.esp) Juk janpi mallkita nikun, sulluchikuq chantaqa janpi muqutullu nanaypaq, Chirichakusqaspaqima, chirguayusa.
Chiriri(ri)nkha: s.(zoo) Ayach'uspi. Pi wañunanta yachan.
Chiririnkha(qa): s.(zoo) Chay aychaman khuruyun uq q'umir ch'uspi chaypaq sutin.
Chirisana, qarqar nisqaqa juk laya tuta p’isquqpa sutin, tutan willawanchiq sut'iyamunanta.
Chirisiki: s.(bot) ) Juk laya qhuraq sutin, sapin mikhukun.
Chiriwana: s.(bot) ) Juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Chiriwayusa nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, muqutullu nanaypaq janpi.
Chispu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kurkun mana phununchu ni jallp'apipis.
Chita, chitaku: s.(zoo) Chay chitakitu uywas qhawaqinpa qhipanta purinku chayta nikun.
Chitachita: s.(zoo) Q'inti.
Chitkin nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin.
Chitkin nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, ninku crispin nispa ima.
Chiwa(n)ku, chiwalu, yuqyuq, awllti, ch'ulupiya nisqaqa juk laya yana p’isquqpa sutin, chhutun q'ama pukita, parananpaq manchay waqan; parachimuy chulluchimuy nispa.
Chiwanway: s.(bot) ) Juk laya k'ita mallkiqpa sutin, pukata, manchay q'illuta t'ikan. Tiwirintu niku.
Chiwanwayu, chiyumayu, chiyu: s.(bot) ) Juk laya k'ita mallkiqpa sutin, pukasta t'ikan, luqutun jawas jina, urqu jallp'aspi mana runaq chayananpi tiyan.
Chiwchi, chipi, chiwlla, chiwli: s.(zoo) Chillwi. 2. s.(bot) Juk laya lakayuq sutin, chiqlayu.
Chiwchi, chiwlli, chillwi: s.(zoo) Irpa, ima p’isquqpa uñallantapis jina nikun.
Chiwi, chuwi: s.(bot) ) Juk laya mallkiqpa sutin, puqun ch'iqchisitusta, wayrurman rich'at¡kun. Wawakuna chaywan puqllanku chuwilawa puqllayta manchay chhilluta. Chaqallun puquynin.
Chiwichhu, qurichhu nisqaqa juk laya ichhuqpa sutin.
Chiwil, ischil nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Chiwilapapa: s.(bot) Ñuqch'apapa, may ñawiraralla, ñuqch'a yaykuqman jaywaq kanku muntananpaq.
Chiwita: s.(bot) ) Juk laya saraqpa sutin, t'unallata puqun, sumaq sara.
Chiwka: s.(bot) Juk laya suquspa sutin, siku ruwanankupa uqharinku.
Chiwlli: s.(zoo) Chillwi.
Chiyampu nisqaqa juk laya liqrayuq khuruqpa sutin, q'umirkunata mikhun.
Chiyiq nisqaqa juk mallkiqpa sutin.
Chiyu, chiyumayu, chiwanwayu nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, pukasta t'ikan, luqutun jawas jina, urqu jallp'aspi mana runaq chayananpi tiyan.
Chiyumayu, chiwanwayu, chiyu nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, pukasta t'ikan, luqutun jawas jina, urqu jallp'aspi mana runaq chayananpi tiyan.
Chuamlulu nisqaqa juk laya wayrunq'uq sutin.
Chuba nisqaqa juk laya k'usilluq sutin.
Chucha: s.(bot) ) Juk laya p'uqap'uqaqpa sutin, mikhukun.
Chucha: s.(zoo) Aycha mikhuqkunata nikun.
Chuchaw(i) nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chaymanta waska ruwakun. Magüey.
Chuchawi s.(bot) Phasa sunqu kurkuta nikun.
Chuchi, chuchiku, chiwaku: s.(zoo) Chiwanku.
Chuchi: s.(zoo) Urqu wallpata nikun.
Chuchikhuru, ch'uqchi nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, q'umir, manchay sani llinpi, mallkikunata mikhukapun. Chuchiku(a), chuchi, chiwaku: s.(zoo) Chiwanku.
Chuchiku: s.(bot) ) Juk laya puna mallkiqpa sutin.
Chuchinasara: s.(bot) Juk laya saraqpa sutin.
Chuchipsi nisqaqa juk laya juch'uy sach’aqpa sutin.
Chuchu, chuchusmut'i, tarwi: s.(bot) Tarwi.
Ch'uchu, chuluki nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, tukuyniqpi tiyan, yana murq'itusta puqun, qaran manchay phasita chantaqa phatu.
Chuchumika nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Chuchuqma nisqaqa juk last'akuq mallkiqpa asutin, puquynin misk'i chantaqa t'unita yana, unqusqa warmista sulluchin. Susuqma.
Chuchuruma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, kawsan waq mallkikunaman ch'pakuspa ukhunman chay.
Chuchuwasa(i): s.(bot) ) Juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, punallapi tiyan.
Chuchuwasa nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, ninku janpikunapaq urqhuna intiq lluqsimunan chirumanta chantaqa intiq yaykunan. Chirumanta
Chuchuwasi nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, qaranta t'inpuchiqtinchiq manchay waliq machana ruwanapaq, janpi chakimuqunanaypaq, pistipaq. Mururi.
Chuchuy, qhapa, itha s.(zoo) Wallpa usata nikun.
Chukar nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Chukichuki, tuquru nisqaqa juk laya khuruqpa sutin. 2. s.(bot) ) Juk laya janpi mallkiqpa sutin, janpi sirk'ipaq. Chukiqhanlla: s.(bot) ) Juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Chukupi: s.(bot) Maniy
Chukuri, achuqlla, chikuri: s.(zoo) Q'arachupa.
Chukuri,q'arachupa, muka, achuqalla, achuqlla, chukuru: s.(zoo) Q'arachupa.
Chuli nisqaqa juk laya allquspaq sutin, llamiruskanku.
Chulilla: s.(zoo)
Chullchiq, chullsiq, jullq'i: s.(zoo) K'ayla uñata manchay janp'atu uñata nikun.
Chullchull nisqaqa juk laya juch'uy sach’aqpa sutin, may k'achitusta q'aymapukitasta t'ikan.
Chullku, ch'ullku: s.(bot) ) Juk tukuy laya t'ikaq mallkiqpa sutin, sapin mikhukun, q'uñi jallp'asman chinkayuypi tiyan.
Chullsiq, chullchiq, jullq'i: s.(zoo) K'ayla uñata manchay janp'atu uñata nikun.
Chullunpi nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, yanayuraqpa quchasmanta mana ripunchu; waqan tarra tarra nispa.
Chullupiya: s.(zoo)Chiwanku.
Chulluwalli nisqaqa juk laya ankaq sutin.
Chulluy, ch'ulluy: s.(bot) Juch'iy sach'a ta nikun.
Chullwa nisqaqa juk laya mamaqucha khuruqpa sutin, mana tulluyuqchu.
Chullwaya, ch'ipaya nisqaqa juk laya mamaqucha khuruqpa sutin, panpaman k'askasqa sayan.
Chulupi, tatapira: s.(zoo)Apatara.
Chulupiya: s.(zoo) Chiwanku, chiwalu.
Chumalulu - s. Zool. Juk laya wayrunkuq sutin.
Chumaylla nisqaqa juk laya janpi qhuraq sutin, kusa punkisqaspaq.
Chunpaka: s.(zoo) Wayrunku, wayrunq'u, uq laya wach'ikuq khuruqpa sutin.
Chumuku nisqaqa juk laya yakupi kawsaq p’isquqpa sutin.
Chumuku, ch'umuku nisqaqa juk laya puna p’isquqpa sutin, chhaqiman rich'akun.
Chuña, suquri nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, k'aspichaki, sanipukaraw.
Chuña nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin chay tilan chakismanta.
Chuñakari, chiwalu: s.(zoo) Chiwanku.
Chunkula nisqaqa juk laya yuraqpa saraqpa sutin.
Chunpipillku nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, tukuy lay llinpiyuq, qhuchapanpapi tiyan.
Chunpullu, achuqalla: s.(zoo) Q'arachupa.
Chunqaku nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin. Juk laya llawar ch'unqa khuruqpa sutin.
Chunta, pejibaye nisqaqa juk laya sinami jaqay q'uñi jallp'asmanta. Thalu kurkutapi jinallatataq nikun.
Chunta: s.(bot) ) Juk laya mallkiqpa sutin, chhikachachaq laqhiyuq, q'uñi jallp'asllapi tiyan, kurkun mayta awantan, yanaraw.
Chuntak'aspi nisqaqa juk janpi mallki jaqay Ikuaturmanta.
Chuntakurupaju nisqaqa juk laya janpi mallki jaqay Ikuaturmanta.
Chuntanka nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yana chhlu.
Chuntapaqpa: s.(bot) Yuraq qayara. Juk laya malkiq sutin, waska ruwakun kay mallkimanta.
Chuntapurun nisqaqa juk laya munti sach’aqpa sutin, puqun almindra ninku chayta.
Chuntaq(k)iru nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Chuntatawna nisqaqa juk laya munti sach’aqpa sutin, waska ruwakun kay sach'amanta.
Chuntilla nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, khishkarara, juch'iyllata wiñan.
Chupallikuna, k'ayrankura, sillq'ukuna: s.(zoo) Ararankha, chupayuq chakiyuq jatun janp'atusta nikun.
Chupanaparayakuq nisqaqa juk laya wach'ikuq khuruqpa sutin, ñanpaqinpi waqrasniyuq chupanpi wach'iyuq, mikhun kusikusista, ch'aki panpasllapi tiyan.
Chupanku: s.(zoo) Kawalluta, manchay asnuta nikun.
Chupikaqiwa: s.(bot) Juk k'ita mallkiqpa sutin, maypachacha llank'anapi rikhurin niytamunan jallp'ata samarichinata.
Chupilla, chupi: s.(bot) Juk laya mallkiqpa sutin, pukarawta t'ikan.
Chupiy, chupí nisqaqa juk mikhuyniyuq puquq sach’aqpa sutin, manchay misk'ita puqun, k'usillu chanta runa ima mask'anku manchayta.
Chuqa, chhuqa nisqaqa juk laya qucha piliq sutin, yana, juch'iy kunkita, mana chupayuq.
Chuqa, junku, t'utura Juk laya suqusuq sutin.
Chuqchak'utu, Chuqchasuwa, kachikachi, khuchiruntuchi nisqaqa juk laya phawaq khuruqpa sutin yaku patallapi sayan liqrasnin yakujina ch'uwita.
Chuqchasuwa, kachisuwa, kachikachi, chuqchak'utu, khuchirunkuchi nisqaqa juk laya phawaq khuruqpa sutin yaku patallapi sayan liqrasnin yakujina ch'uwita.
Chuqchumama: s.(zoo) Qalaqala, qhashqajanp'atu. q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Chuqchuq, chuchi, chuchiku, chiwaku: s.(zoo) Chiwanku.
Chuqchuqp'anqa nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin.
Chuqichallwa nisqaqa juk laya challwaq sutin.
Chuqichiqmu: s.(bot) ) Juk laya q'achu mallkiqpa sutin.
Chuqikanlla, kanlla: s.(bot) Juk laya k'ita mallkiqpa sutin, punallapi tiyan.
Chuqimuña: s.(bot) Juk laya muñaq sutin, ch'iñi laqhisitu.
Chuqlla, chhuqlla, ch'uqlla: s.(bot) Juk laya janpinchasqa q'achuq sutin, yunqallapi tiyan.
Chuqllu s..(bot) Sara wirullanpiraq suq'antin kaqta nikun.
Chuqllukhuru, jut'ukhuru nisqaqa juk laya yuraqpa manchay q'umir khuruqpa sutin, chuqlluta mayta mikhukapun.
Chuqllukuru, jut'ukhuru: s.(zoo) Sara chuqllu khuruqpa sutin.
Chuqllunka: s.(bot) Suq'a. Latanu uma.
Chuqllupuquchi nisqaqa juk laya pankatuya khuruqpa sutin, sarapuquypi rickhurimun.
Chuqllupuquchina nisqaqa juk laya munti p’isquqpa sutin, punaman wicharin paraypi, chaqra uqhariytataq yunqaman juraq'apun.
Chuqllus, churchu nisqaqa juk rumi urapi kawsaq khuruqpa sutin, tutan manchayta Churchun.
Chuqrawallpa, chuqruswallpa nisqaqa juk laya k'ita wallpaq sutin, umanpi chhukayuq, yuthuman rich'akun. Wayju.
Chuqsin nisqaqa juk laya juch'iy janp'atituq sutin, papa ukhuspi tiyan.
Chuqyaq, chhukiya nisqaqa juk laya yana p’isquqpa sutin, manchay suwa, sarata waq puquykunata ima suwakapun llullullapiraq.
Churchu, chuqllus nisqaqa juk rumi urapi kawsaq khuruqpa sutin, tutan manchayta churchun.
Churiru, tarapu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, waqaynin may k'achata q'apan, chaywan q'ushnichinku q'uwaspa.Ininshu.
Churisiki, q'illuq'illu, aqrawayu, yanayana: s.(bot) Juk laya tullpuna mallkiqpa sutin.
Churki, tuska: s. Fit. Juk laya thaquqpa sutin, manchay khiskalla.
Churu, waka nisqaqa juk laya tawachakiyuq uywaq sutin, waqrasniyuq chanta chinawakaqa ashka wilaliyuq.
Churuku: s.(zoo) Juk laya juch'uy ch'urituqpa sutin.
Churuk'usillu nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin sach'allapi kawsan, q'illuchupa, nikullantaq phuyu k'usillu.
Churuqra nisqaqa juk laya wapharaqpapa sutin, kawsan chirillaqtaspi, pilijina chakiyuq.
Chururu nisqaqa juk laya wapharaqpapa sutin, juch'uy chhutu, chanta rakhu, sik'imirasta mikhun, waq khurusta ima.
Churuta: s.(zoo) Kullku: juk laya urpiqpa sutin, juch'iylla, punallapi kawsan.
Churuta: s.(zoo) Kullku.
Chuscha, chaki: s.(zoo) Chaki, nikun tawantin chakista chakimuqunchiq kama chamuqta.
Chuschusi: s.(bot) Ch'umi kuka ukhupi rikhurin.
Chuspi: s.(zoo) Ch'uisqa.
Chutarpu, ch'utanqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sapin qharista, warmista mask'anarachin.
Chuti: s.(zoo)Juk laya challwaq sutin, tiyan amarumayupi (río amazonas).
Chutitu, irpita: s.(zoo) Irpa mayqin wapharaqpallatapis.
Chutukaballu: s.(zoo) .(bot) Tawañawiyuq kawalluta jina nikun.
Chutuyyuqalla nisqaqa juk laya sik’imiraqpasutin, manchay phiña kanku.
Chuwi nisqaqa juk laya puquypaq sutin, machay k'acha ch'iqchisitus tiyan, qhupurupi mikhukun, chantaqa wawakuna chaywan puqllanku chhilluta.
Chuyllur nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Chuyta, chullta nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
]] ==
CHH
Chhaka nisqaqa juk laya panpa khuruqpa sutin, wakin manchay phiñas kanku, rumiuraspi manchay juk'uspi thapachakunku.
Chhakallu, chaqallu sMallkinkunaq chhullchunta, lip'anta jina nikun.
Chhalla, q'achu: (bot) Sarawiru ch'akisqata sutikun jinata.
Chhaqllu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin; chiqchisarata nikun.
Chhaqraña: s.(bot) Qayara, qayra. Juk laya mallkiqpa sutin, chay mallkimanta ruwakun saqraña, ñaqch'a, tullunta ch'akichispa ruphaypi.
Chhikauru: s.(bot) Apasanka, phasallalla.
Chhilkiwa nisqaqa juk laya khishkaqpa sutin.
Chhilltu chilltu nisqaqa juk laya k'ita mallki, khichkayuq chanta puqun tumati jina pukitasta, q'illuch'iti mikhun chay puquyninta.
Chhimasara nisqaqa juk laya saraqpa sutin, may k'achata lliphiririn.
Chhiñi, chiñi, masu: s.(zoo) Chiñi.
Chhipichhipu: s.(zoo) Uywa usata jinata nikun.
Chhiruchhiru nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, ushparaw , may k'achata waqan, thapanta ruwan sach'amanata warkhukushaqta khishkasmanta, wakinqa jusk'upi wachanku, wakintaq khishkaukhupi.
Chhisin: s.(zoo) Such'upiki runtu.
Chhukiya nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, taraqchiwan khuska purinku, yanachinchi p'isqu, manchay suwa, chanta lisu.
Chhullchu nisqaqa juk yana p’isquqpa sutin
Chhuqa s.(zoo) K'ita p'isqu.
Chhuqa: s.(zoo) Yana k'ita piliqpa sutin, quchasllapi sayan, yana chinchi phuru; wakin ninku khuchikhuchi.
Chhuqlla, chuqlla, ch'uqlla nisqaqa juk laya janpinchasqa q'achuq sutin, yunqallapi tiyan.
Chhuqululu: s.(bot) Churkiqpa puquyninta jina nikun, uywakuna mikhunku.
Chhuquyuqalla, chilik'utu, qarak'utu nisqaqa juk laya sik'imiraq sutin, manchay phiña, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Chhurki, chhurku: nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, khishkararalla.
Chhurku: s.(bot) Chhurki.
Chhurkupiluku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, luqutuman rich'akun, manchay jaya, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
]] ==
CH'
Ch'akat(i)aya nisqaqa juk laya juch'uy sach’aqpa sutin, janpi, chhullchituspi puqun.
Ch'allchaku(a) nisqaqa juk laya juch'iy luruqpa sutin, punallapi tiyan.
Ch'amuch'amu,
Ch'añar(a) nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kunkananaypaq kusa. Juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, puquyni siruylaman rich'akun, mikhukun.
Ch'anki nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, pukata t'ikan, chhikachaq khishkasniyuq.
Ch'anta, suju nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, asukarkañaman rich'akuq, janpi allin jip'anapaq.
Ch'añu, ch'ayñu nisqaqa juk laya juch'iy p’isquqpa sutin q'illitu, yana uma manchayta ch'aqwanku purispa chaqraman yaykuspapis.
Ch'api nisqaqa juk laya juch'iy ch'apa alquq sutin.2 s.(bot) Juk laya mallkiqpa sutin, k'ullun khishkararalla, tullpunapaq uqharinku. Ch'apiñu: s.(bot) Mallkiq ijiynin, p'aja.
Ch'apsa: s.(bot) Ch'awqraka. Matorral.
Ch'aqisayasaya nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, may k'achata q'apan, yukuq'uñipaq kusa, chantaqa janpi wisa nanaypaq, iskay laya tiya; yunqamanta uqninqa.
Ch'ariñ(n)a nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, k'aspiman rich'akuqlla kariyan, uywa mikhuyuspa wañun.
Ch'askakuti nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Ch'askaqwawan nisqaqa juk laya wapharaq sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, phurun machay k'achitu.
Ch'awar(a) nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisnillayuq, chukiqayaraman rich'akuq, kikintapuni t'ikanpis.
Ch'awqraka, ch'apsa: s.(bot) Ch'umi.
Ch'ayñu, chaynu nisqaqa juk laya juch'iy p’isquqpa sutin q'illitu, yana uma manchayta ch'aqwanku purispa chaqraman yaykuspapis.
Ch'akat(i)aya nisqaqa juk ch'umisach'aq sutin, ch'alla jallp'aspi tiya tukuypacha q'umirllapuni kan.
Ch'anpa: s. Panpa mallkiqpa sutin.
Ch'anyita nisqaqa juk yana q'illuyuq p’isquqpa sutin.
Ch'aphra: s. Chay sach’aqpa p'alqasninta jina nikun.
Ch'aqra: s.(bot) Chay tukuy kaq t'una llant'as kan inqhanapaq chayta nikun. Inqhana qhurata nikun.
Ch'ariña: s.(zoo) juk laya k'aspiman rich'akuq khuruqpa sutin ichhu ukhuspi tiyan q'achupipis, uywa mikhuyuqtin uywata wañuchin.
Ch'awar: s.(bot) Chispa. Juk laya mallkiqpa sutin chukiqayaraman rich'akun jatuchiq laqhisniyuq mana kurkun kanchu.
Ch'awara: s.(bot) Chay ch'awarmanta waskata nikun.
Ch'ayña, chulilla, k'uysawana nisqaqa juk laya juch'iy p’isquqpa sutin, q'illu p'isqu yana uma, manchayta takinku.
Ch'ilalu nisqaqa juk laya wayrunq'uq sutin.
Ch'ilik'utu nisqaqa juk laya sik'imiraq sutin, manchay khanikuspa nanachikun.
Ch'ill(a)iw(i)a nisqaqa juk laya ichhu, yuraq, llusq'u, chantaq thalu.
Ch'illawa(i) nisqaqa juk laya juch'uy sach’aqpa sutin, kapuli puquyman rich'akun puquynin.
Ch'illi: s.(bot) Sach'a waqay.
Ch'illiku, ch'illikuti(u), sit'ikira, ch'irchiku, tiyantiyan: s.(zoo) Sirp'ita, t'isikira.
Ch'illka nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, juq'ujallp'aspi wiñan, laqhisnin janpi k'irisqaspaq, aycha ismusqaspaq ima, tullpunapaqpis kusa.
Ch'illkara nisqaqa juk laya sara unquypaq sutin, chuqllunman chantaqa wirunman yaykun.
Ch'illqu, mulluqantus nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Ch'illtu: s.(bot) Sach'a tumati, mikhukun.
Ch'iñichallwa, ispi, qhisi, : s.(zoo) Challwa uñita.
Ch'iñikhuru: s.(zoo) Juch'uy khuritu.
Ch'iñilku, jut'u: s.(zoo) Mana ñawillawan rikuna khurukunaq sutin.
Ch'ipaku nisqaqa juk laya wayrunq'uq sutin, juch'iylla, chanta yana.
Ch'ipaya, chullwaya,: s.(zoo)Juk laya mamaqucha khuruqpa sutin, panpallapi k'askarayan.
Ch'iqich'iqi nisqaqa juk laya yana khuruqpa sutin, jatun, t'uqpiqtinchiq wañusqaman tukurpan.
Ch'iql(l)a nisqaqa juk laya q'umir k'aylaq sutin, k'ayla phuqullumanta ka'yraman tukun chayta nikun. 2. Juk laya p’isquqpa sutin, yanaq'illu, phichitanka chhikan.
Ch'iqllankuy nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Ch'iqlli, chiqlli(n): s.(bot) Ima mallki ijipis.
Ch'iqtiri nisqaqa juk laya papaqpa sutin, chhuquraw, qaran sillp'ita.
Ch'iqullu, ch'uqululu nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, manchay ka'chata waqan.
Ch'iqwa, pachiku, waqaych'uru nisqaqa juk laya saraqpa sutin.
Ch'irawi nisqaqa juk laya papaqpa sutin, yuraq qara.
Ch'irchiku, ch'illiku: s.(zoo) t'isikira.
Ch'irich'iri nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan sunch'ujina.
Ch'iru, ch'uqñiri nisqaqa juk laya lachiwanaq sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Ch'irwasunch'u nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Ch'iski: s.(zoo) Akatinqa, pankatiya.
Ch'isku nisqaqa juk laya wapharitaqpa sutin, sani, jatun chupayuq, paramunanpaq waqan.
Ch'isla, ch'ayñu nisqaqa juk laya juch'iy p’isquqpa sutin q'illitu, yana uma manchayta ch'aqwanku purispa chaqraman yaykuspapis. Ch'ila p'isqu.
Ch'isña: s.(zoo) Ch'iririnkha, manchay ch'uspi khuru, suwi.
Ch'isñu: s.(zoo) Wakin khuruspa runtunta jina nikun.
Ch'iwanwa nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin. 2 s.(bot) Mallki t'ikantin.
Ch'iwillu, awllti nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, chiwanku chhikan, yana anqas phuru.
Ch'iya: s.(zoo) Usa runtu, manchay such'ipiki runtu.
Ch'iji: s.(agr) Q'achu, chay uywa t'una qhurata mikhun chay.
Ch'ikana: s.(zoo.ana) Chhutun p'isquqta chay.
Ch'ilipapa: s.(bot) T'una papata nikun, ch'uñulla ruwakun kay papamanta.
Ch'illik'utu nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, tutan chir chir nispa waqan.
Ch'illiwa: s.(bot) Pichana ruwana ichhuqpa sutin, punallapi tiyan.
Ch'illka: s.(bot) Juk laya mallkiqpa sutin, kanasta ruwakun k'aspinmanta, chantaqa wasi chaqllinapaq kusa, yuraqta t'ikan chantaqa laqhin kirukirupi Ninapi laqhisnin kankasqas chaki q'iwisqasman pañu churanapaq kusa.
Ch'iñichallwa, ispi nisqaqa juk manchay juch'uy challwitaq sutin, chiri yakusllapi tiyan.
Ch'iñipapa: s. T'una papata nikun, uywaman qaranallapaqña kusa.
Ch'inkil nisqaqa juk laya mikhuna qhuraq sutin, salsapi manchay sumaq, yaku larq'asllapi tiyan q'illuta t'ikan.
Ch'iqchimisi: s.(zoo) Chay iskay llinpiyuq misita nikun. Sani misi.
Ch'iqich'iqi nisqaqa juk laya panpa khuruqpa sutin. Uqta t'uqpintinchiq wañusqaman tukurparin, papa jallch'ana wasispi allin tiyan.
Ch'iqullu, ch'ukululu nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, manchay k'achituta waqarin.
Ch'irich'iri nisqaqa juk laya mallikiq sutin.
Ch'iru: s. Juch'iy kawalluq sutin, manchay kallpayuq uywa.
Ch'itich'uspi, tiwla, tilanchu: s.(zoo) Chay uq llawar chunqa tila chaki ch'uspiq sutin.
Ch'iwa: s. Chay wayk'unapaq kan tukuy q'umir puquykuna chaypa sutin.
Ch'iya: s.(zoo) Usa runtu, yuraq mayninpi umapi wachayun yuraqpachallata.
Ch'uku, ch'iki nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, panpapi mast'asqajinata wiñan, mayta sapin.
Ch'ukuch'uku nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, warmiq wisananayninpaq kusa, manchay sinchi sapiyuq.
Ch'ukunpa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, ch'ujupaq kusa.
Ch'ullku, challku nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin.
Ch'ullku, chullku nisqaqa juk tukuy laya t'ikaq mallkiqpa sutin, sapin mikhukun, q'uñi jallp'asman chinkayuypi tiyan.
Ch'ullkuch'ullku nisqaqa juk laya qhuraq sutin, t'ikan q'illuta, khilli khillu yakitunwan kisu ruwakun.
Ch'ullkuka: s.(bot) Jatun sutin ch'ukuch'ukuqta, uqaqta, isañuqta ima.
Ch'ulluku: s.(bot) Uqa laqhis chay mikhukun chay.
Ch'ulluy, chulluy: s.(bot) Juch'uy sach'a.
Ch'umach'uma, ch'unqach'unqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, salpiya.
Ch'umi: s.(bot) T'una sach'akunata jina nikun. Iji.ch'umi, sach'arara..
Ch'umuku, chumuku nisqaqa juk laya puna p’isquqpa sutin, chhaqiman rich'akun.
Ch'unqachu'unqa, mankap'aki nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Ch'unqupi nisqaqa juk laya llawar ch'unqa khuruqpa sutin, asna yakuspi tiyan.
Ch'uqchi, chuchikhuru, nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, q'umir manchay sani, tukuimata mikhukapun.
Ch'uqich'api, alqukhishka nisqaqa juk laya khishkara qhuruq sutin, jamak'suta jian mujun khishkitayuq, janpi kirunanaypaq chantaqa waq unquykunapaq ima.
Ch'uqichallwa nisqaqa juk laya juch'uy challwaq sutin, misk'i aychan.Inkakuna mayta mikhqkanku.
Ch'uqichinka,uthurunku unsa, puma nisqaqa juk laya k'ita khuruqpa sutin, jatun, jawar chhikan, misi uya, pukaraw, uywastamikhukapun.
Ch'uqiqaylla nisqaqa juk laya janpi qhuraq sutin.
Ch'uqlla,chuqlla, chhuqlla, nisqaqa juk laya janpinchasqa q'achuq sutin, yunqallapi tiyan.
Ch'uqlluaqcha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, waq sach'asman yaykun kawsananpaq.
Ch'uqñiri, ch'iru nisqaqa juk laya wayrunq'uq sutin,
Ch'uqpa nisqaqa juk laya mijuna k'allanpaq sutin.
Ch'uqu, ch'uqululu, ch'iqullu nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, yanaq'illu, uchuta mayta mikhukapun. Ch'añu.
Ch'uqululu, ch'uqu: s.(zoo) Ch'iqullu.
Ch'urin, añasq'achu, ch'umach'uma, rakharakha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, salpía mallki.
Ch'urkiunku, rumiqara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, janpi marapaq, chay unay rumispi rikhurin, manchay pirqaspi.
Ch'uruka llanp'uka nisqaqa juk laya mamaqucha khuruqpa sutin.
Ch'usa(i)qa, ch'usiq nisqaqa juk laya tuta p’isquqpa sutin, uma pañusqa jina, tuta waqan ch'us, ch'us nispa, juk'uchasta mikhun.
Ch'usiq, chuspi, ch'usa(i)qa nisqaqa juk laya tuta p’isquqpa sutin, uma pañusqa jina, tuta waqan ch'us, ch'us nispa, juk'uchasta mikhun.
Ch'usllu, paqu, allpaqa: s.(zoo) Allpaka.
Ch'uspi: s.(zoo) mosca de cualquier clase.
Ch'uspillu, ch'ullpisara, ch'uspisara nisqaqa juk laya saraqpa sutin.
Ch'uspisara, ch'uspillu: s.(bot) Ch'ullpisara.
Ch'uspisisa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Ch'usquri, chuschus nisqaqa juk laya k'ita uwaq sutin, wisk'achaman rich'akun. Ichas chinchilla?
Ch'usuqu(y)llu: s.(bot) Juk laya yana qara papaqpa sutin.
Ch'utanqa, ch'utarpu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sapin warmista, qharista mask'anachin.
Ch'uwankira, yanawiku nisqaqa juk yaku wapharaqpa sutin, jatuchiq quchaspi sayan manchay tullu p'isqu chantaqa t'ukullan, laya wapharaq sutin, yanaq'umir.
Ch'uwi s.(bot) Chuwi.
Ch'uwillu, chay mallkikuna aysakunku ima ch'ipakunakupaqpis chay kunaq sutin, lakaw, juva, waqkuna ima.
Ch'uwimura: s.(bot) Ch'ipakuqkuna mallkikunaqpa sutin.
Ch'ukululu, ch'iqullu nisqaqa juk laya p’isquqpa sutin, manchay k'achituta waqarin.
Chukuri: s.(zoo) Q'arachupa. Juk laya suwa khuruqpa sutin, chupan manchay q'ara chantaqa juk'ucha uya, tutalla purin. Janpi aycha jillin ayasqapaq chuqchupaq ima.
Ch'uli: s. Sullk'a kaq wawatan nikun. Uwija michiq alquta nikun.
Ch’ulilla, k'uysawana nisqaqa juk laya p'isqua sutin.
Ch'ullachakik'aspi: s.(bot) U q sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Ch'ullachakip'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatu q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Chullchiq, usuqullu: s.a. (zoo). Phusuqullu, janp'atu uña mana chakisniyuqraqchu chay.
Ch'ulluch'ullu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, ch'ulitusta jina q'illuta t'ikan, janpi tullu p'akisqaspaq, laqhisninta kutaytawan laq'ayuna chay tullu p'akisqasman.
Ch'unchuwayta, janka nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, punallapi tiyan.
Ch'unqa nisqaqa juk lay k'ita mallkiqpa sutin.
Ch'unqach'unqa nisqaqa juk laya t'ikitaq sutin, parayllapi panpaspi rikhurin, pukarawitusta tíkan, ch'unqakun manchay misk'i.
Ch'unqaku nisqaqa juk laya ararankhaq sutin, juch'istulla
Ch'unqaku nisqaqa juk llawar ch'unqa khuruqpa sutin, sillwiman rich'akun.
Ch'uqriyuyu nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Ch'uru: s(zoo) Juk laya khuruqpa sutin, last'akun suchupi waqritasniyuq jina lakachuyuq t'uqpiqtinchiq lakachunman chinkayapun, mamaqhuchapi chhikachachaq tiyan, lakachun tukakun takiykuna.
Ch'usiqa, chuski: s (zoo) Juk laya tuta p’isquqpa sutin, tutalla purin, juk'uchasta mikhun , ch'us ch'us nispa waqan . Pi wañupunanta yachan ninku.
Ch'uspi nisqaqa juk phawayachaq khuruqpa sutin, allin ch'ichi khuru. Tilanchu llawar ch'unqa.
Ch'uspillu: s (bot) Juk laya saraqpa sutin, ch'usu ch'usitullata puqun, jank'api manchay misk'i.
Ch'uyllur, chuyllur nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
]] ==
D
Daru nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin ikuwturpi tiyan.
Dawa: s.(zoo)(amz) Juk laya p'isquq sutin.
Dominicu, q'inti nisqaqa juk laya mana panpaman tiyayuq p'isqus sutin, manchay k'acha phuruyuq, t'ika misk'illawan kausan.
Dunduma: s.(bot)(amz) Juk laya janpi mallkiqpa sutin ikuwturllapi tiyan.
Durasnu, turasnu nisqaqa juk laya puquq sach'aqpa sutin, Qhuchapanpapi sumaqta puqun.
Durmi-durmi, puñipuñi nisqaqa juk laya p'isquqpa sutin.
]] ==
F
Flayri, sach'awallpa nisqaqa juk laya k'itawallpaq sutin, sach'amanta sach'a purin. Paujilu, paujil.
Fusfuru: jamillu: s.(bot)(esp) Juk laya mallkiqpa sutin, t'ikan pukarawsta qhisqaramanta rich'asqata, puquntaq yanata manchay pukata, mach'anwan p'isqusta jap'inku, tullu p'akisqasta janpinku.
]] ==
I
]] ==
]] ==
Ichhu, ichu, waylla, iru, ch'illuwa, sikuwa, pichana nisqaqa juk laya panpa ch'ijiqpa sutin, wayllapaq kusa jatuchaq ichhusnin, q'umirpi mikhun uywa sumaqta.
Ichhumisi, usuqullu: s.(zoo) K'ita misiqpa sutin, wallpasuwa, misiman rich’akun ch'anpa chupa.
Ichhupichana nisqaqa juk laya ichhuqpa sutin, pichanapaq ruthunku.
'Ichhuqhata: s.(bot) Chukiqayara.
Ichi, t'utura : s.(bot) Juk laya suqusuquqpa sutin.
Ikaku ,ikanchu, chinqulu: s(zoo) Juk laya wapharaqpa sutin, thapachakun khichkaswan.
Ichumisi, usuqullu: s.(zoo) K'itamisi.
Iguk'aspi, igu nisqaqa juk laya puquq sach’aqpa sutin, mana t'ikanchu, ukhunpi ch'iyasta jina puqun, mikhunapaq manchay misk'i.
Ijiñu, jijin nisqaqa juk laya ch’uspiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Ikaku, ikanchu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, khichkasmanta thapant ruwan.Chhiruchhiru?
Ikanchu: s.(zoo) Ikaku.
Ikanchu; ikaku: s.(zoo) s(zoo) Juk laya wapharaqpa sutin, thapachakun khichkaswan.
Ikari, ikhari: s.(bot) Juk laya papaqpa sutin, manchay jak'itu, papa wayk'upaq kusa.
Ikuja nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, janpi q'ichapaq, malariapaq, artritispaq, chakimuqu nanaypaq chay.
Ikukuri, ququli nisqaqa juk laya urpiqpa sutin.
Il(l)apu nisqaqa juk laya q'illu t'ika mallkiqpa sutin.
Ilaila, k'itatarwi: s.(bot) K'itatarwi.
Ilikatu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Ilin nisqaqa juk laya panpa ch'ikiqpa sutin, tarpunaspi rikhurin, uywa manchayta mikhun.
Ilinchupa nisqaqa juk laya wayrunq'uqpa sutin, panpa jusk'uspi misk'ita ruwan. Mana wach'ikunchu.
Ilinchupa: Juk laya misk'i ruwa khuruqpa sutin.
Illa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'ita, tarpukun wawitata, t'ikachallaqtinraq mujunta urqhuna chanta tarpunapa pacha.
Illaku: s.(bot) Ulluku. Lisas.
Illakuna: s.(bot) Illa mallkikuna. Wakin ninku mallkikunas nunan kasqanta, mallki wak'akuna, Kay illa mallkikunaqa yachan imayna watachus kananta, imaqtinchus pay ñawpaqta unqun, manchay qasachikun, chiqchiwan jap'ichikun, khuruchikun chaytaq yachan jina kananta chay laya mallki, sumaq puquqnanpaqri mana ni imanakunkuchu. Kay mmalkikunaqa astawan ñawpaqta t'ikanku, puqunku.
Illawru: s. .(bot) Juk laya mallkiqpa sutin, pukitasta puqun, pukachanapaq may kusa.
Illawankalumu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Illawi nisqaqa juk laya jatun katariqpa sutin, uqi llinpi, upiyuspalla imatapis mikhun. Mikhun tujusta, k'itaquwista ima
Illawru nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, pukitasta puqun.
Illinchupa: s.(zoo) Ilinchupa.
Illuku nisqaqa juk laya tuta puri wapharaqpa sutin, aycha mikhu jukujina, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Imilla: s.(bot) Juk laya papaqpa sutin, tiyan: yuraq, yana, puka, sani, kuntur, ch'iyara ima.
Imillay nisqaqa juk laya khuchukuq mallkiqpa sutin, punallapi tiyan, janpi, jaya, yuraqta t'ikan, mullakaman rich'akun.
Inayu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisnin manchay anku, chaymanta kanasta ruwakun.
Inchik, maní nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun jallp'a ukhupi chantaqa chay puquynin mikhukun jank'api, llaqwapi, phutipi, mut'ipi ima.
Inchikpuma, uthurunku, jawar nisqaqa juk laya jatun misiq sutin, yunqallapi tiyan manchay saltasniyuq ukhuqaranqa
Inchipal(r)a, kuruk'ancha, phinchinkhuru, tukutuku, tutakuru, lliphilliphi, phichinkhuru, ninakalla ninakhuru nisqaqa juk tuta khuruqpa sutin, k'anchaspa phayachan, achka laya tiyanku.
Inchipillu nisqaqa juk laya k'ita unpuqpa sutin, juch'iy jawar.
Inchiq, chukupi, mani: s.(bot) Maniy, arachis.
Inka: s.(zoo) Tawa waqrayuqpa urqu uwijata nikun.
Inkasayri nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'achitusta t'ikan. Kulantru.
Inkati nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Inkawawal nisqaqa juk laya juch'uy sach’aqpa sutin, punallapi tiyan.
Inkawi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan.
Inkill nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, p'alta laqhi, ñañu yuku.T'ika uywana panpa.
Inpa nisqaqa juk laya waskuqpa sutin, juch'iylla chantaqa yana.
Inqaru nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kurkun tuku ima ruwanapaq sumaq.
Inqatu nisqaqa juk laya yaku wapharaq sutin, manchay lliphipiriq phuruyuq.
Inqiña nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Intap'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Intianka nisqaqa juk laya ankaq sutin.
Intik'aspi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Intillama nisqaqa juk laya waskuqpa sutin, kinsa ruk'anallayuq, manchay alliyllawan purin, sach'allapi sayan chantaqa q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Intinpa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, pinuman rich'asqata wiñan.
Intit'ika nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan, chantaqa puquynin mikhukun.
Intiwaraq'a nisqaqa juk laya katariqpa sutin, sach'asllapi sayan, manchay miyukhanikuynin.
Intutu nisqaqa juk waskuqpasutin, allquman rich'akun qhichi ninri, uywa suwa.
Iñu/such'upiki s.(zoo) Juk laya millay pikiqpa sutin, chakiaychaman yaykukun, chaypitaq wachayun, chaytaq mayta nanakun.
Ipaku, jawaqullay nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, chhikachachaq khichkayuq.
Ipikaqwana, ipikakuwana nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Ipuqru nisqaqa juk laya munti mallkiqpa sutin, jatuchachaq laqhisniyuq.
Ipururu, aykaruru nisqaqa juk laya janpi ch'awqraqpa sutin, mayu pataspi panpaspiwan tiyan, janpi chay llawar misk'iyay unquypaq laqhisnin.
Iqchita nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Iqmawaqachi: s.(zoo) Malba. Juk laya mallkiqpa sutin, k'ajapaq kusa.
Iqupuqan nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, illa uqa nikun, ñawpa ruankunaq uqanku.
Iqwanllina, yuraq imilla nisqaqa juk laya papaqpa sutin, chay yuraq papata niukun.
Iqwila nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, sapinpaq qaran umata t'aqsakunapaq, p'achatapis kusa.
Iraka nisqaqa juk laya millay mallkiqpa sutin, chaqra ukhusman junt'aykun chaqrata mana puquqta saqinchu chay.
Iriri, pulu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun pululusta, chaymantataq ruwakun mathi aqha q'ita uqyanapaq.
Irkip'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Irma, waka nisqaqa juk laya uywaq sutin chika jatun, ispaña runakuna apamurqanku, waqrasniyuq, ch'ikiwan kawsan.
Irpa, irpicha: s.(zoo) Ima p'isqu uñallatapis jina nikun.
Irpa: s.(zoo) P'isqu uñata nikun, chay niraq machuta.
Irqu: s.(zoo) Urqu llama, q'ipis apayachan.
Iru, ichhu nisqaqa juk laya panpa ch'ijiqpa sutin, wayllapaq kusa jatuchaq ichhusnin, q'umirta mikhun uywa sumaqta.
Iru: s.(bot) Ichhu.
Irupi, urupi, phataqllu nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin.
Irwaluysa: s.(bot)Juk laya mallkiqpa sutin.
Isabila, pita nisqaqa juk mallkiqpa sutin, qayaraman rich'akuq mallki.
Isanqa, isanka, itana, chinwa: s.(bot) Itapallu.
Isañu, jaya uqa, añu, t'iqsawi, phichiw nisqaqa juk laya uqaqpa sutin, mikhukun chanta janpi pistipaq.
Ischil nisqaqa juk laya such'iy sach’aqpa sutin.
Ichmuña: s.(bot) Muña.
Ichmuwaqachi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.Yana malvita.
Iskana nisqaqa juk laya qhuraq sutin, achiquraman rich'akun.
Iski: s.(zoo) Ch'iya. Niwa.
Ispi nisqaqa juk laya waskuqpa sutin, Titiqaqa quchallapi tiyan, achkamanta rikhurimuqtin ninku mana allinwata kananta, manchay misk'i kankapiqa.
Ispinku, kanila nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, t'ikan janpi chay ch'unchullapi q'iyan chaypaq.
Isqhayllu: s.(zoo) Yaku khuruta nikun.
Isu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Isuka, uruka nisqaqa juk laya kusikusiqpa sutin.
Isuma, ichmuná: s.(bot)Juk laya k'ita mallkiqpa sutin.
Isuti nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, millma urqhukun chay sach'amanta.
Ita, itha, qhapa nisqaqa juk laya llawar ch'unqa khurituq sutin, wallpapi, p'isqupi tiyan
Itana: s.(bot) Itapallu
Itha, qhapa: s.(zoo) waphara usa, pukaraw llinpi.
Itha, qhapa nisqaqa juk laya llawar ch'unqa khuruqpa sutin, wallpapi, p'isqupi tiyan. Chinchi.
Ithana, ithapallu: s.(bot)Juk laya mallkiqpa sutin, laqhinpi khichkitasniyuq, khichkawaqtinchiq marachikun.
Ithapallu, ithana: s.(bot)Juk laya mallkiqpa sutin, laqhinpi khichkitasniyuq, khichkawaqtinchiq marachikun.
Ithapallu: s.(bot) Itapallu; Juk laya mallkiqpa sutin, laqhisninpi t'una khichkitasniyuq, chay manchayta aycg¡haman chayaspa siqsichikun. Q'umirta, q'illuta tullpun.
Ithasara, k'itasara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, pichanapaq kusa.
Itira, achiwiti, kurkuma nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, asiytunaman rich'akun puquynin, kullita tullpunapaq kusa.
Itqa, jitqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Iwa, k'ipapapa, chay papa qallpaspi rikhurin chaypa sutin..
Iwana s.(zoo) Juk laya ararankhaq sutin.
Iwana nisqaqa juk laya ararakhaq sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Iwanamach'aqway, iwanamamachakuy nisqaqa juk laya katariqpa sutin.
Iwila nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, umata, p'achata t'aqsakunapaq kusa.
Iwkalistu, kalistu: s.(bot)(l.esp) Juk laya sach’aqpa sutin, llant'apaq manchay sumaq kurkun.
]] ==
J
]] ==
Jamak'u nisqaqa juk laya llawar ch'unqaqpa sutin, tiyan allqupi, wakapi, uwijapi, misipi, maychhikata llawarta ch'unqan, wisan chhikanta wiñanankama..
Jach'a, upajach'a, urwajach'a nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, manchay thansasta wiñan.
Jach'akalla: s.(bot) K'allanpa, ima uywa akaspipis wiñan.
Jach'ach'illka nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhinwan tiñikun q'umirta.
Jak'aql(l)us.(zoo) Juk laya yuthuqpa sutin, manchay misk'i aychan. 2 Challwa mikhu martinku.
Jak'aqlli, yachayaka nisqaqa juk laya k'ullu taka wapharaqpa sutin, phunu sach'asta q'aq, q'aq waqtaspa purin. Jak'arwa(y) nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin.
Jak'aqllu, Yakayaka, yarakaya, Pitu nisqaqa juk laya puna wapharaqpa sutin, qaqaspi jusk'uspa wachan, q'illu wisa.
Jak'arwi(tu) nisqaqa juk laya phawayachaq khuruqpa sutin, unay maychhika rikhurimuspa tukuy chaqrasta tukukapurqanku nin. Jak'ujak'u, jak'uwayaqa nisqaqa juk laya jatun sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Jaka, khaka, quwi: s.(zoo) K'itaquwi.
Jak'aqllu nisqaqa juk laya yuthuqpa sutin.
Jalajala nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, khishkakuspa anchata nanachikun.
Jalalantin nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, uma nanaypaq kusa.
Jallp'aquti: s.(zoo) Juk laya waskuqpa sutin, puka uma, yuraq ukhu, juch’uy, rakhu, sillusapa, janpi kustadu unquypaq.
Jallpa: s. Juk laya khuruqpa sutin, manchay millayta wach'ikun, chakaman rich'akun, wasan pukauchitu.
Jallpa nisqaqa juk laya wach’ikuqpa miyuta khuruqpa sutin, yana uchupuka wasa, tarpuna ukhuspi tiyan.
Jaluq nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, sumaq tukuy imapaq k'ullun.
Jama(n)ku nisqaqa juk laya k'allanpaqpa sutin.
Jamajama nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, rich'akun machanchaman.
Jamajama: Juk laya janpi mallkiqpa sutin, qhuraman rich'aku.
Jamak'u nisqaqa juk laya llawar suwa khuruqpa sutin, uywasman yaykun llawarta ch'unqananpaq. Uywa usa.
Jamank'ay(a) nisqaqa juk laya wasi uywa mallkiqpa sutin, t'ikan q'illuta yuraqta ima.
Jamillu, pupa, uqmi, llaphi, llaphinku nisqaqa juk laya mach'ayukuq mallkiqpa sutin, qhisqarata jina t'ikan, puquntaq yanata, manchay pukata. P'isqus jap'inku chay puquyninwan imaqtinchus mach'a.
Jamiraya, juvilla, urpiñawi nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, puna mayu qhanqasllapi tiyan, puqun q'umir ushpitasta, mikhukun, as k'allkumisk'isitu.
Janak'achi, anak'achi s.(bot) Juk juch'iy sach’aqpa sutin, khishkasniyuq chantaqa laqhisnin manchay lliphipiq.
Jank'ajank'a nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, wasipi uywana mallki.
Jank'askira nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin k'itatarwi.
Janp'atu, kurtashu nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, paraypi rikhurin, yakupipis jallp'apipis kawsallan, t'una khurusta mikhun, qalqal, q'aw, q'aw nispa waqanku.
Janp'atup'isqu nisqaqa juk laya juch'iy wapharaqpa sutin, waqan janp'atu jina, yakupi kawsan, punallapi tiyan.
Janpiwaska, kuraré nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, miyu uywaspaq, janpi llawark'utuspaq, chanta wisa nanaypaq.
Januq'ara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, pirjilman rich'akun.
Januq'archapi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Japajapa s.(bot) Juk laya mallkiqpa sutin, uywa mikhuqtin, simisninkuta lluch'uchin.
Japinchu nisqaqa juk laya janpi qhuraqpa sutin, k'irisqaspaq kusa.
Japru nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Japutana nisqaqa juk laya juch'iy jamak'uq sutin, yunqallapi tiyan, runaman yaykun khapasninman manchay wallak'unman, llawarta ch'unqananpaq.
Japyu; apyu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, mikhukun puquynin, chanta kurkun wasisruwanapaq kusa. Jaq'arwitu nisqaqa juk laya phawaq khuruqpa sutin, q'umirkunata allinta mikhun.
Jaq'arwa, aqarwa, ararankha, qharwa nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, katarimantaq janp'atumantaq rich'akun, chupayuq, chakimakisniyuq, rumiuraspi tiyan. Jaq'arwa, qaraywa, shukullukuy, shukullway, karaywa, ukulluku, qutur, achuqalla, sukullukuy, sukulluku, jararankhu.
Jaq'arwika: s.(zoo) Jaq'arwitu.
Jaq'arwitu, jaq'arwika nisqaqa juk laya wallpawallpaqpa sutin, unay ashka rikhurispa tukuy ima mallkikaqta mikhukapurqanku nin, chaypacha yarqhay chayamurqa.
Jarach'ipa, waqanki, wanarpu nisqaqa juk laya warmi munachi mallkiqpa sutin.
Jarap'aka, apichuka, jarap'akuq nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin.
Jarap'akuq, apichuka: s.(bot) Jarap'aka
Jarap'aykachaqyura: s.(bot) Ch'ipakuq mallkiqpa sutin.
Jaraqch'ama nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, inkakuna chay mallkiwan rumita uniyachinkuman karni nin.
Jarka nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, puqun chaqalluspi, kurkun sumaq sinchi, waliq chuqchukaman makita churanapaq, pukaraw uqita tiñinapaq kusa.
Jarqalla nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, punallapi tiyan.
Jasaqiwa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, ajusman rich'akuq.
Jat'upa: s.(bot) Sara musuru.
Jat'aqu, kujupullu, willkuyuyu, jawch'a, millmi, achita, ajara nisqaqa juk mallkiqpa sutin, q'achupi uywas mikhunku manchayta, kinuwaman rich'akun, laqhisnin machay misk'i piqtupi.
Jatun ukucha nisqaqa juk laya juk’uchaqpa sutin, k'ita quwimanta aswan jatun, chaparipi anchataq.
Jatunararankha: s.(zoo) Juk laya jatun ararankhaqpa sutin, yunqa mayusllapi tiyan, kaymanman rich'akun, challwawan, manchay waq k'ita uywasta jap'ispa kawsan.
Jatunchala nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, challwitasta jap'ispa kawsan.
Jatuncharapa nisqaqa juk laya yaku uywaqpa sutin. Yunqa mayusllapi tiyan.
Jatunkilunkilun nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, sach'a wiru.
Jatunkuyllin, arasari nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Jatunmalagri p'anqa nisqaqa juk laya janpi juch'iy sach’aqpa sutin.
Jatunpalanta: s.(bot)Juk laya latanuqpa sutin.
Jatunpapa, chay ñawpa papaqpa sutin. Apharuma papa.
Jatunpichna nisqaqa juk laya aycha mikhu khuruqpa sutin, yakupumaman rich'akuq, challwaswan kawsan
Jatunquchapuma, yakupuma nisqaqa juk laya aycha mikhu khuruqpa sutin, challwaswan kawsan.
Jatunsach'allqu nisqaqa juk laya k'ita allquqpa sutin.
Jatunsikwanka, tukan nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yuraq kunka chantaqa chhikan chutuyuq, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Jatunsisaq nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllalpi tiyan.
Jatunsullusullu, sullusullu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Jatunyuthu, tinamu: s.(zoo) Juk laya yuthuqpa sutin, maychhikan.
Jawa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, puquynin mikhuna, chantaqa q'umir puquyninta kutaspa yana tiñinapaq kusa.
Jawaqulla(y), jawaulala nisqaqa juk laya jatun ulalaqpa sutin, t'ipana khishkanmanta ruwakun, t'ikan yuraqta.
Jawaq'ullay nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Jawar, ch'iqchi uthurunku: s.(zoo)Juk laya jatun misiq sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, jatuchaq uywasta mikhun jap'ispa, chhikachaq kirusniyuq, manchay k'acha ch'iqchisitu.
Jawas: s.(bot)Juk laya mallkiqpa sutin, puquynin q'umirpi manchay misk'i piqtupi, mut'ipi, ch'akitaq jank'api, as thalu chaylla.
Jawaulala, jawaqulla(y) nisqaqa juk laya jatun ulalaqpa sutin, t'ipana khishkanmanta ruwakun, t'ikan yuraqta.
Jawchansuyura nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, sach'a maniy nikullantaq, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Jayajaya, kayakaya, jayaqñuqch'u nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, manchay sinchita q'apan. Muraqhura.
Jayaqaya, jayajaya nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Jayaqch'illka nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisninwan yanata tiñikun.
Jayaqñuqch'u, jayajaya, kayakaya, nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, manchay sinchita q'apan. Muraqhura.
Jayaqpichana, kanchallawa nisqaqa juk laya qhuraqpasutin, khuru janpi ruwakun q'umirmanta, chataqa pichanapis, pikista ayqichinapaq. Janpi jayaqi punkiypaq.
Jayaqpichana nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, umananaypaq janpi yaku t'inpusqapi qhuran, q'illu uchitusta t'ikan, t'unalla wiñan sunpispi.
Jayaqwillk'u, maka nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, papasta jina puqun, inkakuna kay puquyninta allinta mikhuqkanku.
Jayaqwillku, tiqsan nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Jayaqyuyu, qhayayuyu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, ch'ikipaq kusa.
Jayaski nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin,túna sach'a.
Jaynu nisqaqa juk urqu waskuqpa sutin, tama khawan ima kaqtinkama uqllata qhaparin, tukuy ayqinakupaq.
Jayupa, samani, paka nisqaqa juk laya khachkaq khuruqpa sutin.
Jichin, wanku, waywacha, waywaku, antharu nisqaqa juk laya waskuqpa sutin, sach'asllapi sayan ch'anpa chupita, juch'iylla.
Jikama, ajipa nisqaqa juk laya mikhukuq mallkiqpa sutin.
Jikama: s.(bot)Juk laya mallkiqpa sutin, mikhukun.
Jiki, wallpawallpa, ch'askach'aska, jut'uwalla nisqaqa juk laya phawaq khuruqpa sutin, q'umirta mikhun manchayta, ch'isch'is nispa waqan.
Jikip'anqa nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'a qhura, chayta mikhunku manchayta jikikuna.
Jillilli: s.(bot) Sach'a waqay.
Jillima, kapi, q'api, qapi nisqaqa juk laya guma sach’aqpa sutin, ankuankuta waqan chaymanta ruwanku tuku imata, q'uñi jallp'asllapi tiyan
Jillurina nisqaqa juk laya t'ikaq sutin, wiñaywayna t'ika.
Jinch'uya, t'uqlulu nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin, t'ikan yuraqta manchay q'aymapukata, kullista chanta misk'ita puqun.
Jinchuq'añu,, larilari, yawarch'unqa nisqaqa juk laya tuta wapharaqpa sutin, animuta apan nin puñuqta tarispa pitapis, chaymanta wakin wañunku.
Jipijapa, apitara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chuntajina jatuchiq laqhisniyuq, chaymantataq ruwakun chhararas, jipijapa nisqa sutiyuq.
Jirk(')u, chiwchi: s.(zoo) Irpa.
Jirqun sach'a: s.(bot)Juk laya janpi sach’aqpa sutin, katari khanisqaspaq kusa, chantaqa chay iphikhuru yakuwanchiq ukhunchiqman chaypaq.
Jirqun: s.(zoo)(esp) Juk laya katariqpa sutin.
Jit'a: s.(zoo) Chinchi.
Juk'ucha, lawcha nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, ancha suwa wasispi tukuymata t'uqpin chanta akayun jisp'ayun, misi, katari mikhun, puka simisitu, qhichi ninrisitu. Tiyan jatuchaqpis.
Juku, tuku nisqaqa juk lya tuta puri wapharaqpa sutin, juku, juku nispa waqan, juk'uchasta mikhun.
Jukumari, ukuku, ukumari nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, manchay k'achitu, yana chinhi philuyuq, runa chaki, alqu uya, misk'ita, urqhata, aychata ima mikhun, tiyan tukuy llinpipi, yana, ch'iqchi, yuraqpi ima. Unay nin uq sipakuta suwarqa wawitankutaq kapurqa nin, jukumari jina kallpasapa karqa nin, imatapis imata jina uqhariq nin.
Juqwayuq nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin, kullu mut'ista jina jatuchiqta puqun, chantaqa luq'ustijina ch'ipakun.
Juli nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin.
Jullq'i, chullsiq, juq'ullu: s.(zoo) K'ayla uña.
Jullut'uma, sillq'u: s.(zoo) nisqaqa juk laya katariqpa sutin, panuqaman rich'akuq, alliyllawan purin chantaqa tutallan, ashay nin uywakunata khanin.
Julun nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sach'aman ch'ipakuspa wiñan, rich'akun kuq'ustiman, puquynin manchay misk'i
Jumi nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, chaywan ñanpata t'aqsakuq kanku nin, jallp'akachispi tiyan.
Jumi nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Jumijulli nisqaqa juk laya jumikuna mallkiqpa sutin.
Jumisaunsa, umishaunsa nisqaqa juk laya chunta chay raymispi tarpuna kantupi ruthuq kanku, takispa tususpa raymiqkuna puqllaypachas.
Junch(')illay, chay mikhuna qhuraqpa sutin, uywa puñuna wasispi rikhurin..
Junina, q'achu, qura nisqaqa juk laya t'una mallkiqpa sutin, uywa mikhuna qura.
Junk'ina, unqiña, junk'una: s.(bot) Laqhu. Juk laya yaku mallkiqpa sutin, chuqchajina yakupi rikhurin.
Jupururu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, mana wawayuqkuna uqyanku waq qhuraspi imatawan wawayuqkanakupaq chay.
Juq'ullu, uq(h)ullu(llu): s.(zoo) Janp'atu uñata nikun, niraq chakiyuq kashaqtin chay.
Juq'uri, sipipi, kunpukina nisqaqa juk laya urpilaqpa sutin.
Juq'ururu, uq(h)ururu, matiqllu nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, q'illusta t'ikan, salsapi mikhukun wawa laqhisnin.
Juqch'a nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin, puna runakuna kay qhurawan rumita uniyachiq kanku nin.
Juru(q)ch'i, turukunka nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, t'ikan yuraqta, anpi jina t'ikan kicharikun.
Jur(u)k'uta nisqaqa juk laya urpiqpa sutin, juch'iylla wasi kanis uraspi wachan, chantaqa pukañawi, llawarnin t'ukupaq janpi nin.
Jurupi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, puquynin yana, chaywan wawakuna puqllanku, chay mujun t'aqsakunapaq kusa.
Juscha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Jusqu nisqaqa juk laya sik’imiraqpa sutin, manchay phiña, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Jut'u, ch'iñilku nisqaqa juk laya ch'iñi khuruqpa sutin, mana ñawallawanqa rikusunmanchu.
Jut'ukhuru, chuqllukhuru nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, sara chuqlluman yaykun, chantataq ismuchipun.
Juyapa, wayaw nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin, puqun q'illusta, ukhuntaq pukaraw, misk'i mikhunapaq, k'iskichikun.
]] ==
]] ==
]] ==
]] ==
K
]] ==
Kaballu, kawallu nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, jatun uywa ch'apauma q'ipi apayachanapaq may kallpayuq, tawa chaki uywa.
kachalawa nisqaqa juk laya ch’awqraqpa sutin, puna mallki.
kachan nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puquynin chhuquchhuqulla lakayujina q'umirta puqun, chantaq panpapi, mikhukun salsapi mayta.
Kachara, kacharu, quchayuyu, qachara nisqaqa juk laya yaku qhuraqpa sutin, punallapi tiyan, ninri ninrillaman rich'akun. 2 s.(zoo) Juk laya uqi wapharaqpa sutin, punallapi tiyan.
Kacharu, kachara nisqaqa juk laya uqi wapharaqpa sutin, punallapi tiyan.
Kachila nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, phichitankaman rich'akun.
Kachilu: s.(zoo) Qachilu. Juk laya wapharaqpa sutin, may ñañuta khuyun.
Kachiq'asa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, khishkayuq.
Kachisuwa, kachikachi: s.(zoo) Chuqchasuwa.
Kachiyuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, k'ita kinuwaman rich'akun, janpi ipatitispaq.
Kachukachi: s.(bot) Chuqchasuwa.
Kachupa, q'achu, achupa nisqaqa juk laya ichhuqpa sutin, juch'iy pichanitas ruwakun.
kafiy nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'a mallki puquyninmanta ruwakun uq yana uqyana, qaranmantapis sultaki urqhukun.
Kakakuyllin, arasari nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Kakaru: s.(zoo) Atuq.
kakaunku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta tiñinanpaq may waliq.
Kakaw, kanpi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chay puynin misk'i, chaymatataq ruwakun kutasqamanta chukulati, janpi chantaqa.
Kakaw, kanpi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chay puynin misk'i, chaymatataq ruwakun kutasqamanta chukulati, janpi chantaqa. 3 T'una suqusuta jina nikullantaq.
Kakawak'aspi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Kaki nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, manaña kunan tiyanchu,unay waruchiri pachaspi tiyaq.
Kakuy nisqaqa juk laya tuta puri wapharaqpa sutin, ka-kuy, ka-kuy nispa waqan.
Kala nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, chay yakupataspi tiyan.
Kalikaliwaska nisqaqa juk janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kalisaya nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kinaman rich'akun, q'illukina ninku, may mask'asqa sach'a.
kalistu: s.(bot)Juk laya sach’aqpa sutin, chhikachaqta wiñan, llant'apaq manchay sumaq k'ullun.
Kallikalli: s.(zoo) Juk laya wapharaqpa sutin, yuraq ñawilu
Kallpachinayuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, tiyan ashka layamanta.
Kallwa, khallwa, maraq, wayanayK'uysawana, mamalita: s.(zoo) Juk laya wapharaqpa sutin, yuraq wisa, yana wasa.
Kalsuq nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Kamalunka: s.(bot)Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kamatala nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Kamis nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, k'ullun ñañalla.
Kampana ayawaska: s.(bot)Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
kamukamu: s.(bot)Juk laya janpi mallkiqpa sutin, kunka ch'akiyaypaq, pistipaq kusa.
Kamunku, tapakari nisqaqa juk laya k'aspichaki wapharaqpa sutin, yakupi sayan.
Kamunku nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Kamuti, apisu, k(h)umar(a), wayunkha: s.(bot) Apichu.
Kamuti nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun papajina, uqajina misk'itaq, mikhunapaq manchay misk'i.
Kañakaña nisqaqa juk laya millay qhuraqpa sutin, sara ukhuspi rikhurin.
Kañanis nisqaqa juk laya ararankha khururqpa sutin, aychanta wakin manchayta mikhunku.
Kañaru nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Kañawa(i) nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, kinuwaman rich'akuqta puqun, chaywanpis yanata, jak'un janpi sunq'a unquykunapaq.
Kanchakancha, kanchallawa, jayaqpichana nisqaqa juk laya janpi qhuraqpa sutin, jayajaya laqhinqa, juch'iyllata wiñan, tiyan qhuchapanpanpi.
Kanchanakinuwa, kuymi: s.(bot) Millmi.
Kanchiri nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Kanchu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, mana kanñachu kunanqa waruchiri pachaspi tiyaq.
Kanililla: s.(bot)Juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kañiwa: s.(bot) Kañawa.
Kankawa, murq'utu: s.(bot) Llulluch'a. Juk laya yaku mallkiqpa sutin, mikhukun.
Kankil nisqaqa juk laya saraqpa sutin, khishkayuq jina saranpi.
Kanlla(i) nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, janpi ch'ujupaq.Lluqt'a ruwakun ushpanmanta.
Kanllakhishka nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, panpallapi wiñan juch'istusta, chataqa t'ikanpi khishkayuq.
Kanlli nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, ch'ujupaq kusa . 2 s.(zoo) Juk laya puka manchay yana sik'imiraqta sutin.
Kanpachu nisqaqa juk laya miyu mallkiqpa sutin.
Kanpi, kakaw nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chay puynin misk'i, chaymatataq ruwakun kutasqamanta chukulati, janpi chantaqa.
Kanpichi nisqaqa juk laya tullpuna mallkiqpa sutin.
Kantu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, ch'awqran kusa pichanapaq, manchay imata wayrachinapaq.
Kantuta: s.(bot) Qantuta.Juk laya puna mallkiqpa sutin, puka, q'illuta t'ikan, inkapachaspiqa, manchay munasqa mallki kaq. Qhuyasuyu llaqtaq t'ikan nisqa kunanqa.
kanuwaruya nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, kurkunwan wasisita ruwanku.
Kanyuyu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Kapa: s.(zoo) Waman, Mamani
Kapachu, kapasu: s.(bot) Q'illu jabas. 2. Apanquraq ch'urrun, manchay waq khurukunaqta.
Kapasu, kapachu nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, inkakuna manchayta uqhariq kanku.
Kapi, q'api, qapi, jillima nisqaqa juk laya guma sach’aqpa sutin, ankuankuta waqan chaymanta ruwanku tuku imata, q'uñi jallp'asllapi tiyan
Kapila nisqaqa juk laya pilpintuqpa sutin.
Kapis, kawra nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, uwijaman rich'asqa, mana millmasapachu, mikhukun aychan wawituqta.
Kapiwara, karpinchu, runsuqu, ariraña nisqaqa juk k’ita waskuqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, qhuchispi tiyan jatunararankhakunawan tiyan, k'itaquwi uya.
Kapli: s.(zoo) Chivito.
Kapuchu, kapachu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'ita uqata, kikin uqajina, sach'a urasllapi tiyan.
Kapuli, awanmantu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illitusta puqun, wakin yanata.
Kapuli, chilltuchilltu, usun nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, guindaman rich'akun puquynin. 2 Juk laya qhuraqpa sutin, q'illuta t'ikan, puquynin mikhukun.
Kaqchi: s.(zoo)Juk juch'iy laya allquqpa sutin, chay chhusku allqukunamanta.
Kakuy nisqaqa juk laya tuta puri wapharaqpa suitn.
Kala nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Kaqka nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, k'ullun sinchi.
Kaqwa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kara nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kay k'atita tiyan punapi sach'aqa.
Karán nisqaqa juk laya wach'iyuq khururqpa sutin, iskay llinpimanta kanku; pukakarán, yanakarán, pukata walapuka nikun..
Karapari, achakana, qhiwayllu, phasakana, awarunku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, pillusqa, may ka'cha.
Kariqlla, chiraqru, saqarara, chiraqyu: s.(bot) Yaku llantin.
Karka, k'arka nisqaqa juk laya uruqpa sutin, q'umir puka uma, k'ar, k'ar nispa waqan.
Karkancha, qaranchu, qharqañu, alqamari, qharancha nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, wañusqa aychasta mikhun.
Karpinchu, runsuqu, ariraña: s.(zoo) Kapiwara.
Karunsi, yakutinqa nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Kasa nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, mana kanñachu kunanqa waruchiri pachaspi tiyaq.
Kasamarucha nisqaqa juk laya juch'uy mallkiqpa sutin.
Kashak'aspi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Kashalupuna, lupujna nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Kashawaska nisqaqa juk laya janpi sach'itaq sutin.
Kasira nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Kaskawil nisqaqa juk laya katariqpa sutin, chay chhllulluyuq katarita nikun, miyu khani katari.
Kaspikuchuq, chuqchasuwa, chuqchak'utu, khuchiruntuchi nisqaqa juk laya phawaq khururqpa sutin, yaku patallapi sayan liqrasnin yakujina ch'uwita.
Kastaña nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, mujunmanta urqhukun wira, chanta jank'api mikhukun.
Kastilla wiru nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, wirunmanta asukar urqhukun.
Kata nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Katal(l)pa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, inkillchana mallki.
Katari, amaru, asiru nisqaqa juk laya last'akuq khururqpa sutin, mana chakiyuq ni makiyuq, tiyan ashka layamanta, juk'uchasta , chanta janp'atusta ima mikhun.
Kataripapa: s.(bot)Juk lalaya k'ita papaqpa sutin. K'ita mallkispaq sutin..
Kati nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, runa manchayta mask'an.
Katunqa nisqaqa juk laya kuwaqpa sutin.
Kawallu, kaballu nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, jatun uywa ch'apauma q'ipi apayachanapaq may kallpayuq, tawa chaki uywa.
Kawkaw: s.(zoo) Challwa runtuqpa sutin.
Kawpanka nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, umananaypaq kusa, chanta katari khanisqaspaq ima.
Kawpuri nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kawra, kapis nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, uwijaman rich'asqa, mana millmasapachu, mikhukun aychan wawituqta.
Kawri: s.(bot) Junku, manchay t'utura sapita nikun.
Kawrilla: s.(zoo) nisqaqa juk laya yaku khuruqpa sutin, mamaquchapi sayan, pullpuman rich’akun.
Kawsaysach'a, mulli nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, puquynin, laqhin manchay janpi tukuymapaq.
Kayman nisqaqa juk laya jatun ararankhaqpa sutin, mayu yakuspi, sayan, manchay phiña.
Kaymitu: s.(bot) Q'uñi jallp'a mallkista manchay puquyta nikun.
Kayra: s.(zoo) K'ayra.
Kaywa, achuqcha, k(h)achun nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, puqun.
Kaywakaywa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, kiruspaq janpi.
Kichka nisqaqa juk laya khishkayuq mallkikunaqpa sutin.
Kichkakichka, waqrawaqra nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puquyninwan kullita tiñikun.
Kichkaluru: s.(bot) Tunas puquyta manchay ulala puquyta jina nikun.
Kichkitiru nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Kikllu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yana chupa.
Kiku nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin, q'illuta tullpun.
Kikut'ika nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta tiñinapaq kusa.
Kikuyu: s.(bot) Ch'iki.
Kikuyu nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin, afrikamanta apamurqanku kayman.
Kila, matiku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhin p'alta, chaymanta urqhukun qhushqun q'apachanapaq. Janpi chakimuqu nanaypaq. Tiyan qaqaspi.
Kila, matiku nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Kilauwaska nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kilkiña nisqaqa juk laya k'acha q'apa mallkiqpa sutin, llaqwapi manchay misk'i
Killanqara, wantu(r), warwar, qamatu : s.(bot) nisqaqa juk laya juch’iy sach’aqpa sutin, kantuta jina wakin t’ikan, wakin yuraqta, pukata; miyu runapaq, waskukunapaq ima. Floripondio.
Killay nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, qaran t'aqsanapaq p'achata kusa.
Killi nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, 20 runa sayayta wiñan.
Killkiña: s.(bot) Kilkiña: nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, mikhukun q’allupi, llaqwapi, misk’ita q’apan, tiyan k’ita, uywa ima.
Kilpuntu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kilu, kitu nisqaqa juk laya urpiq sutin, jurk'utaman rich'akun.
Kilunkilun nisqaqa juk laya jampi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kimil nisqaqa juk laya janpi ulalaqpa sutin, chhikachachaq khishkayuq.
Kimillu nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin.
Kimsainchu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'umirta tiñinapaq kusa.
Kina, kinukinu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kurku manchay sinchi lluqsin. Kikina qaranmanta urqhukun.
Kina nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, kinina qaranmanta urqhukun.
Kinakina nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, janpi t'iripaq.
Kinilla: s.(bot) Yunqa mallkikuna, manchay puquykunaq sutin.
Kinkin nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin.
Kinku, q'inqu: s.(bot) Gigantón.
Kinsak'uchu, charara nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi ukhu, unqusqa warmista sulluchin uqyaqtinku, q'umirta tiñinapaq kusa.
Kintu chhullchu: s.(bot) Mallki k'aqlla puquynintin.
Kinukinu: s.(bot) Kina.
Kinuwa, kinwa, kiuna nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puquynin mikhukun phiripi, lawapi ima, t'unitasllata puqun lawapiqa khuritusman rich'akun.
Kinwa, kiwna: s.(bot) Kinuwa.
Kiñwa, q'iñwa: s.(bot) Qiw(i)ña: nisqaqa juk laya ach’aqpa sutin, chiri jallp'asllapi tiyan, t’ikan janpi ch’ujupaq.
Kinya nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, latanuman rich'akuqta puqun as juch'istusllata.
Kipcha(n)qallun nisqaqa juk laya t'uru khururqpa sutin, wakan k'iwchanman yaykun, chanta tulluyachispa wañuchin uywataqa.
Kipiw nisqaqa juk laya puna wapharaqpa sutin, kipiw, kipiw nispa waqan.
Kiriwa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, chuntaman rich'akun.
Kirkinchu, kuycha: s.(zoo) Khirkinchu.
Kirmintina nisqaqa juk laya puna sach’aqpa sutin.
Kirulina: s.(zoo) Alqu, waka, kawallu jamak'u.
Kirupichana nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, k'ita.
Kirusapachini nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kisa, itana: s.(bot) Itapallu.Juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Kisakuru nisqaqa juk laya khururqpa sutin, sikasika.
Kishkitiru nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Kishwar(a), yuraqwasa, p'allkin nisqaqa juk laya juch'uy sach’aqpa sutin, khishkararalla, t'ikan janpi chullpasqaspaq.
Kisi nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, juch'istulla.
Kisichu: s.(zoo) Uña alquta jina nikun.
Kiski: s.(zoo) Alqu uña, uñalqu.
Kiskis, qisqis nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, k'ita wirusllapi sayan.
Kisuyuyu, kisayuyu, itana: s.(bot) Itapallu.
Kiswar nisqaqa juk layajuch'iy sach’aqpa sutin.
Kitilipi nisqaqa juk laya jukuqpa sutin.
Kitilipi nisqaqa juk laya tuta puri wapharaqpa sutin, uq laya juku.
Kitu: s.(zoo) Jurk'uta punapi tiyan.
Kitun, chinchiluqutu, chinchiuchu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, uchujina puquynin, juch'iylla.
Kitunkitun, piris nisqaqa juk laya t'una uchuqpa sutin, manchay jaya.
Kiwi(n)cha, millmi, kuymi, achita, kutu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, kinuwaman rich'akun, jank'api manchay jak'upi mikhukun.
Kiwi nisqaqa juk laya yuthuqpa sutin, jatun lluthuman rich’akun.
Kiwicha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, kuymiman, millmiman rich'akun, pukata tiñinapaq kusa.
Kiwilu, suqu nisqaqa juk laya challwaqpa sutin.
Kiwyu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Kiyankiyan nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, phurun may k'achitu.
Kiyuta, jawch'a, ajara, kachiyuyu: s.(bot) K'ita kinuwa, laqhisnin mikhukun piqtupi.
Kiyuyu, khuyu, khullu, waykhu nisqaqa juk laya yuthuqpa sutin, jatun lluthuman, uchpa llinpi.
Krusk'aspi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Krusmulli nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, mulliman rch'akuq.
Kuchapulla nisqaqa juk laya yuthuqpa sutin.
Kuchaq, anka, paka nisqaqa juk laya pata phawaq wapharaqpa sutin, aychiru, mikhun katarita, manchay ima irpastapis.
Kucharak'aspi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kuchaturu nisqaqa juk laya k'aspichaki wapharaqpa sutin, yaku sayan.
Kuchi, piki nisqaqa juk laya llawar ch'unqa khururqpa sutin, uywaspi manchay tiyan, runamanpis chinpan.
Kuchi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kusa k'ullun kurkupaq.
Kuchichikama nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin.
Kuchichuqu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, chiwankumanta aswan juch'iy.
Kuchipillan nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, juch'iy jukumari, sik'imirata mikhuspa kawsan, wañupi chanta tutallanpi purin.
Kuchuchi, achuni, sunchu nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, atuqjina chhuqu uya.
Kuchuchu, k'uchuch(u) nisqaqa juk laya t'una mallkiqpa sutin, man laqhiyuqchu, sapin mikhikun. 2 Juk laya sach’aqpa sutin, k'ullunpi khishkayuq chiliqchijina, t'ikan yuraq q'umirta.
Kuchupaw nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, ichhuraraspi tiyan.
Kuka nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, janpi umananaypaq, wisananaypaq. Piqchiyakun ch'akita llank'ayman yaykunapaq. Phichikatata ruwanku laqhinmanta k'ankas.
Kukami nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, chhutun chhikan chanta tunpa k'unpu, pilichhikan.
Kukani nisqaqa juk laya puna urpiq sutin.
Kukhi, chakuq, kuki nisqaqa juk laya chhakaqpa sutin, pukaraw, q'uñi jallp'asllapi tiyan, laqhista apayachan. Kuki, chakuq: s.(zoo) Kukhi.
Kukuli, ulinchu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, juch'istulla, yuraq liqrita.
Kukuna nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, chaqra ukhuspi rikhurin, puquynin janpi chay llawar ancha ashka misk'iyuqpaq.
Kukuyu nisqaqa juk laya k'achaq khururqpa sutin, jatun.
Kulli, wakalurun nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Kulaq nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin.
Kulikuli nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, t'ikan k'achata.
Kulis nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun murq'usta q'umirpi chaytaq mikhukun salsapi.
Kulla nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Kullas nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, puqun pukitasta, chaymanta aqha ruwakun.
Kullas nisqaqa juk laya mulliq sutin.
Kullki, yanathaqu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, jatuchaq khishkasniyuq, thaquata jina.
Kullku nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, chiri llaqtasllapi tiyan, yanayana aycha.
Kulluy, k'ulluy nisqaqa juk laya chhakaqpa sutin , mana liqrayuqchu.
Kulta, ñuñuma: s.(zoo) Pili.
Kulta, pili nisqaqa juk laya yaku wallpaq sutin, yakupi kawsan.
Kulu, sutu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, k'ullun kusa kurkupaq.
Kulurtina nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yuraq wasa, k'uysawanaman rich'akun, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kumala: s.(bot)(amz) Juk layajapi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kumalmuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin,Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kumantu: s.(bot) Especie de leguminosa, parecida al poroto.
Kumar(a), wayunkha, kamuti: s.(bot) Apichu, kamuti.
Kumar, kamuti nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, uqajina manchay misk'i, papajinatataq puqun.
Kumasiwa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, llawar sirk'a nanaypaq janpi.
Kunihu nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, jatuchiq qhichi ninri, q'achuta mikhun.
Kunku, kunkucha: s.(bot) Una variedad de papa.
Kunkucha, kunku nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Kunkuwana nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Kunpukina, juq'uri, sipipi nisqaqa juk laya urpiq sutin.
Kunquna, qunquna, qunqayqhura nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, ninri nanaypaq kusa.
Kuntisyunp'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kuntur, mallku nisqaqa juk laya jatun wapharaqpa sutin, punallapi tiyan, yuraq wasa, tata Wiraquchiq wallpan nin chayrayku mana wanchinachu llawarta waqan nin, phutiywantaq kachayuwanchiq nin
Kunturanku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Kunturchaki, urunqullu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, sapin, chantaqa yuran janpi.
Kunturimilla, ikari nisqaqa juk papaqpa sutin.
Kunturiri nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, khanisqaspaq kusa.
Kunturpasaran nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, saraqpa illan, k'itasara.
Kunturshillu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, chay wisukuna ayllumanta.
Kunu, qunu: s.(zoo) Quwi.
Kunuwa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kupayura nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kupaywa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, phusan nanaypaq janpi, aychaman yaykun iphi khuruspaq, t'irispaq ima
Kupilan nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, juch'iylla.
Kupisu nisqaqa juk laya yaku khururqpa sutin, ukhunpi wasiyuq.
Kupu nisqaqa juk laya tullpuna mallkiqpa sutin.
Kuqkuña(u), kuqña nisqaqa juk laya urpiq sutin, akaru ayllumanta.
Kuqña(u), kuqkuña nisqaqa juk laya urpiq sutin, akaru ayllumanta.
Kuquchi nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, janpi.
Kurari nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, miyu uywaspaq wiq'iqachikun, wisarumispaq kusa.
Kurarina nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, janpi katari khanisqaspaq, manchay waq khuru khanisqaspaq.
Kurikinka nisqaqa juk laya aycha mikhu wapharaqpa sutin, mamaniman rich'akun.
Kurkuma, sapisa, palillu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin yunqa jallp'asllapi tiyan.
Kurmay nisqaqa juk laya papaqpa sutin, chay jatun papata nikun.
Kurmi nisqaqa juk laya yana khururqpa sutin, yakullapi tiyan, waqritasniyuq jina, juch'istuslla.
Kurtashu, janp'atu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, paraypachas manchayta rikhurimunku, qalqal nispa waqanku.
Kurtiru nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, urqu uwija uñallataraq nikun
Kuru nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin.
Kuru: s.(zoo) Khuruta, p'isquta, k'ita uywakunata ima nikun.
Kuruchu, q'utusach'a, juruch'i, p'ati: nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, k'ullunpi khishkayuq, t'ikan yuraqta, wiñantaq chichuchichillapi.
kuruk'ancha nisqaqa juk laya k'anchaq khururqpa sutin, tutan k'anchaspa phawayachanku.
Kurukuru nisqaqa juk laya yana wapharaqpa sutin, jhatuchiq sach'a ukhuspi manchay yupa tiyan.
Kurupankash, akatanqa, ismaylunku: s.(zoo)Juk laya juch'iy khururqpa sutin, akasta tanqayachan.
Kururunku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, luq'ustiman rich'akun, mikhukun puquynin.
Kuruwinsi nisqaqa juk laya llank'aq sik'imiraq sutin.
Kushillu, chipi: s.(zoo) K'usillu.
Kushuru, qusuru nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, inkakuna tarpuqkanku.
Kusich nisqaqa juk laya inkill sach’aqpa sutin, chunta layamanta.
Kusikusi, kushikushi nisqaqa juk laya khururqpa sutin, millmata ruwan tiyan ashka laya.
Kusku nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, juch'iy alquta nikun.
Kuskunku, juku, tuku nisqaqa juk lya tuta puri wapharaqpa sutin, juku, juku nispa waqan, juk'uchasta mikhun.
Kuskus, qusqus nisqaqa juk laya juch'uy sach’aqpa sutin, lichiyuq.
Kusma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, qaqaspi kan, k'achituta wiñan.
Kusuri nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Kusuru, q'arastu, k'upa: s.(bot) Latanuq qasi qaran, kuka tanpurta ruwanapaq kusa. 2 Yaku qhura.
Kuta, khuta nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, kurkunapaq kusa.
Kutikuti, qaqakuti nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Kutu(s)kutu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, yuraqta t'ikan, chanta k'achata q'apan; rich'akun qinqir man. Kutu, kiwi(n)cha, millmi, kuymi,: s.(bot) Achita.
Kutulu nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, mikhunapaq may misk'i
Kutupalanta nisqaqa juk laya latanuq sutin,
Kututu s.(zoo) Urqu quwita nikun.
Kututu: s.(zoo) Urqu quwita jina nikun.
Kuwanapyu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, wiñan chunka runa sayayta wiñan.
Kuwi: s.(zoo) Quwi.
Kuwilu nisqaqa juk laya challwaqpa sutin.
Kuyaw: s.(bot) Sawsi.Juk laya sach’aqpa sutin, larq'apataspi tiyan, phusa k'ullu.
Kuycha: s.(zoo) Kirkinchu. 2 Juk laya challwaqpa sutin.
Kuychunchulli nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Kuylan nisqaqa juk laya juch'iy ararankhaqpa sutin.
Kuyllin, arasari, jatunsikwanka, tukan nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yuraq kunka chantaqa chhikan chutuyuq, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Kuymi, achita, kutu, kiwi(n)cha, millmi: s.(bot) Achita.
Kuymi, millmi, amarantu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, kinuwaman rich'akuq puqun, jank'apaq sumaq.
Kuytulin, k'anik'ani nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, puqun yanasta, chanta misk'ita, chhuqitusta.
Kuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Kuyuli nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin.
Kuywañuna nisqaqa juk laya miyu mallkiqpa sutin, quwista wañuchin.
]] ==
KH
Khachu nisqaqa juk laya khururqpa sutin.
Khaka, k'aka: s.(zoo) Quwi, k'itaquwi.
Khallwa, kallwa, maraq, wayanay: s.(zoo) K'uysawana.(zoo) Juk laya wapharaqpa sutin, juch'istulla, yana yuraq ch'iti, patillata phawan.
Khanasach'a, chanrara nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, janpi sach'ita.
Kharikhari nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, khishkasniyuq juch'iy sach'a.
Kharilla nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, janpi sach'ita.
Kharma, jaq'arwitu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, wallpawallpaman rich'akuq, chaqraman manchay miraykun, unay nin maychhika chamurqanku tukuy chaqratataq tukurparirqanku, yarqhaytaq chamurqa ni.
Kharwinchu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, tiñikun q'illuta t'ikanwan. Papa illa.
Khashkamarucha, kachamarucha nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Khiki nisqaqa juk laya khururqpa sutin, manchay juch'istu makinawan qhawaspa rikukun.
Khillukhillu, ch'ullku, aqhaqha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Khiñi nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, q'illuta tiñin sapin, khishkasniyuq q'illuta t'ikan.
Khipi, khiñi nisqaqa juk laya thaquq sutin, panpapi last'akuq, khishkararalla, q'illuta t'ikan, llant'apaq kusa.
Khirkinchu, achu, kirkinchu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, Ururu panpasllapi tiyan, wasan k'arik'arilla, wasa qaranmanta charanqu ruwanku. Juk laya wach'ikuq khururqpa sutin.
Khirusilla, khillukhillu, k'umuyuyu, ch'ullku, puju, puusilla nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, lakayu jina p'alta laqhi, wiruyuq chanta khillu, janpi lurun nanaypaq.
Khispi: s.(zoo) Ispi cahllwa, Titiqaqa quchapi tiyan.
Khiwila nisqaqa juk laya katariqpa sutin, q'illuraw manchay usqayta purin.
Khiwila nisqaqa juk laya katariqpa sutin, q'illuraw.
Khiya nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, t'ikan q'illuta puquntaq millmata, chaymanta p'achasta ruwanku.
Khuchiyuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Khuchi nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, tuqchi uma, ashka wirayuq, tukuymata mikhun, ancha ch'ichi mikhu uywa.
Khuchiaka nisqaqa juk laya papaqpa sutin, yana papa, ñawiraralla, khuchiq akanman rich'akuq.
Khuchichupa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Khuchikhuchi nisqaqa juk laya qhuritaq sutin, panpallapi wiñan, papayuq yuranpi, pukata manchay yuraqta t'ikan. 2 s.(zoo) Juk laya k'apichaki wapharaqpa sutin, yana, mana chupayuq.
Khuchinilla nisqaqa juk laya khururqpa sutin, tunaspi tiyan, llawarnin kulli chaywan tiñinku kullita
Khuchiruntuchi, chuqchasuwa nisqaqa juk laya phawaq khururqpa sutin, yaku patallapi sayan liqrasnin yakujina ch'uwita
Khumar(a), kuma(a), wayunkha, kamuti: s.(bot) Apichu.
Khuru: s.(zoo) (bot) Mayqin laya khuruqpa sutinpis, imaman t'una khurus yaykun chayta nikun.
Khuru: s.(zoo) Nikun chay panpapi puriyachanku uq laya kawsaqkuna chaypa sutin.
Khusu: s.(zoo) Jallp'a khururqpa sutin, akatinqaq sikanta nikun.
Khuyapillchi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Khuyu, wayju, waykhu, kiyuyu: s.(zoo) Wayju, jatun yuthuqpa sutin.
]] ==
K'
K'(h)ullusuti nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, sach'a k'ullusta jusk'un wachananpaq, q'illuraw, k'ullu khurusta mikhun.
K'aka, khaka: Quwi, k'itaquwi.
K'alla, chiki, q'ichichi, qaqi nisqaqa juk laya urituq sutin, juch'istulla.
K'allachu: s.(zoo) K'alla.
K'allampa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, wakinkuna mikhukun, chanta uywa manchayta mask'an, ashka laya tiyanku.
K'amant'ira nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, k'uysawanaman rich'akuq. s.(bot) 2. Jamanq'ay, amankay.
K'anik'ani, sañumalla, k'anik'ani, kuytulin nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, puqun yanasta, chanta misk'ita, chhuqitusta.
K'apak'apa, q'apaq'apa nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, yuraq k'ullitu, chanta manchay k'apita, t'ikan yuraqta, anqaspi, kullita ima.
K'araywa, jaq'arwa, qaraywa, sut'ukullu, iwana: s.(zoo) Ararankha.
K'arka, karka nisqaqa juk laya urituq sutin, k'ar ,k'ar nispa nin.
K'ayla, k'ay lankula nisqaqa juk laya yaku khururqpa sutin, tiyan tukuy layamanta, k'aspichaki, k'al,k'al nispa waqan.
K'aylankula: s.(zoo) K'ayla. K'ayra, kayra: s.(zoo) Salamandra.
K'ichita nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, juch'istuslla, urqullapi tiyan, llawar apaypaq kusa.
K'ilak'ila: s.(bot) K'itatarwi.
K'illichu, k'illik'ili nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, waq p'isqusta, manchay waq k'ita uywasta mikhun.
K'illik'ili: s.(zoo) k'illichu.
K'impi nisqaqa juk laya janpi qhuraqpa sutin, panpallapi last'arqukuspa wiñan, janpi jisp'at'ipipaq, t'inpuchispa uqyana.
K'inpi, waranqaysu, ch'apuch'apu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
K'intu chhullchu: s.(bot) Sach'aqpa raman puquynintin.
K'itakhirusilla nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, alqu alquman rich'aqta t'ikan, yuran manchay khillu chantaqa pukitasta t'ikan.
K'itaqiwiña nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, llant'apaq uqharinku, khikitasniyuq.
K'itauchu nisqaqa juk laya k'ita uchuqpa sutin, muntillapi sapanmanta puqun.
K'itaulluku nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, lisaspa illanta nikun.
K'itauqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin,q'illuta t'ikan, puqun q'illuta, kullita, yuraqta ima, mikhukun chayasqata chantaqa k'isasqata.
K'iyali, yunqasidrún nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, siwinqaman rich'akuqta wiñan, kusa wisa nanaypaq.
K'uchuch(u), kuchuchu nisqaqa juk laya t'una mallkiqpa sutin, mana laqhiyuqchu, sapin mikhukun.
K'ukaru nisqaqa mana allinta wiñaq kuka, ñawirarallata, mana kukanta mit'anapaq kusachu.
K'ulluy, kulluy: s.(zoo)Jatun sik'imira mana liqrayuq.
K'umuyuyu, khirusilla, lanpaya, ch'ullku nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, yaku qhuchispi wiñan, kusa lurun nanaypaq.
K'umuyuyu, piskulka, phiskulka nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, lurikuna ayllumanta.
K'unkur, suqusuqu: s.(bot) Suqus(u).
K'upa, q'arastu: s.(bot) Kusuru. 2 Yaku qhura.
K'uri nisqaqa juk laya suqusuq sutin, k'ullun may rakhu.
K'usi, iskayru nisqaqa juk laya lakayuq sutin, mikhukun kankapi, manchay saqtapi, misk'i.
K'usiapichu: s.(zoo) K'ita apichu.
K'usillu, kushillu, chipi nisqaqa juk laya k'ita khururqpa sutin, sach'api sayan runa uya, tukuy laya puquyta mikhun.
K'utku nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, t'ikan yuraqta manchay pukata.
K'uysillu(a) nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
K'allaluru nisqaqa juk laya luru wapharaqpa sutin, suwan intinpa mallkiqpa puquyninta
K'allanpa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, yuraqta, pukarawta q'illurawta ima rikhurin, juch'istusllata wiñan, wakin miyus, makintaq mikhukun.
K'arán nisqaqa juk laya wach'iyuq khururqpa sutin, iskay layamanta tiyan, uqqa puka-wala, uqtaq yana.
K'arpa nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, mayuspi kawsan.
K'aspikanpi nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin.
K'aspikawitu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
K'aspikuchuq nisqaqa juk laya khururqpa sutin.
K'aspimuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan
K'ata nisqaqa juk laya luruqpa sutin, papaqayuman rich'akun.
K'ayla/Kayra, k'aylankuli nisqaqa juk laya yaku khururqpa sutin, tiyan q'umirpi, uqipi, q'illurawpi ima, sach'aspi sayan.
K'aylla/papaqayu nisqaqa juk laya luruqpa sutin.
K'ayra,K'ayla nisqaqa juk laya yaku khururqpa sutin, tiyan q'umirpi, uqipi, q'illurawpi ima, sach'aspi sayan.
K'ichkitiru nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
K'illi(chu) nisqaqa juk laya sillusapa wapharaqpa sutin, yanapukaraw phuruyuq.
K'ipu nisqaqa juk layakhishkayuq mallkiqpa sutin, mujunpi khishkasniyuq.
K'itamisi, usuqullu nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, misikikin, wallpasta suwan.
K'itaq'uchi nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, misikikin, wallpasta suwan.
K'itaquwi nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, juk'uchaman rich'aq mana chupayuqchu, manchay misk'i mikhunapaq chhanqapi chanta kankapi. Uywapi tiyallantaq.
K'itauchu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puquynin jayapi mikhukun, tiyan ashka layanmanta.
K'urkur, suqus, suqusuqu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, tuqurullapi puqun t'ikantaq siwinqa jina, chaywan chaqlliqkanku wasista, chantaqa ruwanku suqusmanta sikuta julata.
K'usi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, juchiy lakayuq sutin.
K'usillu nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, sach'ararallapi tiyan, sach'apuquykunastaq mikhun. Tiyanku ashka laya.
K'usillukambiya nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
K'utuchupa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, panpaspi rumiuraspi tiyan.
K'uyka, suylaq'u, sillwi nisqaqa juk laya khuruqpa sutin, jallp'api tiyan katari katarillata ch'urkikun. Wisaman yaykuq kallantaq yuraq, runata unquchin uywatapis.
K'uykap'anqa, nasapup'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
K'uyuq nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin.
]] ==
]] ==
L
Lacha, janp'atu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, k'ayraman rich'akuq.
Lachiwa nisqaqa juk laya wach'kuq khururqpa sutin, misk'ita ruwan murq'ituspi ch'akich'akillata.
Lajapulla nisqaqa juk laya juch'iy piliq sutin, punallapi tiyan.
Lakachu, ch'uru: s.(zoo) Ch'urrituq manchay mamaqhucha khuruqpa q'ipisitun, chaypi pakakun.
Lakasa, laqsa: s.(zoo) Janp'atu.
Lakawiti, lakayuti nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun murq'u murq'ullata chaytaq mikhukun lawapi manchay kankapi.
Lalu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Lanra, ranra, llanran nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, jatuchaqta wiñan, mayuspi kawsan.
Lanwiqi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Lap'iya nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, t'ikan yuraqta, manchay q'ayma pukata.
Lapituq nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, ñañusllata wiñan, puquynin mikhukun, kiwijina q'apan.
Laq'u, khuru, utha: s.(zoo) Tukuy khuruspa sutin.
Laqa, rakacha, laqhu nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, chuqchajina yakupi wiñan. 2 Suwinku, añayllu, ima khururqpa suwinpis.
Laqartu nisqaqa juk laya yaku khururqpa sutin, kaiman; jatun ararankhaqpa sutin, yakullapi kawsan.
Laqatu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, ima khururqpa uñan.
Laqhu, rakacha, laqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, yaku manapuriqpi tiyan, q'umir millmaman rich'akuq.
Laqistu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, siq'usiq'ullata wiñan, chantaqa t'ikapi tukukun, iskay laya tiyan; yuraqlaqistu manchay pukalaqistu.
Laqlaq, shillaq nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Laqsapa nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Laqwa, llaqwa: s.(zoo) Wik'uña.
Laqwas nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, papan mikhukun.
Lara, laranja nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun q'illu murq'itusta chaytaq ch'unqkun, manchay misk'i.
Lari: s.(zoo) Atuq.
Latinchu nisqaqa juk laya juch'iy challwaqpa sutin, mayupi tiyan, palumitaman rich'akun.
Lawi nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Lawlikanchu: s.(zoo) Juch'iy ararankhaqpa sutin, mana chakiyuqchu, miyu khanikuyniyuq, uq p'unchypi wanchikun.
Layu, chiqmu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puka ch'ukuch'uku.
Layu nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, qasamunanta yachan Qispillaqtapiqa
Lichi nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Lichiwayumuyu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, 30 marq'ata wiñan, iquman rich'akun.
Lima nisqaqa juk laya yaku qhuraqpa sutin. Muyu laqhi, janpi k'ajapaq.
Limalima nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Limaquwi nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, mikhukun aychan.
Limun nisqaqa juk laya puquq sach’aqpa sutin, janpi, chantaqa k'allku puquynin laranjaman rich'akun
Linli, llulluch'a nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, ninriman rich'akun. 2 Juk laya k'allanpaq sutin, yuraq manchay q'illu, k'ulluspi wiñan.
Linri nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Liqichu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin. Liwqiliwqi.
Liqiliqi, liwqi nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, uqi yuraqkunasniyuq, tunapis purin ,liq, liq nispa, chantaqa waqtakun kitin puriqtinchiq.
Liqliq nisqaqa juk laya jatun wapharaqpa sutin.
Lisa nisqaqa juk laya challwaqpa sutin.
Lisan nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chhararasta chaymanta ruwanku.
Lisananya k'aspi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan
Lisu, usa nisqaqa juk laya llawarch'unqa khururqpa sutin, runaman uywaman yaykun llawarninta ch'unqananpaq, juch'istulla, manchay miran uq tutalla.
Liwqi, liqiliqi, liwqiliwqi nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, uqi yuraqkunasniyuq, tunapis purin ,liq, liq nispa, chantaqa waqtakun kitin puriqtinchiq.
Liwqiliwqi, liwqi. Luk'i, ruk'i, tunta: s.(zoo) nisqaqa juk laya papaqpa sutin, puka qara, jayaraw ch'uñullpaq kusa.
Lubuchupa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Lukata nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan. Mikhukun puquynin.
Lumu piska: s.(zoo)(amz) pájaro hormiguero de cejas amarillas; especie de ave
Lumucha nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin. Samani; Paca.
Lumuchawantuq nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, t'ikan chuqusta.
Lumuchikuwan nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yana chhutu.
Lumukhuchi nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutín, khuchiman rich'akun.
Lunlun: s.(zoo) Runtu.
Lunpa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisnin waka ninriman rich'akun, aqna philuraralla.
Lupuna nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, manchay rakhu k'ulluyuq sumaq ch'anpa
Luq'u nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Luq'uluq'u, llaqi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sarsaparrilla ninku.
Luqma, ruqma nisqaqa juk laya puquq sach’aqpa sutin, kurkutapis urqhukun.
Luqmaluqma nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, luqmaman rich'akun, llant'apaq kusa.
Luqmilla: s.(bot) Sapotácea alimenticia.
Luqriru: s.(zoo)(esp) Juk laya wapharaqpa sutin.
Luqunti, luq'usti nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, laraman rich'akuqta puqun, manchay misk'i.
Luq'usti s.(bot) Juk laya mallkiqpa sutin, t'ikan q'aymapukitata, puquntaq q'illuta, manchay misk'i mikhunapaq, waq sach'aman ch'ipakuspa wiñan.
Luqutu, piluku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, llaqwa kutakun puquyninmanta, jaya mikhunapaq.
Luri, chay uq laya mallkikunaqpa jatun sutin, chay wallpachakispata, k'umik'umuspata ima.
Luritu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, manchay matha chhutu; papaqayo.
Luru, uritu: s.(zoo)(esp) Juk laya wapharaqpa sutin, manchay matha chhutu; papaqayo.
Lurumach'aqway: s.(zoo) Juk laya katariqpa sutin, q'umir, manchay miyu khanikuspa wanchikun
Lusiru ayawaska nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Lustunta nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, mikhunku puquyninta uywakuna.
Luychu nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, sach'asapi jina waqrayuq, q'uñi jallp'aspi chanta puna ima tiyan.
Luwiluwi, luyuluyu, p'uñup'uñu, phuluku nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, pukasta puqun manchay jaya.
Luyuluyu, luwiluwi nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, mulliman rich'asqata puqun.
Luyuluyu, p'uñup'uñu, phuluku: s.(bot) Luwiluwi
]] ==
LL
Llach'u nisqaqa juk laya yaku qhuraqpa sutin, mikhukun.
Llachaq, ñachaq nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, quchayuyuman rich'akun, q'illuta t'ikan, janpi.
Llachhu, llachuq nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, salsapi mihukun.
Llachiwana nisqaqa juk laya misk'i ruwa khururqpa sutin, yanita wisanpi q'illituyuq, t'iqispi misk'ita ruwan, wakin uywanku.
Llachu nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin.
Llachuq, llachhu: s.(bot) Llachhu.
Llaju, yaju nisqaqa juk laya misk'i ruwa khururqpa sutin, lachiwanamanta tumpawan jatun chantaqa pukaqhichi, manchay wach'ikuspa nanachikun.
Llakap'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan
Llakatu, ch'urru, ch'urritu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, wasanpi q'ipiyachan wasinta, tiyan jallp'api chantaqa yakupipis.
Llakhun nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, papayuq chaytaq mikhukun papajina, q'uñi jallp'asllapi tiyan
Llakun: s.(bot)lanat de familia de las compuestas cuya raíz es alimenticia, dulce.
Llalla nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sibuillaman rich'akuq.
Llama, qarwa nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, millmayuq jatun qhichi ninri, punallapi tiyan, inkakunaq uywanku.
Llami: s.(zoo) Ñantuq juch'iy runtunta nikun:
Llaminku: s.(zoo) Uwija.
Llamis(h)u nisqaqa juk laya sik'imiraq sutin.
Llank'u: s.(zoo)Tiwla.
Llanp'uka: s.(zoo) Molusco: caracol, pulpo, babosa, etc.
Llanpuqjana nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhinwan tiñikun q'illu.
Llanq'u nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, ch'ikilayamanta.
Llanran, ranra, lanra: s.(bot) Alisu
Llant'akuru nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Llantan nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, ch'ujupaq punkisqaspaq k'iwcha unquypaq janpi.
Llantiyas nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Llapha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, panpapi last'arayan, t'una laqhi.
Llaphakhishka: s.(bot) T'una ch'iki, khishka t'una qhuraspata.
Llaphi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin. Kuskuta. Llapsak'ullu s.(bot) Arbusto de las alturas.
Llaqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Llaqi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'umir tiñinapaq.
Llaqitumay, amanqay nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, q'apan manchay k'achituta, iskay laya t'ikayuq q'illu chanta yuraq ima.
Llaqsaqkatari nisqaqa juk laya katariqpa sutin, miyu kahiniynin.
Llas(h)ipa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, chunta ayllumanta. Juk laya lurin mallki.
Llasuywana nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, chay usqay puri pilisituq sutin.
Llawit'ika nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, Arbusto lorantácea, t'ankarman, qiwiñaman yaykun.
Llawlli nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, khiskayuq, t'ikan pukata chanta yuraqta ima. 2 Juk laya mallkiqpa sutin, khsihkararalla wasista muyuchinapaq uqharinku
Llawsapinchi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, wiñan 8 runa sayayta.
Llawsawaska, jiyawsawaska nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Llichuwa nisqaqa juk laya urituq sutin, qhusi uma.
Llijulliju nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin.
Llik'ichiri: s.(zoo) nisqaqa juk laya llawar ch’unqa chiñiqpa sutin.
Llikawaska nisqaqa juk laya suqusuqu mallkiqpa sutin, wirujina yakuyuq chaytaq janpi chay ukhunchiqpi lluch'ukun qaranchiq chaypaq.
Llikuwa nisqaqa juk laya uritu wapharaqpa sutin, uman q'illu.
Llipa: s.(bot) Juch'iy sapallu.
Llipcha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Llipich nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Llipuqllipuq nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Lliqcha, jat'aqu, achita, ajara nisqaqa juk mallkiqpa sutin, q'achupi uywas mikhunku manchayta, kinuwaman rich'akun, laqhisnin machay misk'i piqtupi, chanta uywas q'achupi mikhunku.
Lliqlliq nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, chay wik'uñasmanta urqunkaqta nikun tukuy tumita qhawaqan.
Llirki nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, q'illu chaqra ukhuspi sayan.
Lliwa, chiki nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, panpapi manchayta last'akun, q'achupaq may kusa.
Lliwa, wayllapanpa: s.(bot) Ch'iki.
Llu(s)chk'a nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, mayusllapi tiyan.
Llullu ch'a, quchayuyu nisqaqa juk laya mikhuna mallkiqpa sutin, parayllapi rikhurin.
Llulluch'a nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, mikhukun.
Llunk'as nisqaqa juk laya khururqpa sutin, ch'urritu jina waqrasniyuq.
Llunp'upapa, runp'u: s.(bot) Clase de papa de contornos redondeados.
Llupiya nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, k'ita qallu qaqaspi tiyan.
Lluq'i nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, qhishwa jallp'aspi chanta chirijallp'aspi ima tiyan, pukak'ullu.
Lluqllu, ñuqñu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'itan chhuqu, q'inti manchayta mask'an.
Llustinta nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, Ikuwatur q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Llut'allut'a, añaypanku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, panpa last'arayan, khishkayuq.
Llut'u, lluthu: s.(bot) Ullukuq laqhinta nikun.
Lluta: s.(zoo) P'isqu
Llutha; lluthu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, man chupayuqchu, manchay papasuwa.
Lluthulluthu s.(bot) Juk laya mikhuna mallkiqpa sutin, salsapi mikhukun, tarpusqas ukhupi rikhurin.
Lluthulluthu, muk'uyuyu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chaqra tarpusqa ukhupi tioyan, salsapi mikhukun.
Lluthuyuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin. Janpi k'iwchapaq.
Lluychu, luychu nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, sach'asapi jina waqrayuq, q'uñi jallp'aspi chanta puna ima tiyan.
Lluychu: s.(zoo)Cabra montés. Ciervo. Corzo: venado andino de cuernos cortos enramados.
]] ==
M
Mach'ach'akatiya nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sunch'uman rich'akun laqhisnin manchay mach'a, q'illuta t'ikan.
Maka nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, puqun jallp'a ikhupi papajina, inkakuna sumaqta mikhuqkanku.
Mak'unkura, aylinku, chay papa quluqulitullata puqun yuranpi chayta nikun.
Mallku, maqt'a kuntur nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, punallapi tiyan, chay maqt'a kunturna nikun.
Matiku nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, chhullchupi t'ikan, qhashqa laqhi chanta p'alta. Janpi.
Mayt'umayt'u, willqu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, ima sach'amanpis ch'ipakuspa wiñan t'ikantaq muyumuyitullata, tiyan kulli t'ika, yuraq t'ika, q'ayma pukita ima.
Mik'umik'u nisqaqa juk laya khururqpa sutin, kusikusiman rich'asqa, muyusiki, khanikuspa miyu, tiyan yana, yana pukasikis,
Misi, michi nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, juk'uchasta mikhun, tawa chakiyuq chupasapa.
Misuk'a nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan ch'iñi laqhisitu, chirillaqtasllapi tiyan.
Miyuk'allanpa nisqaqa juk laya k'allanpaq sutin, miyu wanchikun.
Mulli nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, t'ikan yuraqrawsta, puquntaq pukitasta, qhishwa jallp'asllapi tiyan.
Murmunta, lluqlluma, llulluch'a nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chay paraypi rikhurin qhuchispe manchay q'umir raw chanta mikhukun. Chay muyusta nikun murmunta.
Muqllu s.(bot) Kuka mujuta manchay anpi mujuta jina nikun.
Muya nisqaqa achka mallkikunayuq kancha.
]] ==
N
Ninanina, phinchinkhuru nisqaqa juk laya khururqpa sutin, kusikusista wach'ispa wañuchin chaypi runtuta churananpaq chaywanta irpasnin kawsanankupaq.
Niwa, such'upiki nisqaqa juk laya khururqpa sutin, pikiman rich'akun runa aychaman manchay uywa aychaman yaykun runtuyunanpaq.
Ñuñumaya nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, ch'ujupaq kusa. Chanta chaki muqu nanaypaq ima
]] ==
P
Paka, anka s.(zoo) Juk laya wapharaqpa sutin, aycha mikhu, waq p'isqusta jap'in sillusninwan, chanta katarita juk'uchasta ima.
Palillu, kurkuma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sapin q'illu chaytaq mikhunaman churakun q'illuchananpaq.
Pallki nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, mujunmanta yana yaku urqhukun uqyanapaq.
Pampiru nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin. Chinchúbirri p'isqu.
Panpat'ika nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, t'unitallata wiñan chanta panpallapi t'ikan.
Papa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, mikhukun puquynin, chantaqa puqun jallp'a ukhupi; tiyan 300 ayllukama kay Bulivia chhiqanpi.
Papaya nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puquynin manchay misk'i, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Paqay nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, puqun waskawaskallata chanta chay ukhunpi millma phichu jina puquynin manchay misk'itaq.
Paqu,allpaqa, allpaka nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, llamaman rich'akun, astawan watá chantaqa millmasapa.
Pariwana s.(zoo) Juk laya wapharaqpa sutin, quchaspi kawsan manchay mamaquchaspi.
Parwayu: s.(bot) Siwinqaq t'ikanta jina nikun
Pawqarpata: s.Nikun chay maypichá t'ikasta ashkata churanku chayta.
Payqu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, wisananaypaq kusa, túnitasllata wiñan kinuwa kikintataq puqun.
Piki nisqaqa juk laya khururqpa sutin, allqupi misipi runapipis tiyan, llawarta ch'unqaspa kawsan.
Pili nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, t'anar t'anar nispa purin wallpaman rich'akun yakupitaq kawsan.
Pillpa; pilipintu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, phawayachan t'ikamanta t'ika misk'inta ch'unqaspa.
Pilpintu, pillpa nisqaqa juk laya khururqpa sutin, phawayachan t'ikamanta t'ika misk'inta ch'unqaspa.
Pukupuku: nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, sut'iyamunanta yachan.
Pululu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, lakayuman rich'akuqta wiñan puquyninpis rich'akullantaq, mana mikhunachu, puqun t'iqit'iqillata chaymanta ruwakun mathi q'ita upinapaq.
Puma, uthurunku nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, aychasuwa, uywasta mukhukapun, misiman rich'asqa alqumanta ujinawan.
Purapura nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, wayrapaq kusa
]] ==
PH
Phasakana, phasaqana, ulala s.(bot) Juk laya ulalaqpa sutin, puquynin manchay misk'i, t'ikan chhikachachaqta yuraqpi.
Phasallalla s.(zoo) Juk laya khururqpa sutin, jatun kusikusi millmasapa.
Phichitanka, paria nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, ch'ulituyuq jina k'achituta waqan.
Phuskatisi, ch'inach'aka nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, k'ullitunmanta ruwakun phushkatisi.
]] ==
P'
P'aspa nisqaqa juk tuta puriq wapharaqpa sutin, p'as, p'as nispa waqan chay.
P'isaqa: Juk laya mana chupayuq wapharaqpa sutin, papasuwa chirillaqtasllapi tiyan mallta wallpa chhikan, aychan manchay misk'i.
P'isqu: s.(zoo) Nikun chay phawayachanku uq laya uywakuna chayta, chantaqa phuruyuq kanku.
P'utupapa, k'ipapapa: s.(bot) Juk laya papaqpa sutin, papa qhipakuq waqmanta lluqsimuspa puquq.
]] ==
Q
Qachilu nisqaqa juk laya juch'iy k'ita wallpaq sutin, khuyun manchay ñañituta, paramunanpaq manchay ruphamunanpaq chay.
Qala nisqaqa juk laya uruqpa sutin.
Qalalu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, anqaspi
Qalankata nisqaqa juk laya luru wapharaqpa sutin.
Qallu, quqururqu: s.(zoo) Wallpaq qharinta jina nikun.
Qalluqallu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, quchaspi tiyan aychaman k'askayuspa llawarninchiqta ch'unqan.
Qallutaka nisqaqa juk laya khururqpa sutin, k'uykaman rich'akun waqrasniyuq q'umirta mikhun.
Qamasayri nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chaymanta ruwakun k'uyuna
Qamitana: s.(zoo)(amz) Juk laya challwaqpa sutin, jatuchiq kharkayuq kanku, yunqallapi tiyan.Gamitana;
Qañawa, qañawi, kañawa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, kinuwaman rich'asqa, kikintapuni puqunpis, manchay misk'i puquynin pitupi.
Qanchislaya nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, qanchis yachayuq mallki, t'ikanta t'inpuchispa uqyana chaywan yachayta yapakunchiq, chamanikuna allinta mask'anku.
Qanpuru, mak'unkura, aylinku, chay papa quluqulitullata puqun yuranpi chayta nikun.
Qantu, kantuta nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, janpi wayrapaq. Qullasuyu llaqtaq t'ikan; ku, q'illuta ima t'ikan, yuraqpipis tiyanllantaq, inkakunaq mallkinku. Uqaq illan
Qaqi nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yana uma yana ch'iti, q'illupuka kunka.
Qaqinqura s.(zoo) Juk laya wapharaqpa sutin, q'uñi jallp'aspi chanta kay qhishwa jallp'aspi tiyan.
Qara nisqaqa juk laya janpi sutin, k'ullun kusa kurkupaq, laqhinmanta ruwakun pita, puquyninmanta mikhuna, waqayninmatataq aqha.
Qaratu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, jatuchiq laqhisniyuq.
Qaraypuka, iwana nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin.
Qaraywa nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin, chay jatuchiq mayuspi tiyan chayta nikun.
Qarqanchu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, rich'akun suwintuman.
Qarwa, llama s.(zoo) Juk laya uywa waskuqpa sutin, millmayuq jatun qhichi ninri, punallapi tiyan, inkakunaq uywanku
Qarwa nisqaqa juk laya khururqpa sutin, chay sach'a laqhispi tiyan sikasika chayta nikun.
Qarwakincha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, qhishwa llaqtasllapi tiyan, khishkayuq k'ullun q'illu, puquntaq yanasta, puquynin kusa tiñinapaq.
Qarwaypiñi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sara illa, sara quyllur nikun jaqay Qispillaqtapi.K'ita mallki t'ikan pukaq'illuta, tiyan sara ukhuspi. Jatuchiqta t'ikan chayqa yachan sumaqta sara puqunanta, t'unata, chanta ñut'uta chayqa yachan sara t'na puqunanta chanta ch'usuta.
Qasaqaña nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan, waqaynin jaya, chantaqa llawsa.
Qatawa nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan. Waqaynin miyu, cahywan wakin challwanku. Mujunmanta urqhukun miyu yakullataq. Kay sach'ata urmachiyqa may qhawakunapaq imaqtinchus phawayuwasunman chhiki ñawiman chharpuyachiwasunman.
Qawcha, qarwinchu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, papa illa.
Qayaqaya nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Qayara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, jusi jina laqhinpi khishkasniyuq, papanta uywa mikhun, t'ikan q'aymapukitasta. Tiyan ashka laya: chikiqayara, sirk'iqayara, urquqayara, chuchawiqayara, ukhuqayara.
Qayara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisninpi khishkayuq, ñaqch'ata, siqrañata ima ruwanku kurkusapinmanta, chirillaqtasllayara; un arbusto suculente; ppi tiyan, papanta mikhunku uywakuna, chantaqa tiyan ashka laya.
Qichalita nisqaqa juk laya urpiq sutin.
Qillita nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Qillmu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Qillwa nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin.
Qiñalu nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin.
Qinchu, q'inti nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, t'ikaman t'ika purin, t'ikaq misk'inwan kausan.
Qinthu: nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, allqa llinpita tiñanapaq kusa.
Qinturi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sapisninwan tiñikun allqata manchay pukaq'illuta.
Qitupí nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, ch'unpiwasa, ch'itin chanta chupan q'illu.
Qiwa, ch'iki nisqaqa juk laya panpa mallkiqpa sutin, mana tarpusqalla rikhurikun.
Qiwayllu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, ch'aki p'achaman millayta k'askan, juq'utaqa mikhun sumaqata uywa.
Qiwuña, qiwiña nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, tunpa chirillaqtaspi tiyan, phurujina qarayuq, llant'apaq manchay kusa. Allqa tiñinapaq kusa.
Quchapili nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, piliman rich'akuq, yakullapi kawsan.
Quchapituru nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin,yuraq p'isqu, uman, chupan yana, chay tilanchakikunamanta.
Quchapulla nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, yuthuman rich'akun, kayllapi tiyan.
Quchapulla nisqaqa juk laya yuthuqpa sutin, quchasllapi sayan.
Quchaturu nisqaqa juk laya k'aspi chaki wapharaqpa sutin, yakullapi sayan.
Quchaturu nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, chay tilan chaki
Quchayuyu nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, misk'i yakupi manchay millu yakupipis kawsan, chantaqa yaku ukhupi manchay yaku patapi tiyan.
Quchayuyu: nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin, mikhukun laqhisnin.
Quchuchu nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, puqun murq'usta chaypitan ashka yakuyuq chay yaku may misk'i.
Qulli nisqaqa juk juch'iy laya sach’aqpa sutin, q'illuta tiñinapaq kusa
Quncha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, yuraq chantaqa jatun.
Qunchan, ch'uspi nisqaqa juk phawayachaq khururqpa sutin, allin ch'ichi khuru. Tilanchu, llawar ch'unqa.
Qunlluysu nisqaqa juk puna mallkiqpa sutin, t'ikan kulli yuraqkunasniyuqta, puqun muyitusta manchay jayatataq.
Qunqapa nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, puqun yanata chanta misk'i, ashkata mikhuqtinchiq yuyayta chinkachikun.
Qupap'anqa nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Qupayura, qupap'anqa:. s.(bot) Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Qupchu nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, t'ikan yuraqta kullita ima copcho, una especie de puya (planta de la región puna, laqhin ñañuñañulla.
Qupiti, sillwi, k'uyka, suylaq'u nisqaqa juk laya khururqpa sutin, jallp'api tiyan katari katarillata ch'urkikun. Wisaman yaykuq kallantaq yuraq, runata unquchin uywatapis.
Quqara: s.(bot) Ismu, quywara.
Ququ nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, jukuman rich'aukuq.
Qura: s.(bot) Qhura. Sara p'utu.
Qurich'uspi nisqaqa juk laya khururqpa sutin, kakau khuru.
Quriq'inti nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, waskachupa llawri chhutu, chirillaqtaqllapi tiyan chupan tukuy llinpimanta
Qurisiq'i nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta tiñinapaq kusa.
Qutuqarak'aspi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, wiñan 10 marq'akama.
Qutur nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin.
Quwi nisqaqa juk laya k'itauywaq sutin.
Quwilulunpapa nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Quylu nisqaqa juk laya puquy mallkiqpa sutin,(melón)
Quyqu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, wchiman rich'akuq, papaman yaykun.
Quyuyu, sit'ikira, t'isikira qujquri: s.(zoo) nisqaqa juk khururqpa sutin, jatuchaq liqrayuq chirawpacha qallarikuypi waqayta qallarin mirananpaq, thaqu ukhuspi manchay waqanku chay, wakin ninku nuna chamunanta willakun chay.
]] ==
QH
Qhallwa nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yuthuman rich'akuq.
Qhampu: s.(zoo) Kusikusi.
Qhampuk'usillu nisqaqa juk laya k'usilluq sutin, sach'aman sach'alla purin, kusikusi jina.
Qhana nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Qhapa: s.(zoo) Itha.
Qhaqyasara nisqaqa juk laya saraqpa sutin, chhapu llinpi.
Qhaqyawiri nisqaqa juk laya papaqpa sutin, ch'uñu ruwanapaq kusa.
Qharasapi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'achuwan khuska wiñan.
Qhariwaka: s.(zoo) Urquwakata nikun.
Qhilla nisqaqa juk laya wayrunquq sutin, juch'istulla.
Qhiri nisqaqa juk laya juch'iy challwaqpa sutin.
Qhiti: s.(zoo) Tiwla.
Qhitich'uspi: s.(zoo) Tiwla.
Qhiwallu nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin.
Qhiwayllu: s.(bot) Chay waqraq, manchay ulalaqpa, muqumuquqpa ukhu tullun tiyan chayta nikun.
Qhura: s.(bot) Qura.
Qhurita: Juk laya mallkiqpa sutin, mikhunaman churakun q'apachananpaq.
]] ==
Q'
Q'arawankara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, kay agustu killapi q'araman tukun t'ikantaq yyuraqta tiyan Turuturupi chay.
Q'illuch'iti nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yana uma q'illu chiti.
Q'inti, qinchu, q'inti nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, t'ikaman t'ika purin, t'ikaq misk'inwan kausan.
Q'utusach'a, juruch'i nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, k'ullunpi khishkayuq, t'ikan yuraqta, wiñantaq chichuchichillapi.
Q'achan: s.(bot) pipinu.
Q'achu, chay uywa mikhuna qhurata nikun.
Q'apinuri nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, k'irisqaspaq, q'iwisqaspaq, layqasqaspaq, waqaynin kusa.
Q'apiruna nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, wisakhuruspaq janpi.
Qapya nisqaqa juk laya yuraq saraqpa sutin, sumaq misk'i chuqllupi mikhunapaq
Q'aqchu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, uritu.
Q'arachupa nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, aychiru, wallpata, quwita mikhun, janpi, tullu unquypaq aychan.
Q'arachupamama: s.(zoo) .Jatunkhirkinchu.
Q'arallant'a nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'ullun anku.
Q'ararinqa: s.(zoo) Q'iririnkha.
Q'asanpa nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin,
Q'ayaq'aya nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin.
Q'ichichi nisqaqa juk laya pura urituq sutin, manchay q'ichasiki.
Q'ila nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, t'ikan anqaspi, llant'apaq kusa.
Q'illinchu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Q'illuaqwa nisqaqa juk laya juch'iysach'aq sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, kurkupaq kusa k'ullun.
Q'illuch'uru nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sapinwan q'illu tiñikun.
Q'illuch'uspi: s.(zoo)Qurich'uspi.
Q'illukanpi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Q'illupisqu nisqaqa juk laya puna wapharaqpa sutin.
Q'illuruntuspapa nisqaqa juk laya papaqpa sutin, q'illu ukhu.
Q'illusara nisqaqa juk laya saraqpa sutin, q'illuta puqun.
Q'illusisa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan chantaqa manchay k'achata q'apan.
Q'illut'ika nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan.
Q'illuwakamayu nisqaqa juk laya jatun urituq sutin, q'illu anqas llinpi.
Q'inti nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin,t'ikaman t'ika purin juch'istulla.
Q'intisu nisqaqa juk laya kutiphuru wallpaq sutin.
Q'ira nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin,tarwiman rich'akun.
Q'iririnkha nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yuraq ch'iqchi phuru p'isqu, waqapayawaqtinchiq uqhu ninku.
Q'isqintu: s.(zoo) Sit'ikira.
Q'iswa nisqaqa juk laya ch'ipaku mallkiqpa sutin.
Q'ituq'itu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Q'iwichupa, sirasira, atuqsillu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, chhikachaq makisniyuq chupanpi wach'iyuq ch'akijallp'aspi tiyan, kusikusita mikhun.
Q'iwsu, ch'uritu, ch'uru, ch'ururu nisqaqa juk laya khururqpa sutin.
Q'uchi: s.(bot) Misi. Q'umiriw nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin.
Q'usñichi nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, anqas phur wasa.
Q'utuchupa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, siki pukayaypaq janpi.
Qutukiswar: s.(bot) Juk laya sach’aqpa sutin.
Q'utuk'usillu nisqaqa juk laya k'itauywaq sutin, chay qhaparayachaq k'usilluq sutin, tiyan yanpi pukapi ima.
Q'utuy nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, papajina yuraq mikhukun chay papan.
Q'uwa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, jap'iqasqasta, mancharisqasta, layqasqasta q'ushnichinapaq kusa.
]] ==
]] ==
R
Rabanus nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, papasta puqun, salsapaq kusa chay papan. Janpi chay kulirapaq, chay k'ita nabu.
Rachaq, k'aylankula, k'ayra nisqaqa juk laya khururqpa sutin, q'umir raw, janp'atuman rich'akun, yakupi sayan, paraypachas manchay rikhurimun.
Rakacha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sapin mikhukun.
Rakhupurutu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chay phalalu chuwita nikun.
Rakiraki nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, juq'u jallp'aspi tiyan, manchay k'achituta wiñan k'umuk'umitullata.
Ramus nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, mikhukun , chanta yaku urqhukun kurkunmanta
Ramusmuyu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, juch'iy juwita.
Ranran nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, sapinwan yanata tiñikun, manchayqa q'illuta.
Ranran: s.(bot) Sawsi.
Raqacha, sanawria nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, sapin mukukun, qhirita jina laqhiyuq, puquntaq kamuti jina
Raqu ayawaska nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Rat'a nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, alqutunas.
Ratarata nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Raya nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, chupanwan wach'ikun, chaytaq manchay punkin.
Rayan, arrayan, mirtu, sawku nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, yuraqta t'ikan, puquntaq kullimut'ijinata chhullchuspi, kurkunmanta pinkillusta ruwanku.
Rayutullu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Rimi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, ch'unpita tullpunapaq, tiñinapaq kusa.
Rimuk'aspi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Rinaku nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kay sach'ata ninku purin nispa imaqtinchus juq'u jallp'asta mask'an.
Rinawi, siwka nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, p'aqla uma.
Rinda nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun juwas jina.
Rindas sacha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun juwas jina.
Riqchi nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, khishkarara.
Rit'ipisqu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, rit'imunanta yachan.
Ritama nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan chaytaq janpi.
Riwu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, siwarajina puqun, jank'apaq kusa puquynin.
Ruki nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, puquyni manchay k'allku chaywan janpikun sarnata.
Rukip'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Rukuchu
Rukuchu nisqaqa juk laya punu sach’aqpa sutin,khishkayuq puqun pukitasta chanta mikhukun, ancha mikhuqtinchiq kiruta tukuchin.
Rukuku, qalaqala nisqaqa juk laya khururqpa sutin, chay jatuchiq jan'atuq sutin manchay qhashqawasaq kanku.
Rukutu uchu nisqaqa juk laya uchuqpa sutin.
Rumijamp'atu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, wasaq'ipinpi wasiyuq.
Rumikaspi nisqaqa juk laya khishkarara sach’aqpa sutin.
Rumikushma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, ch'unpita tullpunapaq kusa.
Rumimillma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, rakhu sach'aspi, jatuchiq rumispi ima kawsan.
Rumip sapran, rumi sunka nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, warmi unquypaq janpi.
Rumip'anqa nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, llant'apaq kusa.
Rumiqara nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, rumipi wiñan janpi marapaq.
Rumiru nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Rumu, yuka nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, papasta chhuquchhuqullata puqun, mikhukun papajina.
Runapaq llama, uwja nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, millmayuq, aychan manchay kusa.
Runrun: s.(zoo)Q'inti.
Runtuma, piripiri, runduma: s.(bot Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Runtupisqu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, chiqchimunata yachan.
Runturuntu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Runtuspapa: s.(bot)Juk laya q'illu papaqpa sutin.
Ruq'a nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin.
Ruq'i, taqsana, khiñi, kharwinchu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, sapinwan tullpukun q'illuta.
Ruqma, lukuma nisqaqa juk laya puquq sach’aqpa sutin, q'illuta puqun.
Ruqu: s.(zoo) Kututu.
Ruqutu: s.(bot)Luqutu. Ruwa nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, ch'unpi llinpi.
Ruywaq nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, , yana q'illu phuru.
S
Sach'akhuchi nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, ashkaman purinku, t'uqpiqtinchiq phiñayukuspa wanchiwasunman.
Sach'a allqu nisqaqa juk laya k'ita allquq sutin, juch'istulla
Sach'a amaru nisqaqa juk laya jatun katariqpa sutin, mikhun imatapis sumaq mat'i marq'ayukuspa, upiyukun, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sach'a purutu nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Sach'a, mallki nisqaqa tukuy k'ita mallki. Sach'arara
Sach'akhuchi: s.(zoo) s.(zoo) Juk laya k'ita khuchiq sutin, ashkas purinku, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sach'akuna nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, khishkayuq, yanata puqun.
Sach'apili nisqaqa juk laya k'ita piliq sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, manchay lliphipiqlla purin.
Sachapira, k'itapira nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin, pirajina puqun.
Sach'aqara nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, rakhu sach'a qarasninpi tiyan.
Sach'aq'ira nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Sach'aqura nisqaqa juk laya millay qhuraqpa sutin.
Sach'aquwi nisqaqa juk laya k'itaquwiq sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sach'arumu: s.(bot) K'itayuka.
Sacharuna nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sach'asapallup'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sach'asibulla: s.(bot) K'ita sibulla, mikhukun.
Sach'asintiqara nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sach'asunkha, sach'amillma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sach'aspi qaqaspi wiñan.
Sach'at'ula nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Sach'atumati nisqaqa juk layaq sutin, puka tumatista puqun.
Sach'auchan p'anqa, situli p'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sach'auqsa nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, kanuwaq makinta chayman ruwanku, chanta challwanapaq, jap'inapaq, wasi ruwanapaq kusallataq.
Sach'awaka: s.(bot) Anta.
Saka nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, china k'ita quwita nikun.
Salankachi nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, laqhinpi khishkayuq, k'aspinmanta ruwakun wankarkuna.
Sallqapapa nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Saltunbagri nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, amaru mayupi yupa tiyan.
Samiruka, amiruka nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan. Ayawaskawan chhapuspa uqyana.
Sananku nisqaqa juk laya janpikuna mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, wayrapaq janpi.
Sanchi, shanchi nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin.
Sanchu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, k'ita mallki, tullu p'akisqaspaq, q'iwisqaspaq janpi.
Sanipapa nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Sankatima nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, amaru mayupi yuypa tiyan, chaparipipis.
Sankay, sakay nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin.
sankudu: s.(zoo)Tiwla, ch'uspi.
Sankurachi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta tullpunapaq kusa.
Sanllalli, shanllalli nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, ch'iñisituta t'ikan, chhankasllapi tiyan, wawa usqay parlananpaq t'ikan t'inpuchispa uqyachinchiq manchay qhaqunchiq.
Sanpaq, shanpaq nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, puqun muyitusta chanta q'umirta yuraq ch'iqchisniyuq manchay k'allku. Mikhukun.
Sanpu nisqaqa juk laya lakayuq sutin, yana llinpi.
Sanqaru: s.(zoo) Sik'imira.
Sansintu: nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, chay tilan chakis wapharaqpa sutin.
Sansu, shanshu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Santilika nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, sik'imiraswan kawsan.
Sapallu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, jatuchaq murq'usta puqun patan q'umir ukhuntaq q'illu, may waliq mikhunapaq lawapi manchay kankapi.
Sapalluk'aspi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, chhallita kurkun.
Sapunpa, shapunba nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin
Saq'anpaya nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Saqapa, shakapa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, puquynin ch'akipi chhallallaqnin.
Saqasaqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'illusta t'ikan, juch'isstusllata wiñan.
Saqllu: s.(bot) Ch'aki chuwi, manchay arwijas.
Sara nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin, chuqlluspi puqun tukuy llinpi sara tiyan, lawapi, t'antapi jank'api mut'ipi manchay misk'i, chanta chaymanta aqha ruwakun.
Saramama nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, llant'apaq kusa.
Saramuyu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, may jatuchaqta wiñan.
Saraphiña nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Saraqiwa nisqaqa juk laya saqra mallkiqpa sutin, llullusara jina wiñan.
Sarara, sharara nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Sarat'ika nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, pukata manchay q'illuta t'ikan.
Sawintu, wayaba nisqaqa juk laya puquq sach’aqpa sutin, puquqn q'illusta, karuman q'aparin puquynin, janpi q'ichalirapaq.
Sawku, rayan, arrayan, mirtu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, yuraqta t'ikan, puquntaq kullimut'ijinata chhullchuspi, kurkunmanta pinkillusta ruwanku. Puquyninwan kullita tullpukun.
Sawsaw, waranway: Juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, yuraq ukhu puquqn uchuspi, mayupataspi tiyan.
Sawsi, wayaw, ranran nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, mayuspi yupa tiyan , k'ullun phusa, sapin kusa kullita tullpunapaq.
Sayrasqa, wik'uña nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, punallapi tiyan, may pikichaki mana jap'ina jina.
Sayri nisqaqa juk laya anpi sutin, siqarruta, k'uyunata chay sach'amanta ruwanku pitanapaq.
Shapaka, shapaja nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
shaqashaqa saqasaqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, punkisqaspaq kusa ukhunchiqpaq manchay pata qaranchiqpaqpis.
Shawaq, sawku, rayan, arrayan, mirtu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, yuraqta t'ikan, puquntaq kullimut'ijinata chhullchuspi, kurkunmanta pinkillusta ruwanku. Puquyninwan kullita tullpukun.
Shinku nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, juch'iy wallpita jina, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Shishi: s.(zoo) Sik'imira.
Shiwawaku nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Shiwi nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, sik'imira mikhu jukumari, tutalla purun, chanta killa wañupi.
Sibil, willka
Sibil, willka nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Sibulla nisqaqa juk laya mikhuna mallkiqpa sutin, janpi wisa nanaypaq suruqpach'ipaq ima.
Sicha nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sidrun nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, wisa nanaypaq manchay janpi.
Sika nisqaqa juk laya khururqpa irpanpaq sutin, millmayuq jina, chaymanta pillpintuman manchay thaparankuman tukun.
Sikasika: s.(zoo) Sika.
sikikhuru nisqaqa juk laya khuru sikipi rikhurin chaypa sutin, tutan manchay siki siqsin, nanan, wawasman aswanta chinpan.
Sik'imira nisqaqa juk laya khururqpa sutin, manchay millayta khanikunku, tiyan tukuy kkinpipi.
Sikisapa: s.(zoo)Sik'imirakunaq mama t'allanku, may chhikan wisasapa.
Siku: s.(bot) ) Juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chaymanta ruwakun siku.
Sikullu nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, yunqallapi tiyan, puquynin pikhukun, ushpanwan sarata lluch'unku.
Sikupinkuyllu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chaymanta ruwakun siku, pinkillu ima.
Sikuwa: s.(bot) ) Juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chaymanta ruwakun siku.
Sikuwaka: s.(zoo) Shikuwaka. Juk laya wisaman yaykuq khururqpa sutin.
Silasila nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Silkilluapa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, 30 marq'ata wiñan.
Sillanki: s.(zoo) K'uysawana, lutup'isqu.
Sillwikhuru, k'uyka, suylaq'u, sillwi nisqaqa juk laya khururqpa sutin, jallp'api tiyan katari katarillata ch'urkikun. Wisaman yaykuq kallantaq yuraq, runata unquchin uywatapis.
Siluayawaska nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Simbul nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Sinami nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, puquqynin mikhukun, kulli llinpi.
Sinawru, itapallu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhisnin manchay khishkayuq.
Sininya: s.(bot) Shininya. Juk laya puna sach’aqpa sutin, puqun pukata manchay misk'ita, chantaqa mikhukun. Waliq kurkupaq.
Sinki nisqaqa juk layakhishkarara mallkiqpa sutin.
Sinkrap'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sinpimuyu: s.(bot) Chapil; chambil; unqurawi. Juk laya chuntaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sintiyura nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sintupi, pachaqchaki nisqaqa juk laya khururqpa sutin, pachaq chakisniyuq, manchay miyu khaniynin.
Sintuq nisqaqa juk laya tunaspa sutin.
Sipati: s.(bot) Shipati. Juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sipita nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Sipuru nisqaqa juk laya k'usilluq sutin.
Siq'inpa, siwinqa, siqsin nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, mayusllapi tiyan, laqhinpi kirusniyuq.
Siqsipiyurita nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, t'ikan waminsita, tarpusqa ukhuspi yupa tiyan. Janpi chay misk'i llawarniyuqkunapaq.
Siqwanka nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, chhikan chhutuyuq, yana yuraq wisa, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Siraka nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin,khishkayuq, puquynin mikhukun, manchay tullpunapaq uqharinku. Sapin janpi misk'illawarniyuqkunapaq.
Sirasira: s.(zoo)Atuqsillu. Juk laya wach'ikuq khururqpa sutin.
Sirinka nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chaymanta ruwakun quma autuspaq juk'utaspaq, waqkunan ima. Jatuchasta wiñan.
Sirkilluyura, shirkilluyura nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sirp'a nisqaqa juk laya khururqpa sutin
Sirp'i, sirp'ita nisqaqa juk laya khururqpa sutin, tutan ch'irch'ir nispa waqan.
Sisi: s.(zoo) Sik'imira.
Sisin: s.(zoo) Shishin. Juk laya katariqpa sutin, miyusimi.q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sisiru nisqaqa juk laya k'usilluq sutin, juch'istulla.
Sitarimama: s.(zoo)s.(zoo) Shitarimama. Juk laya challwaqpa sutin,manchay misk'i aychan.
Sit'ikira, t'isikira qujquri, quyuyu: s.(zoo) Chay uq laya khururqpa sutin, jatuchaq liqrayuq chirawpacha qallarikuypi waqayta qallarin mirananpaq, thaqu ukhuspi manchay waqanku chay, wakin ninku nuna chamunanta willakun chay. Cigarra, chicharra.
Sitki nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin.
Sitqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, yuyu, ripulluman rich'asqa.
Situlip'anqa: s.(bot Sachawchanpanqa. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Siwa: s.(bot) Shiwa. Juk laya chuntaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, puquynin mikhukun.
Siwankup'anqa: s.(bot) Sanjuanillo, shiwanqup'anqa. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Siwanku: s.(zoo) Shihuanqu; chimachima. Juk laya wapharaqpa sutin, q'illu uma.
Siwara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puquynin mikhukun pitupi. Aswanta tarpunku aqhapaq, chantaqa khuchispaq.
Siwarqinti nisqaqa juk laya q'intiq sutin.
Siwayru: s.(zoo) Añuji, aquti. Juk laya k’ita waskuqpa sutin.
Siwis nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kurkupaq manchay kusa k'ullun.
Siwka nisqaqa juk laya k'ita wallpaq sutin, uma q'ara.
Siwna nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, jatuchachaqta wiñan.
Siwkawitu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, kusa pichara ruwanapaq, chaypi k'itawallpa sayan.
Siytisabiyus nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, uqnin sutin qanchisllinpi, janpi wayrapaq, chantaqa yuyayta k'anchayman churan. Runata parlachinapaq sawananman chakatasqata churana t'ikanmanta.
Subilulun nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Such'i nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, mayusllapi tiyan.
Sukama nisqaqa juk laya pilipintuq sutin, chachakumapi tiyan.
Sukcha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Sukicha, suwicha nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Sukuba, yasipi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Sukulluku nisqaqa juk laya khururqpa sutin. Ararankha.
Sukullukuy: s.(zoo) Ararankha
Sukullway: s.(zoo) Ararankha.
Sulluch'uspi: s.(zoo) Ch'uspi, tiwla.
Sullusullu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Sulunpi: s.(zoo) Chay phawan khuruspa sutin, llawar ch'unqas kanku.
[[Sunch'u:
Sunch'u: s.(bot) Juk laya k'ita mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan.
Sunchu nisqaqa juk laya illa mallkiqpa sutin, papa illa.
Sunichu nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, tawa chakiyuq q'ipi apachinapaq uywa.
Sunkaru nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, may jatun.
Sunku nisqaqa juk laya uywa wapharaqpa sutin, qallu ninrinpi phurusniyuq.
Sunkusunku: s.(zoo) Titik'usillu. Juk laya k'usilluq sutin.
Suntu: s.(zoo) Akatanqa. Juk laya khururqpa sutin.
Supayt'ika: s.(bot Juk laya mallkiqpa sutin, t'ikan anqasta manchay kullita.
Supip'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chanta uqharillankutaq yatirikuna.
Suquqisqi, kishki nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sach'akunapi manchay rumipi, qaqapi kawsan.
Suqsuq nisqaqa juk laya challwaqpa sutin.
Suqumpi: s.(bot) Shuqunpi. Juk laya puna mallkiqpa sutin, pukata manchay q'aymapukata t'ikan, q'intikuna, runakuna ch'unqanku misk'inta.
Suqupuru nisqaqa juk laya juch'iy ulalaqpa sutin.
Suqus, suqusuqu: nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chaymanta ruwakun siku, wasi chaqllinapaq uqharinku. Juk laya ch'ikiq sutin.
Suqusuqu, suqus nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chaymanta ruwakun siku, wasi chaqllinapaq uqharinku.
Suquwiqlla, wiqlla nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, sach'akunapi manchay rumipi, qaqapi kawsan.
Suransuran nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Suri nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, punallapi tiyan.
Suru nisqaqa juk laya janpi juch'iy sach’aqpa sutin, llant'apaq kusa, rich'akun sususman.
Suru nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, puquynin janpi wisa k'iripaq.
Susupi: s.(zoo) Shushupi. Juk laya jatun katariqpa sutin, amaru mayu chhiqanpi tiyan.
Sutuma, janka nisqaqa juk laya puna qhuraqpa sutin, ruwakun kay mallkimanta waskakuna.
Suwi(a)q'ara: s.(zoo) Suwintu: juk laya wapharaqpa sutin, uywa wañusqasta mikhun.
suwintu: s.(zoo) Suwiq'ara: juk laya wapharaqpa sutin, uywa wañusqasta mikhun.
suwiq'ara nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, uywa wañusqasta mikhun.
Suysuy nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, anqas phuru juch'istulla.
T
Tak'a nisqaqa juk laya phawan khururqpa sutin, llawarta ch'unqakun.
Takap'isqu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, ch'aki sach'asta jusk'uraran, khurusta mask'aspa.
Takuwara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Tala nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, khishkararalla k'ullun sinchi thalu t'ikan q'illuq'umirta.
Taladru nisqaqa juk laya phawaq khururqpa sutin, kalistuman yaykun.
Talapispa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Talaqtalaq nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, chhikakachachaqta chhullchun, chay puquynin chhallallaq nin.
Tamsi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, waska chaymanta ruwakun.
Tamyamuyu nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, yatirikuna uqharinku.
Tanitani nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin, janpi tullusqaspaq..
Tankara nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Tankarana nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, uq laya sik'imirakuna chaypi kawsanku. Chayllapitaq pukuchuni p'isqukuna thapachakunku.
Tankayllu nisqaqa juk laya wach'ikuq khururqpa sutin, qharasawman rich'akunku.
Tanla nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, amaru mayupi tiyan.
Tanpa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, puquynin manchay mikhunapaq kusa.
Tansarina nisqaqa juk laya puquq sach’aqpa sutin, manchay misk'ita puquq, laranjaman rich'akun.
Tantankuru nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, k'ullusta jusk'un, puka kunka.
Tapa: s.(zoo) Sankuru, tiwla. Juk laya llawar ch'unqa khururqpa sutin.
Tapyaintillama nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, sik'imirawan kawsan.
Taqillu, chay juch'iy sach'akunata nikun.
Taqsa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, k'ullunwan q'illuta tullpukun.
Taqsana, ruki nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin,sapinwan q'illuta tullpukun.
Taqsaniwa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, khuchukun laqhin.
Tara, taya nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, chhullchuspi puqun, q'umirpi puquynin mikhukun, khishkasniyuq. Q'ichapaq janpi.Mujunwan qarasta llanp'uyachinku, puquyninwan q'illuta manchay yanata tullpukun.
Taraputu nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, jatuchachaqta puqun.
Taraqchi, chhaqi nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, tiluchimanta wasinta qichunku manchayrí runtusninta tiluchiwan uywachinku
Taratara nisqaqa juk laya qhura mallkiqpa sutin, manchay ch'iñi laqhi.
Tarikaya nisqaqa juk laya yaku khururqpa sutin, wasanpi wasiyuq Amaru mayullapi tiyan.
Tarqu, tarku nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, anqasta t'itan.
Taruka nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, waqrasnin sach'asapijina.
Tarukak'aspi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, jatuchachaqta wiñan.
Tarukarinri nisqaqa juk laya qhura mallkiqpa sutin.
Tarwi, chuchusmut'i nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, tarpukun, t'ikan anqas llinpipi, puquntaq chhullchuspi yuraqta yanañawita, chaymanta ruwakun chuchusmut'i.
Tasi nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin.
Tatakulatanu nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, manchay misk'ita puqun.
Tatu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, qhashqawasa, jallp'aman imata jina chinkayapun, khirkinchuman rich'akun.
Tawakiru, qurimayt'u nisqaqa juk laya khururqpa sutin, sach'a laqhismanta ruwan thapanta wachananpaq, q'ipiq'ipillata ruwan ukhunmanta churan t'ika sisata chaypu uñan wiñan.
Tawaku nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, laqhisninmanta k'uyunasta ruwanku pitanapaq. Janpirikunapis uqharillankutaq.
Tawakup'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Tawari nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Tawri: s.(bot) Tarwi.
Tawsu, taqsu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun luq'usti jina.
Taya nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta tullpunapaq kusa.
Tayanku nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Tayra nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, mikhun k'itaquwista.
Tayu: s.(zoo) Tayu .
Tibikuru, yanatanquru nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Tijiras challwa nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, amaru mayullapi tiyan.
Tijun nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, añathuyaman rich'akun, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Timuq nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Tinaku nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, anqas tullpukun chaywan, tullpunapaq kusa.
Tinpu nisqaqa juk laya miyu mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, challwasta chaywan wañuchispa jap'inku.
Tinpu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, uqiraw llinpi.
Tinti: s.(zoo) wallpawallpa, ch'askach'aska.
Tintikawallu: s.(zoo) Chuqchasuwa, chuqchak'utu.
Tintin nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, sach'asman ch'ipakuspa kawsan, yuraqta t'ikan, puquntaq q'illuta, manchay k'allku, yakut'inpu ruwanapaq kusa.
Tipa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, chhikachaqta wiñan, q'illuta t'ikan.
Tiqsa nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, Amaru mayullapi tiyan.
Tiqsaw nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, k'ullunwan q'illuta tullpukun.
Tisña nisqaqa juk laya ch'ikiq sutin, manchay thalu urqhunapaq.
Tistis nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Titi nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Tiwla: s.(zoo) Sankuru. Atuq
Tiyantiyan, sirp'i, sirp'ita nisqaqa juk laya khururqpa sutin, tutan ch'irch'ir nispa waqan.
Tiyatinap'anqa, tiyatina nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Tiyusmanti nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, papayuq.
Tiyuwinkullu, yanatanquru s.(zoo) Juk laya wapharaqpa sutin,
Triw nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun t'unallata ashkapi, puquynin mikhukun jank'api, lawapi, t'antapi chantaqa aqha ruwakun puquyninmanta.
Truynu ayawaska nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, juknin sutin illapa ayawaska.
Tubi abiyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Tuju nisqaqa juk laya k'ita quwiq sutin.
Tukayu, tuwayu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Tukituki nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Tuku: s.(zoo) Juku
Tuku nisqaqa juk laya mikhuna khururqpa sutin, chunta k'ullupi tiyan.
Tukunariy nisqaqa juk laya challwaqpa sutin. Juk laya wapharaqpa sutin.
Tukutuku nisqaqa juk laya k'ita khururqpa sutin.
Tukutuku nisqaqa juk laya khururqpa sutin, tutan k'anchaspa purin.
T'ula nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, q'illuta manchay puka q'illuta tullpunapaq kusa, tiyan ashka laya t'ulakuna: ñak'at'ula, jatunt'ula, ch'iñit'ula, muqut'ula.
T'ulapuni nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Tulliq nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, sik'imirasta mikhun puka uma.
Tullumalkachu nisqaqa juk laya papauq sutin.
Tulqa nisqaqa juk laya puna wapharaqpa sutin.
Tumarinqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, punallapi tiyan.
Tumati nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin, pukasta puqun, mikhukun salsapi manchay waq mikhuykunaspipis.
Tuminiku nisqaqa juk laya q'intiq sutin.
Tuna nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun t'una luruyuqta chaytaq k'iskichikun, qaranqa manchay qhipulla, q'illuta t'ikan.
Tunal nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Tunki nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, rumiqaqaspi tiyan.
Tunpatunpa nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, sunch'ujina t'ikan q'illuta.
Tunpush nisqaqa juk laya wayrunq'uq sutin.
Tuntisku nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Tupa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, chhallita kurkun, chaymanta ruwakun kanuwa, t'ikanmantataq sawanas.
Tuputupu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin,puqun q'illuta tunpa misk'i mikhunapaq.
Tuputupu nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, khishkitasta jina mujun.
Tuqllak'aspi nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Tuqti nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Tuquli nisqaqa juk laya urpiq sutin, tuqu, tuqu nispa phawayachan.
Tuquru nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, yaku ashka tiyan chay suqu ukhunpi.
Tuqutuqu nisqaqa juk laya jatun janp'atuq sutin.
T'uruchaki: s.(zoo) Tiluchi. Juk laya wapharaqpa sutin, t'urumanta wasinta ruwan sach'apataspi manchay k'ullupataspi.
Turuna nisqaqa juk laya puna sach’aqpa sutin, puqun q'illuta, chayta mikhunku chiñikuna, thaqujina khishkayuq.
Turuqpaara nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, qaranmanta urqhukun waska.
Turuschu nisqaqa juk laya urpiq sutin.
Tuska nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin,manchay khishkayuq, puqun thaqujina.
Tutakuru: s.(zoo) Ninanina.
Tutak'usillu nisqaqa juk laya k'usilluq sutin, tutalla puriyachan.
Tutapisqu: s.(zoo) Chiñi.
Tutapisqumanti: s.(bot)Chiñipapa. Juk laya papaqpa sutin.
Tutuma, mathi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, tutumasta puqun, chaymantataq ruwanku aqha uqyanasta.
Tutura, t'utura nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Tuwaq nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, chay tilanchakikunamanta, ushparaw, umanpi sapanasniyuq jina.
Tuwayu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Tuwipuma: s.(zoo)Yanapuma. Juk laya k'ita misiq sutin.
Tuya nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, mana sach'a p'isquchu, uqi llinpi p'isqu.
Tuyu: s.(bot) Achupaya. Juk laya mallkiqpa sutin.
Tuyutuyu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chhuqu laqhi, q'umir, puka manchay ch'iqchi, wiñan chhankaspi.
Tuywis nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, q'illu uma.
TH
Thañithañi: s.(bot) Tanitani.
Thaparanku nisqaqa juk laya tuta phawa khururqpa sutin, tuta pilpintu may jatun.
Thaqu: s.(bot) Churki. Juk laya sach’aqpa sutin, khishkayuq puqun chhulluchhullupi, chay puquynin misk'i, aqha ruwakun puquyninmanta.
Thaqujamillu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, thaquman yaykun, q'illuta t'ikan.
Thaqusach'a: s.(bot) Thaqu.
Thaqusika nisqaqa juk laya sikaq sutin, thaqullapi tiyan, khishkasnin t'uqpiqtinchiq manchay siqsichikun.
Tharku: s.(bot) Tarku.
Thisiqina nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, kinuwaman rich'akuq mayusllapi tiyan.
Thumana nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Thuna nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, yuraqraw laqhiyuq rich'akun p'achap'achaman chay
Thuta nisqaqa juk laya khururqpa sutin, saraman, manchay waq ima puquymanpis yaykun, p'achatapis thutan, chawpi suyusllapi tiyan.
T'
T'ankar(a) nisqaqa juk laya juch'iy puna sach’aqpa sutin, thaqujina khishkasapa, t'ikan kullita. Papa illa.
T'ankarkichka: s.(bot) T'ankar(a)
T'asta nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
T'ikanka nisqaqa juk puna sach’aqpa sutin.
Tikira, tikira, sutu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, tipajina puqun mullijina laqhiyuq.
T'imtikuru: s.(zoo) Thutaq sikanta nikun jinata.
T'iqsuy nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, mana thapa ruwakuyta yachanchu waqpa trapallanpi wachan.
T’iri, tiri nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta manchau q'umir tullpunapaq kusa.
T'isikira nisqaqa juk laya phawaq khururqpa sutin, ch'irr nispa sayan mullispi manchay thaquspi, jatuchachaq liqrayuq chuqchasuwaqpa liqranman rich'akun.
T'isikiri nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, lluqt'a uhspanmanta ruwakun.
T'iyu: s.(bot) Mansana. Juk laya puquq sach’aqpa sutin, mikhukun puquynin.
T'uqsip'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
T'unauchu nisqaqa juk laya q'umir uchuqpa sutin, t'unasllata puqun.
U
Ubas: s.(bot) Uwas. Juk laya puquq mallkiqpa sutin, juch'iy murq'itusta puqun, yanapi manchay q'umnirpi, mikhukun.
Uchanp'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Uchpauchpa: nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Uchpawapa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Uchpawasasananku nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, munakuyta, sunquyuq kayta kutichin runaman.
Uchu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, luqutu jina jayata puqun, mikhukun tuku imapi, tiyan ashka laya, waqrawaqrallata puqun.
Uchuchiqta nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Uchukilla nisqaqa juk laya yuraq saraqpa sutin, llipishaqta t'unallata puqun.
Uchup'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Uchuq'aspa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta manchay yanapukata t'ikan.
Uchuqu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yana yaku p'isqu.
Uchusananku: s.(bot) Ushpawapa. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Uchuuchu: s.(zoo) Puka wallpawallpaq sutin. Juk laya khururqpa sutin.
Uchuwakamayu nisqaqa juk laya uruqpapa sutin.
Uchuwayta nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, q'illuta manchay pukaq'illuta t'ikan, kutaspa mikhunaman churanku tullpurinanpaq.
Uchuyanp'anqa nisqaqa juk laya juch'iy janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Uchuylla kilampu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Uchuyllamatikara: s.(bot) Ichillamatiqara. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Uchuyllap'anqasiya: s.(bot) Waskashiya, ichillap'anqashia. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Uchuyllasach'a allqu nisqaqa juk laya k'ita allquq sutin.
Uwillas nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, mikhukun.
Uchuyllatuyu nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, patamanta yakuman ch'ulltiyukun challwasta jap'inanpaq.
Ukhusa: s.(zoo) Runausa. Juk laya llawar ch'unqa khururqpa sutin, yuraq.
Ukucha: s.(zoo) Juk'ucha.
Ukuchakasha nisqaqa juk laya juch'iy mallkiqpa sutin, panpapi last'akun, khishkan t'unita qhipujina.
Ukuchañumya nisqaqa juk laya puna janpi mallkiqpa sutin, puqun jayata muyuspi, mana mikhunapaqchu. Khajapaq kusa laqhisnin.
Ukuchi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, puqunchaqallituspi, t'ikantaq q'illuta, ch'iñilaqhi, kuka jina piqchakun, akullikun.
Ukuku: s.(zoo) Tawañawi jukumari.
Ukunpi: Juk laya jatun katariqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Ulala nisqaqa juk laya pinkayuq mallkikunaqpa sutin, khishkalla.
Ulandisa nisqaqa juk laya papaqpa sutin, runapapa jina puqun.
Ulinchu: s.(zoo) Ullinchu. Juk laya urpiq sutin, juch'istuslla, yuraq lliqra, mana karutstachu phawayachan, ushpallinpi phuru.
Ullanta nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Ullantay nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Ullasku nisqaqa juk laya k'ita wallpakunaqpa sutin.
Ullawanka nisqaqa juk laya k'ita wallpaq sutin, may jatun.
Ullawaysu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Ullinchu: s.(zoo) Ulinchu.
Ullkuykusma nisqaqa juk laya puna janpi mallkiqpa sutin, juch'istusllata wiñan.
Ulluku: s.(bot) Lisas. Juk laya mallkiqpa sutin, puquynin mikhukun, q'illuchiqchita, q'illuta, pukach'iqchita puqun.
Ultu: s.(zoo) K'aylankulaq uñanta jina nikun.
Ultupñawin nisqaqa juk laya papaqpa sutin, ñut'upaq may sumaq.
Uluchi nisqaqa juk laya llawar ch'unqa khururqpa sutin, chaqas unquyta churakun.
Ulupika nisqaqa juk laya jayapi mikhuna mallkiqpa sutin, puqun qulitusta manchay jaya.
Uluwa nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin.
Uluypiña: nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin.
Umasp’isqu: s.(zoo) Phichitanka.
Umawsa nisqaqa juk laya llawar ch'unqa khururqpa sutin, umaman yaykukun.
Umitiyura nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Umsiri: s.(zoo) Ukati, pantu, manqu, waminku: nisqaqa juk laya aycha mikhu waskuqpa sutin,sayt'u, sani, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Umukuti nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin.
Uña: s.(zoo) Ima uywa waskuqpa uñantapis nikun.
Uñallqu: s.(zoo) Allqu uña.
Uñawaka: s.(zoo) Waka uña.
Unaw nisqaqa juk laya juch'iy mallkiqpa sutin, mach'a laqhi t'ikan misk'iyuqta.
Unchiku nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Unchuchukuy: s.(zoo) Q'arachupa.
Unka nisqaqa juk laya puna sach’aqpa sutin, kurkun manchay thalu, puqun yanata, manchay misk'ita.
Unkaka, k'uyka, suylaq'u: s.(zoo) Sillwikhuru.
Unku: s.(bot) Junku.
Unkucha: s.(bot) Pituka Juk laya mallkiqpa sutin, papayuq.
Unqurawa nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Unukhuru nisqaqa juk laya yaku khururqpa sutin.
Unupachapuma nisqaqa juk laya yaku uywa waskuqpa sutin, challwasta mikhukun.
Upa añayllu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, t'una sik'imira mana khanispa nanachikunchu.
Upaanka nisqaqa juk laya jatun wapharaqpa sutin.
Upasanku nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin, puqunu juch'istusllata, q'illuchuta, misk'i, ch'inllamanta mikhuna.
Upaypamakin: s.(bot) Makimaki. Juk laya sach’aqpa sutin, makiman rich'akuq laqhisniyuq, yuraqta t'ikan, jaya chanta yana mujun, ck'ullunmanta wislata, k'ulchuwata ruwanku.
Uupraychukru nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Uputasa nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, Amaru mayupi tiyan.
Uqa nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin, chhuqusta puqun, tiyan q'illupi, kullipi yuraqpi, manchay misk'i mikhunapaq, k'isachikun, punamanta.
Uqawsu: s.(bot) Uqauqa. K'itauqa. Juk laya mallkiqpa sutin, juch'istuslla, q'aymapukasta t'ikan.
Uqhururu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, yaku larqaspi kawsan, salsapi mikhukun laqhisnin, q'illuta t'ikan.
Uqilla: s.(bot) Kurkuma. Juk laya mallkiqpa sutin, sapin manchay q'illitu, cahywan tullpukuq q'illuta, chantaqa mikhunaman churakun puqllaypacha raymipi.
Uqiqura nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, anchata wiq'akuqpaq kusa
Uqli nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin.
Uqmani: s.(zoo) Anka.
Uqsa nisqaqa juk laya k'ita q'achuq sutin.
Uququ: s.(zoo) Janp'atu.
Uququra: Juk laya qhuraqpa sutin.
Uritu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, mathanchu, k'uru chhutu, puquykunallata mikhun, tiyan ashka laya.
Urituwachansi nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, jatuchaqta wiñan.
Urkupasta nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, rich'akun upaytuqruman.
Urkutukuta nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, jatuchasta wiñan.
Urpi nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, chupanpi yuraqniyuq.
Urpila: s.(zoo) Urpi.
Urpitu: s.(zoo) P'isqu.
Urquchirik'aspi: s.(bot) Urquchirwayusa. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Urquchiriwayusa: s.(bot) Urquchirik'aspi.
Urqukalistu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, qhusikalistu.
Urqukisa nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin.
Urqumatu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, manchay k'achituta q'apan, puquynin mana sumaq q'apayniyuqchu.
Urqumulli nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, jatuchachaqta wiñan.
Urqusibil nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, sillp'ita qaran
rqusunkha: s.(bot) Sach'amillma.
Uru: s.(zoo) Kusikusi, kusinchu.
Uruku: s.(zoo) Uru, kusikusi, kusinchu.
Urukuchi: s.(zoo) Juch'iy khuchi.
Uruk'usillu nisqaqa juk laya k'usilluq sutin, may jatuchaq chakisniyuq, kusikusiman rich'asqa.
Urunquy: s.(zoo)Akatanqa. Juk laya phawayachaq khuruqpakunaq sutin.
Usa nisqaqa juk laya llawar ch'unqaq khururqpa sutin, tiyan runaspi, uywaspi, p'isquspi.
Usamikuq nisqaqa juk laya khururqpa sutin.
Usapuka nisqaqa juk laya t'una khururqpa sutin, q'umir chaqrasman yaykun.
Ushun: s.(bot) Kansawca. Juk laya puquq mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, mikhunapaq may misk'i.
Uspiku: s.(bot) Ushpico. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, sirk'ita janpinapaq kusa, juch'istulla.
Usqullu nisqaqa juk laya k'ita misiq sutin, misiman mayta rich'akun, wallpa suwa.
Usu: s.(zoo) Ushu. Juk laya wapharaqpa sutin.
Usuma nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Uswincha nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin.
Utallaq'i nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, puquykunawan kawsan.
Uthurunku: s.(zoo) Puma. Jawar.
Utiuti nisqaqa juk laya khururqpa sutin, akatanqakunamanta.
Utkhu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan, puqun millmitasta chaymanta ruwakun p'achakuna. T'ikan janpi t'irispaq, mujuntaq ch'unchull punkisqaspaq.
Utkillu nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin.
Utkisiki nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, manchay ch'ulltikuyta yachan.
Utulu: s.(zoo) Urqu wallpaq sutin.
Uturunku: s.(zoo) Uthurunku. Jawar.
Ututu nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin, uqi llinpi, puñuq jawaman lluqsimun.
Uwija nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, millmata uywan, chantaqa aychan may misk'i.
Uyu: s.(zoo) Sika, sikasika.
Uwiy: s.(bot) Ují Juk laya janpi mallkiqpa sutin, wisa ch'unchullasta pichanapaq kusa, ayasqaspaq tulluspaq janpi. Iskay laya uramanta patamanta, iskaynin janpi, tiyan aswanta Amaru mayupi.
Ukati nisqaqa juk laya khururqpa sutin, sayt'u, q'arachupaman rich'akun, mukhun k'itaquwista. Iskaywan tinkuqtinchiq yachan kasaranata, uqwan tinkuqtinchiqtaq sapa qhipakunata.
W
Wachanqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, t'unitallata wiñan, sulluchin unqusqa warmikunata.
Wachansu nisqaqa juk laya mani sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, mikhunapaq kusa.
Wachapa nisqaqa juk laya yaku piliq sutin. Qiwiña.
Wachaqwallpa: s.(zoo) Runtu churaq wallpa nikun.
Wacharu: nisqaqa juk laya tuta wapharaqpa sutin, Chaparillapi tiyan.
Wachi: s.(zoo) K'aspi khuru. Juk laya papa khururqpa sutin.
Wachuma nisqaqa juk laya k'ita mallkiqpa sutin.
Wachwa wallat'a jukni sutin, nisqaqa juk laya yaku piliqpa sutin.
Wahalu nisqaqa juk laya sik'imiraq sutin.
Waka nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, urquswan jallp'ata llank'anku, aychan may kusa kisuta lichinmanta ruwanku.
Wakamayu nisqaqa juk laya urituq sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, jatuchachaq anqas llinpipi, wakin q'illusniyuq, pukasniyuq ima.
Wakapinka nisqaqa juk laya q'intiq sutin, juch'istulla.
Wakapu nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, iskay laya tiyan; uqnin yuraq, uqnintaq yana, kay qhipaqa miyumin.
Wakapurana nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
wakap'usti: Wakaq uñanta nikun.
wakaqallu: s.(bot) Llantin. Juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Wakasullu nisqaqa juk laya janpi qhuraqpa sutin, uywas wachachinapaq uqhrinku.
Wakauña: s.(zoo)Wakap'ura,
Wakatay: s.(bot) Wakataya. Juk laya mallkiqpa sutin, qhurajina mikhunaman pikayukun, llaqwamanpis q'aparichinanpaq.
Wakataya: s.(bot) Wakatay.
Wakawaka nisqaqa juk laya phawaq khururqpa sutin, pankatiyaman rich'akun, sara ukhuspi may tiyan, sillu sapa, urquqa waqrayuq.
Waku nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Waku nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, aychan manchay misk'i.
Walaku nisqaqa juk laya janp'atuq manchay k'ayraq sutin, mikhunapaq kay layamantaqa.
Walapuka: s.(zoo) Puka karán. Juk laya wach'ikuq khururqpa sutin.
Wallata nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, yuraq ukhu wasanlla yana, qucha chinpaspi kawsan, juknin sutin waswa.
Wallpa nisqaqa juk laya uywa waskuqpa wallpaq sutin.
Wallpachaki nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Wallulumpawaska nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Wallwa: s.(bot) Walwas. Juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Walu: s.(zoo) Turtuqa. Juk laya khururqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, wasanpi wasinta apayachan.
Walwa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Wama: s.(bot) Suqus. Juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, tullunpi may yakuyuq.
Waman: s.(zoo) Wamanpallpa. Juk laya aycha mikhu wapharaqpa sutin, anka chhikan, yukhusta, urpista mikhun, uqhi.
Wamanpallpa: s.(zoo)Waman.
Wamanpinta nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, t'ikanwan pukata tullpukun.
Wamanripa nisqaqa juk laya puna janpi mallkiqpa sutin.
Wamanqiru nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Wambisa chaqruna: s.(bot) q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Waminku: s.(zoo) Tayra, ukati, umsiri, jurun.
Wanaku nisqaqa juk laya uywa waskuqpa sutin, kay ura jallp'asllapi tiyan.
Wanarpu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, yunqallapi tiyan, waqaynin qharita manchay warmita munachikun, pukata t'ikan, wat'allata wiñan chantaqa k'ullun rakhu rakhulla.
Wanay nisqaqa juk laya mamaqhucha wapharaqpa sutin, akan chay wanuman tukun.
Wankanapalanta nisqaqa juk laya latanuq sutin.
Wankana: s.(zoo) K'ita khuchi. Juk laya k’ita waskuqpa sutin, aychan manchay misk'i.
Wankartipa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Wanpulayura nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Wanqiru nisqaqa juk laya wayrunquq sutin.
Wansallu: s.(bot) Huanshallu. Juk laya mallkiqpa sutin, juch'istuslla, khuchisman qunku wirayananpaq usqayta.
Wantar: s.(bot) Siwinqa.
Wantuq: s.(bot) kampachu: juk laya miyu mallkiqpa sutin, t'ikan pukata, manchay yuraqta, phichikata jina uma muyuchikun.
Wanwan: s.(zoo) Tiwla. Llawar ch'unqa ch'uspi.
Wapapa nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin.
Waqanchu nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin.
Waqar nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, yuraq jatun kunkayuq.
Waqchilla nisqaqa juk laya tuta wapharaqpa sutin, qhincha p'isqu ninku, rikhuriwaqtinchiq pi wañunanta yachan nin.
Waqchilla nisqaqa juk tuta puriq wapharaqpa sutin, waq, waq nispa waqan chay
Waqchillu nisqaqa juk laya thaquq sutin.
Waqra: s.(zoo) Anta.
Waqrachini nisqaqa juk laya itapalluq sutin, urqu itapallu ninku.
Waqrawaqra: s.(bot) Kishkakishka. Juk laya kishkayuq mallkiqpa sutin.
Waqrilla nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin.
Waqsa: s.(zoo) Machu ararankhata nikun. Juk laya ararankhaqpa sutin.
Waqu: s.(bot) Paqay. Juk laya sach’aqpa sutin, puqun may misk'ita.
Waquru nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, may juch'istuslla, tunasman rich'akun.
Waqwa nisqaqa juk laya puna wapharaqpa sutin.
Waranqachaki: s.(zoo) Pachaqchaki. Juk laya khururqpa sutin, ashka kachisniyuq.
Waranqasisa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, jatuchasta wiñan.
Waranqu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Waranway nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, kurkun yuraq, puqun chhullchu chhullchullata mayu chinpaspi may yupa tiyan.
Waraqu nisqaqa juk laya puna ulalaqpa sutin.
warawya: s.(bot) Waruma Juk laya puna sach’aqpa sutin, t'ikan q'illuta sumaq lluqsin kurkus k'ullunmanta.
Wari: s.(zoo)Wik'uña.
Warinkunka nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, punallapi tiyan.
Warku nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin,jatuchachaqta wiñan, puquy k'allku, janpi wisananaypaq.
Warmimunachi nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, warmita munachin nin kay mallkiqa.
Warmiwaqra: s.(zoo) Chinawaka.
Warmiwarmi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Wartaq: s.(zoo) K'aira. Janp'atu.
Wasiwatana nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin, yuranwan wasita ruwaq kanku.
Waskaraya nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, Amaru mayupi tiyan.
Waskasikullu nisqaqa juk laya ulalaqpa sutin, waskawaskallata wiñan, puquynin k'allku chantaqa janpi ch'unchull ulsirapaq.
Waskasiya: s.(bot)Ichillapanqa. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Wasu: s.(zoo)Washu. Chay chhakasmanta, manchay sik'imirasmanta jatunkaqninta, qh'illanta nikun.
Wasuncha: s.(zoo) Taruqa. Juk laya k’ita waskuqpa sutin, kawraman rich'akun, waqran sapijina ch'anpa.
Watarakumuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Watillu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Watusa: s.(zoo) Watusa, aquti. Juk laya khururqpa sutin, juk'uchajina.
Wawak'iru: s.(zoo)Wawapuñuchi, q'ipicha. Juk laya thaparankuq sikan, millmawan k'aspisituswan ima mayt'usqa kawsan, sach'a laqhista mikhuspa kawsanpi.
Wawanup'anqa nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, janpi, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Wayaba: s.(bot) Sawintu. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, puquynin mikhukun, q'illusta puqun, janpi wawa laqhinpan yakun ñawi ch'aqiyaypaq, chantaqa llawarq'ichapaq.
Wayakan nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Wayaw nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, khishkarara.
Wayaw: s.(bot)Juk laya sausiq sutin, kullita tullpunapaq kusa sapin.
Waych'a nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'illuta t'ikan juch'istuslla.
Waychaw: s.(zoo) Wanchaku, yakup'isqu. Juk laya wapharaqpa sutin, punallapi tiyan, yana yuraqnisniyuq chupanpi.
Waychu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, punallapi tiyan, jatun, khuyuspa phawayachan.
Wayju: s.(zoo) Waykuru. Juk laya yuthuqpa sutin, p'isaqamanta aswan jatun, yunqallapi tiyan
Waykuru: s.(zoo) Wayju. Juk laya yuthuqpa sutin, p'isaqamanta aswan jatun, yunqallapi tiyan.
Waykuru nisqaqa juk laya phawaq khururqpa sutin, wach'iyuq.
Waykuru: s.(zoo) Wayju. Juk laya yuthuqpa sutin, p'isaqamanta aswan jatun.
Wayllamut'iya nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Wayllapilli nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin.
Waynapiqchu nisqaqa juk laya khururqpa sutin, pankatiya ayllumanta, khuchukuq silluyuq.
Waynapiqchu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Wayrak'aspi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Wayramanalli
Wayramanalli nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, laqhisnin umananaypaq kusa, chantaqa qaran kusallataq uya phisuspaq.
Wayrap'anqa: s.(bot) Chirwayusa, chiriqsananqu. Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chiriyasqaspaq janpi, chantaqa sulluchin warmi unqusqasta.
Wayraruna nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Wayraupi nisqaqa juk laya p'isqu rich'akun tiluchiman, wayrata upin sayaykuspa.
Wayrunqu nisqaqa juk laya wach'iyuq khururqpa sutin, tiyan kinsa laya, yana puka uma, q'illu yanasniyuq ashkakawsanku juk'ucha thapaspi, uqtaq jatuchas sapankulla tiyanku.
Wayruru nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, puqun pukasta yana ñawista, t'ikantaq yuraqta juch'istusllata. Apayachanku qullqi ch'uspapi imaqtinchus wayjan qullqita nispa, chantaqa sapa pusrispapis imaqtinchus runaman tukun nin sapanchiq purqtinchiq.
Wayruru nisqaqa juk laya mik'u mik'uqpa sutin, yana pukasniyuq, khanikuspa wanchikun.
Waysallpu: s.(bot) Rusas. Juk laya mallkiqpa sutin, , yuranpi khishkasniyuq, wasi k'achachanapaq uqharinku
Wayta: s.(bot) Labil. Juk laya mallkiqpa sutin, may k'achituta t'ikan.
Wayt'anpu nisqaqa juk laya sikaq sutin, chachakumapi tiyan, pilpintuqpa irpan.
Wayu : s.(bot) Juk laya mallkikunaqpa sutin, chay rumispi qaqaspi machu sach'aspi rikhurin chay mallkikunaqpa sutin.
Wayusa, wayusap'anqa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, janpi uma nanaypaq wisa nanaypaq, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Waywash: s.(zoo) Q'arachupa.
Waywashi paparawa nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, waywashi puquyninta mikhun.
Waywashi nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, juch'istulla, sach'allapi kawsan, ch'anpa chupa.
Wichu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Wik'uña nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, millman may llanp'itu p'achasta ruwanapaq.
Wikunku nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan
Wilawila nisqaqa juk laya millay qhuraqpa sutin.
Wilchi: s.(bot)Chuqllu.Saraq puquyninta nikun.
Wildu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Wili nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Wilka nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Willa nisqaqa juk laya k'ita quwiq sutin, wisk'achaman rich'akun, mana chupayuq jatuchaq chakisniyuq, chaqrasta may tukupun.
Willakuqpisqu: s.(zoo)Akasimi, k'ukiru. Juk laya wapharaqpa sutin, pichus wasiman jamunanpaq waqan pichájamushan nispa.
Willkaparu: s.(bot) Yanasara. Juk laya saraqpa sutin, jatuchachaq yana sara.
Willk'u nisqaqa juk laya ch'ipakuq mallkiqpa sutin.
Willk'uyuyu nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, larq'asllapi tiyan, q'illuta t'ika, salsapi mikhukun laqhisnin.
Wilwil nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Wilwil nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin. o
Wiñaywayna nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Winchuka nisqaqa juk laya llawar ch'unq khururqpa sutin, chaqas unquyta churakun.
Wiñi: s.(zoo) Chhukiya. Juk laya wapharaqpa sutin.
Winkuwinku nisqaqa juk laya khururqpa sutin, q'illu yanasniyuq q'umir pachaslla aswan tiyan, t'uqpiqtinchiq chakisninmanta q'illuyaku lluqsimun chay janpi sirk'ipaq.
Wipu nisqaqa juk laya challwaqpa sutin.
Wiqlla nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chhankaspi wiñan, laqhisnin q'achu uywaspaq, may k'achituta t'ikan.
Wiqru: s.(zoo) Uritu, luru.
Wiquntuy nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Wiramalkachu nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Wiraq'uwa nisqaqa juk laya q'apaq mallkiqpa sutin.
Wirawira nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, yuraqta t'ikan, janpi ch'ujupaq
Wirbina nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.)
Wiririma nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin.
Wiru: s.(bot) Kaña. Juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, ashka yakuyuq yuranpi chaymanta asucar ruwakun.
Wirutisankudu nisqaqa juk laya llawar ch'unqa ch'uspiq sutin, chay chinpachikun chay q'illu unquyta, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Wisk'acha nisqaqa juk laya k’ita waskuqpa sutin, ch'anpa chupa, qaqasllapi kawsan, lap'a ninri, qaqaspi imajina purin.
Wiskul: s.(zoo)Suwintu, suwiq'ara.
Wispillu nisqaqa juk laya tilanchaki wapharaqpa sutin.
Wisqacha nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, juch'istusllata wiñan, punallapi tiyan.
Wisu: s.(bot) Rumiqara. Juk laya mallkikunaqpa sutin, qaqaspi, machu sach'aspi ,ñawpa pirqaspi rikhurin.
Wisún nisqaqa juk laya ararankhaqpa sutin.
Wita nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, mayusllapi tiyan.
Witalta nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin. s bañados
Witi nisqaqa juk laya k'ita piliq sutin, jatun.
Wituq nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Wituq nisqaqa juk laya puquq sach’aqpa sutin, q'umir puquynin kusa yanata tullpunapaq, chantaqa janpi ch'ujupaq, chantaqa ch'uspita ayqinchin puquynunta kutaspa jawikuqtinchiq.
Y
Yakayaka, jak'aqllu nisqaqa juk laya puna wapharaqpa sutin, qaqaspi jusk'uspa wachan, q'illu wisa.
Yakukachiq nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, chantaqa mikhukun ima.
Yakulubu: s.(zoo) Yakupuma. Juk laya k’ita waskuqpa sutin, yakupi kawsan, challwiru.
Yakumama: s.(zoo) Sikuri. Juk laya jatun katariqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, wakasta upiyukapun, chay jatuchaq mayuspi tiyan.
Yakun: s.(zoo) Chay jatun khirkinchuq sutin.
Yakup'isqu nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, yaku patallapi sayan, yana yuraqkunasniyuq chupanpi liqranpi.
Yakupuma: s.(zoo)Yakulubu. Juk laya k’ita waskuqpa sutin, yakupi kawsan, challwiru.
Yakutukuta nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yami nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin.
Yamip'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yana nisqaqa juk laya wach'ikuq khururqpa sutin.
Yanaayawaska nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yanachhaka nisqaqa juk laya khururqpa sutin, ashka tiyanku thapaspi, chaqrasman mayta yaykunku, laqhisninta mikhukapunku, pukapis tiyallantaq.
Yanachini nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, janpi.
Yanach'uspi nisqaqa juk laya khururqpa sutin, chaqraman yaykuspa chhurkuchinku chhakaswan khuska.
Yanaimilla nisqaqa juk laya papaqpa sutin.
Yanaiwichik: Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yanakisa nisqaqa juk laya itapalluq sutin, yanayura.
Yanararankha nisqaqa juk laya ararankhaqpa suti, jatun kayman chhikan, Amaru mayullapi tiyan.
Yanalaqatu nisqaqa juk laya khururqpa sutin.
Yanali nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, mujunwan, laqhinwan q'illu tullpukun.
Yananara nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Yanallachu nisqaqa juk laya yaku mallkiqpa sutin.
Yanamaqanap'anqa nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, wasi chaqllipaq kusa.
Yanamaru: s.(zoo)Yakumama.
Yanamuqu nisqaqa juk laya janpi sach’aqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, kiruta pichanapaq kusa, kukata jina jach'uyuna.
Yanapichin nisqaqa juk laya wapharaqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yanapiraña nisqaqa juk laya challwaqpa sutin.
Yanapuma nisqaqa juk laya yana uthurunkuq sutin, pumaman rich'akun, chaywanpis yana.
Yanapuqu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Yanasara: s.(bot)Willkaparu.
Yanathaqu nisqaqa juk laya thaquq sutin, kurkun yana.
Yanawapu nisqaqa juk laya k'usilluq sutin.
Yanayaku k'aspi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yanayana nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Yaq'ayaq'a nisqaqa juk laya khururqpa sutin,chay kusikusiman rich'asqa khurutiyan manchay usqayta purinchay.
Yarawisqu nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Yarina nisqaqa juk laya chuntaqpa sutin, wasista ruwanku kurkunmanta.
Yarita nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, llant'apaq kusa ch'aqran.
Yasipi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yawarchunka nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, puqun q'illusta mana ancha misk'ichu.
Yawarch'unqa nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin.
Yawarch'unqa nisqaqa juk laya llawar ch'unqa khururqpa sutin,yaku t'urupi tiyan.
Yawark'aspi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yawarp'anqa
llamk'apuyYawarp'anqa: Juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yawarwiqi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, k'ullunmanta ruwakun kanuwas.
Yawatik'aspi, yawatip'anqa nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan, umananaypaq kusa, chantaqa katari khanisqasta janpinapaq.
Yawati: s.(zoo) Turtuqas. Juk laya k'ita khururqpa sutin, wasanpi apayachan wasinta.
Yawriyawri nisqaqa juk laya puna mallkiqpa sutin.
Yuchuwaska nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yuka nisqaqa juk laya puquq mallkiqpa sutin, uqa jina puqun jallp'a ukhupi, chay papa jina mikhukun, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yulilla nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, t'una qaralla, may misk'i.
Yulu nisqaqa juk laya yaku wapharaqpa sutin, chay tilan chakismanta, wisan yuraq wasan puka.
Yunya nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, chuwijina puqun chhuqusta, mikhukun.
Yuqra nisqaqa juk laya yaku khururqpa sutin.
Yuqris, yukis: s.(zoo) Taraqchi.
Yuqsa nisqaqa juk laya puna piliq sutin.
Yuraq bagri nisqaqa juk laya challwaqpa sutin, Amaru mayupi tiyan.
Yuraqkinilla nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin.
Yuraqlupuna nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin.
Yuraqmulli nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin, khishkarara.
Yuraqp'akincha : nisqaqa juk laya miyu t’ika mallkiqpa sutin, yuraqta t’ikan, yuraq t’ika amapula.
Yuraqpiraña nisqaqa juk laya challwaqpa sutin.
Yuraqqiwa nisqaqa juk laya ch'ikiq sutin, yuraq ukhu.
Yuraqwapa nisqaqa juk laya puna sach’aqpa sutin.
Yuraqsara nisqaqa juk laya saraqpa sutin, yuraq chinhi, tiyan t'unas, jatuchaqpis.
Yuraqwayta nisqaqa juk laya juch'iy sach’aqpa sutin.
Yuraqyukilla nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, ñawi ch'aqiyaypaq kusa sapin.
Yurawañuqchi nisqaqa juk laya janpi mallkiqpa sutin, q'uñi jallp'asllapi tiyan.
Yuthu, tinamu nisqaqa juk laya mana chupayuq wapharaqpa sutin, phawarispa mancharichikun, churr nisma phawarin, papata allinta suwan.
Yuthuqpapan nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin rich'akun papaman. Papa illa.
Yuthuqsaran nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, saraman rich'akun. Sara illa.
Yuyapishqu nisqaqa juk laya yakupi kawsaq wapharaqpa sutin.
Yuyu nisqaqa juk laya mallkiqpa sutin, laqhinkuna mikhukun salsapi, yuraqta puqun, manchay kusa mikhunapaq salsapi.
Yuyun nisqaqa juk laya sach’aqpa sutin, tiyan q'uñi jallp'asllapi, 35 makita wiñan.
Yuyurupachiku, itapallu nisqaqa juk laya qhuraqpa sutin, t'uqpiqtinchiq allinta siqsichikun chantaqa sirk'ita churakun.