Qhichwa runa nisqaqa lliw Qhichwa simita rimaq runakunam, Piruw, Wuliwiya, Ikwayur, Kulumbya, Arhintina, Chili mama llaqtakunapi tiyaq.

Qhichwa runakuna
Qhichwa qhari, P'isaq, Piruw
Mama llaqta  Arhintina
 Qullasuyu
 Chirisuyu
 Ikwayur
 Kulunsuyu
Piruw
Riqyun Antikuna
Runakuna 22.615.020
Rimaykunap ayllun Qhichwa simi
Iñiy Katuliku iñiy,
Tawantinsuyu iñiy,

Mat'iykay,

Huriyu iñiy[1]


Qhichwa wiphala

Qhichwa runakunaqa achka ñawpaq runa llaqtakunamantam paqarin, ahinataq Wankakuna, Chankakuna, K'anakuna, Qanchikuna, Inkakuna, Kallawayakuna, Qullakuna, Kañarikuna hukkunamantapas.

Manaraq huk Qhichwa runa llaqta kaptinpas, huk Qhichwa pusaqkunam chay hina huk runa llaqtapaq rimapuykunku.

Piruwpiqa manam lliw Qhichwa runakunapaq tantanakuyninchu kan. Ikwadur mama llaqtapitaq ECUARUNARI tantanakuymi lliw Kichwa runakunata rikuchiykun. Chay ECUARUNARI-qa hatun CONAIE sutiyuq, lliw indihina nisqa runa llaqtakunata rikuchiykuq tantanakuypim wankurisqa. Wuliwiyapiqa lliw Qhichwa runakuna yaqa kaqllatam Qhichwa siminkuta rimanku. Manaraq huk tantanakuyninku kaptinpas, ñam Yachay Ministiryupiqa huk kunayninku CENAQ nisqa kachkan.

Arhintinapi Qhichwa runakuna llamk'apuy

Arhintina suyupiqa 140.000-chá 160.000-chá Qhichwa rimaq kawsan Santiago del Estero pruwinsyapi. Astawan 6290 qhichwa runakuna Huhuy (Jujui) pruwinsyapi tiyanku. 1.379.000 urin Wuliwiyamanta qhichwa rimaq runakunaqa waq Arhintina suyukunapi kankus.

Runa llaqta Runa llaqtap ayllun Simi Wamani Dipartamintu
Qhichwa Qhichwa Arhintinap runasimin
kastilla simi
Santiago del Estero wamani Figueroa, Sarmiento, San Martín, Silípica, Loreto, Avellaneda, Salavina, Atamisqui, (Robles, Capital, Ibarra, General Taboada)

Wuliwiyapi Qhichwa runakuna llamk'apuy

 
Распределение этнических кечуа по муниципалитетам.

Wuliwiya suyupiqa 2.920.000 Qhichwa rimaq kawsan, Chuqichaka suyupi, Quchapampa suyupi, P'utuqsi suyupi, Uru-Uru suyupi, Chuqiyapu suyupi, Santa Kruspipas.

Suyu Pruwinsya
Chuqichaka suyu .
Chuqiyapu suyu Muñiqa pruwinsya, Bautista Saavedra pruwinsya, Franz Tamayo pruwinsya
P'utuqsi suyu .
Quchapampa suyu .
Santa Krus suyu Ichilu pruwinsya, Obispo Santiestevan pruwinsya (10.000-chá runa, Quchapampamanta, P'utuqsimanta, Chuqichakamanta)
Uru-Uru suyu .

Chuqiyapu suyupiqa Kallawaya runakuna tiyanku. Kallawaya simitam rimanku.

Apaykachana: Apulu, Mirq´amaya, hukkunapas: antanka

Ikwadurpi Qhichwa runakuna llamk'apuy

Qhapaq qillqasqa: Kichwa runa

Kulumbyapi Qhichwa runakuna llamk'apuy

Runa llaqta Runa llaqtap ayllun Simi Riqyun
Kichwa Kichwa Chinchay runashimi Putumayu

Piruwpi Qhichwa runakuna llamk'apuy

Piruw suyupiqa 3.262.137 Qhichwa rimaq kawsarqan 2007 watapi pikunachus 5-watayuq aswan kuraq ima karqanku. Qusqu suyupi, Ayakuchu suyupi, Apurimaq suyupi, Wankawillka suyupi, Anqash suyupi, Wanuku suyupi, Hunin suyupi, Pasqu suyupi, Kashamarka suyupi, Lima suyupi, Punu suyupi, Ariqipa suyupi, hukkunapas.

Runa llaqta Runa llaqtap ayllun Simi Suyu Pruwinsya
Chanka Qhichwa Chanka runasimi,
kastilla simi
Ayakuchu suyu -
K'ana Qhichwa Qhichwa simi,
kastilla simi
Qusqu suyu K'anas pruwinsya, Kiskachay pruwinsya
Llakwash Kichwa Lamas-Luritu,
kastilla simi
San Martin suyu Lamas pruwinsya, San Martin pruwinsya, Sumaq qhaway pruwinsya, Pikuta pruwinsya, Qurisapa pruwinsya, Tukachi pruwinsya, Wallaqa pruwinsya,
Napuruna Kichwa Kichwa Luritu suyu Maynas pruwinsya, Tampupata pruwinsya
Qanchi Qhichwa Qhichwa simi,
kastilla simi
Qusqu suyu Qanchi pruwinsya
Q'irus Qhichwa Qhichwa simi,
kastilla simi
Qusqu suyu Pawqartampu pruwinsya
Qhichwa Pastasa-Tigre Kichwa Kichwa,
kastilla simi
Luritu suyu Datem del Marañón pruwinsya, Luritu pruwinsya
Wanka Qhichwa Wanka Nuna Shimi,
kastilla simi
Hunin suyu -

Musiku llamk'apuy

==

Wankikuna llamk'apuy

Runakuna llamk'apuy

Kaypipas qhaway llamk'apuy

Pukyukuna llamk'apuy

  1. Converting Inca Indians in Peru
  2. El Quichua de Santiago del Estero (kastilla simipi)
  3. www.ethnologue.com / Quechua, Napo Lowland (inlish simipi)

Hawa t'inkikuna llamk'apuy


  Buliwya suyupi runa llaqtakuna  
Antikuna, Qullaw: Aymara runa · Chipaya runa · Qhichwa runa · Uru runa
Amarumayu sach'a-sach'a suyu: Aphru-buliwiyanu · Araona · Ayoreo · Baure · Kanichana · Kawiña · Kayuwawa · Chaqubu · Chiman · Chikitus · Ese'eqha · Warasuqwe · Warayu · Itonama · Huwakinyanu · Leqos · Machineri · Maropa · Moré · Moseten · Mowima · Musu · Yura (Nawa) · Pakawara · Siryono · Takana · Toromona · Yaminawa · Yuki · Yurakari
Hatun Chaku: Tapiete runa · Waraniyi runa (Chiriwanu, Simba) · Weenhayek runa
Hukkuna indihina runa llaqtakuna: Qumlik
Mawk'a runa llaqtakuna: Inka
  Piruw suyupi runa llaqtakuna  
Qhichwa rimaq runa llaqtakuna: Qhichwa runa · Chanka runa · Inka · K'ana runa · Qanchi runa · Q'irus · Wanka · Kichwa runa: Llakwash · Napuruna · Piruwanu Pastasa runa
Amarumayu sach'a-sach'a suyupi runa llaqtakuna: Qhichwa runa: Llakwash, Napuruna, Qhichwa Pastasa-Tigre · Arawak rimaq runa llaqtakuna: Amuesha, Ashaninka, Kulina, Chamikuru, Machiqinqa, Nomatsiguenga, Piru · Hiwaru rimaq runa llaqtakuna: Achual, Awahun, Kandoshi, Wampisa, Shuwar · Pano rimaq runa llaqtakuna: Amawaka, Kapanawa, Kashibo-Kakataibo, Kashinawa, Isqunawa, Mayo-Pisabo, Mayuruna, Yura (Nawa), Sharanawa, Shipibu-Qunibu, Yaminawa · Tupi-Waraniyi rimaq runa llaqtakuna: Kukama-Kukamilla · Kawapana rimaq runa llaqtakuna: Chayawita, Jebero · Manaraq allinchurasqa: Tawshiru, Tikuna, Urarina · Peba-Yagua rimaq runa llaqtakuna: Yagua · Witoto rimaq runa llaqtakuna: Bora, Witoto, Okaina · Harakmbet rimaq runa llaqtakuna: Amarakaeri · Takanu rimaq runa llaqtakuna: Ese' Ejja · Tukanu rimaq runa llaqtakuna: Payawa, Siquya · Sapara rimaq runa llaqtakuna: Sapara: Arabela, Ikitu
Hukkuna indihina runa llaqtakuna: Aymara runa · Uru runa
Mawk'a runa llaqtakuna: Chachapuya · Chimu · Inka · Muchik · Wari
"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Qhichwa_runa&oldid=667190" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)