Titiqaqa qucha

Titiqaqa qucha
Uru runakuna, Titiqaqa quchap manyanpi
Mama llaqta	Qullasuyu Piruw
Tinkurachina siwikuna	41° N, 51° O
Hallka k'iti k'anchar	8.562 km²
Aswan ukhu kay:	265 m
Purimuq mayukuna:	Such'i mayu - Wankani mayu - Ramis mayu - Quwata mayu - Illawi mayu - Katari mayu - Tiwanaku mayu - Qiqa mayu
Purikuq mayukuna:	Huchusuma mayu (Risawariru nisqapas)
Hanaq kay	3.810 m
Llaqtakuna:	Punu - Chulli - Yunkuyu - (Piruw) - Qupaqhawana
Wat'akuna	Titiqaqa wat'a - Intika - Amantani - Kapachika - Uru wat'akuna
Tiyay
Titiqaqa qucha

Karu puriy

Aswan hatun wat'a: Titiqaqa wat'a (Buliwya)

Yaku wapsi wamp'una, Titiqaqa quchapi, Punu llaqtapi. (Piruw)

Killawat'a

Tutura wamp'u, Titiqaqa wat'a (Buliwya)

Wiñaymarka qucha

Titiqaqa qucha nisqaqa Andes urqukunapi hatun qucham, Piruw Buliwyapas mama llaqtakunapi. Titiqaqa quchaqa 8.288 km² hatunmi. Quchap hawanqa mama quchamanta 3.810 mitrum aswan hanaq.

Qullawpi yaku ñankuna

Titiqaqa quchamantaqa Huchusuma mayu (Risawariru nisqapas) Puwpu quchaman purinmi.

Allpa saywachi

Titiqaqa qucha

• Amachasqa sallqa suyukuna: Titiqaqa mama llaqta risirwa

Titiqaqa quchapi achka wat'akunam kan, chay hinataq:

Amantani Intika Titiqaqa wat'a Uru wat'akuna

Killawat'a Tikunata wat'a Chilliqa wat'a Qhuchiwat'a

Suriki wat'a Istiwis wat'a Suwasi wat'a

Kapachika Qutuswan, Chukuwitu yaqa wat'a, Wat'a yaqa wat'a, Wat'asani yaqa wat'a nisqaqa yaqa wat'akunataqmi, Piruw mama llaqtapi. Yampupata, Qupaqhawana yaqa wat'a, Taraqu yaqa wat'a nisqakunaqa Buliwya mama llaqtapi yaqa wat'akunataqmi.

Yurakuna

Abora III, huk hatun tutura wamp'u Titiqaqa quchamanta

Kantuta, Intika

• (Myriophyllum quitense)
• Tutura spp. (Schoenoplectus californicus)
• (Scirpus rigidus)

Uywakuna

Pisqukuna:

• Puka pili (Anas cyanoptera)
• Sutru (Anas flavirostris)
• Patu jirka (Anas georgica)
• Puna pili (Anas puna)
• (Bubulcus ibis)
• Wachwa (Chloephaga melanoptera)
• Hatun waqar (Egretta alba)
• Yuraq waqar (Egretta thula)
• (Egretta caerulea)
• Suk'a (Fulica ardesiaca)
• Tiki (Gallinula chloropus)
• Qiwlla (Larus serranus)
• (Lophonetta specularioides)
• Waqwa (Nycticorax nycticorax)
• Q'upu (Oxyura ferruginea)
• Panama (Oxyura jamaicensis)
• Uywantullu (Podiceps occipitalis)
• Uchuqu (Phalacrocorax brasilianus)
• Chururu (Phoenicopterus andinus)
• Chulla uywampullu (Rollandia rolland)
• K'ili (Rollandia microptera)
• Yanawiku (Plegadis ridgwayi)
• (Pardirallus sanguinolentus)
• Likichu, liki-liki icha liclish (Vanellus resplendens)

Challwakuna:

• Such'i
• Qarachi
  • Q'illu qarachi (Orestias luteus)
  • Ispi (Orestias ispi)
  • (Orestias mulleri)
  • Amantu (Orestias cuvieri) (wañusqaña)
• Trucha - musuq, runap apamusqan rikch'aq

Runakuna

Intika wat'api wawakuna.

Titiqaqa qucha patapiqa Qhichwa runakunapas Aymara runakunapas kawsanku, Uru wat'akunapiqa Uru runakuna kawsanku.

Simikuna

• Qhichwa simitam, aymara simitam, kastilla simitam rimanku.

Llaqtakuna

Titiqaqa qucha, Qupaqhawana llaqtawan

Manyanpi llaqtakuna:

• Punu (Piruwpi)
• Chulli
• Pumata
• Yunkuyu
• Qupaqhawana (Buliwyapi)

Karu puriy

Chullpakuna, Sillustani

• Uru wat'akuna
• Sillustani

Raymikuna

• Mamacha Kandilariya Raymi (Punu)

Kaypipas qhaway

• Manqu Qhapaq
• Inka
• Hullaqa
• Titiqaqa mama llaqta risirwa
• Jisk'airumuqu
• Buliwyapi Ramsar k'itikuna
• Huchusuma mayu

Pukyukuna

• www.birdlife.org / Waterbird Report pdf (kastilla simi), r. 10 (yurakuna)

Hawa t'inkikuna

Manifiesto de Taquile (Kastilla simipi)

• Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Titiqaqa qucha.