Qanchi puruwinsiya
Qanchi puruwinsiya (aymara simipi: Qanchi jisk'a suyu; kastilla simipi: Provincia de Canchis) nisqaqa Qusqu suyupi, Piruw mama llaqtapi huk puruwinsiyam. Uma llaqtanqa Sikuwani llaqtam.
| ||
|---|---|---|
| ||
| Raqch'ipi Qun Tiksi Wiraqucha yupaychana wasip
puchunkuna (Qanchi puruwinsiya) | ||
| Qanchi puruwinsiya | Wallqanqa | |
 | ||
 | ||
| Unancha | ||
.svg) | ||
| . | ||
| Mama llaqta |  Piruw
| |
| Tinkurachina siwikuna | ||
| Uma llaqta | Sikuwani | |
| Suyu | Qusqu suyu | |
| Thisritukuna | 8 | |
| Simikuna | qhichwa simi, kastilla simi | |
| Runakuna | 96 937 (inei 2007) | |
| Runa ñit'inakuy | - runa / km² (2005) | |
| Hallka k'iti kanchar | 3 999,27 km² | |
| Hanaq kay | - m | |
| Kamasqa wata | 14 ñiqin kantaray killapi 1833 watapi | |
| Kuraka | Jorge Quispe Ccallo (2019-2022) | |
| Karu rimay yupay | ||
| Pacha suyu | UTC-5 | |
| Qhichwa simipi llika tiyanan | [www.] | |
| Kastilla simipi llika tiyanan | [www.] | |
| Qusqu suyup wamaninkuna | ||
| ||
Wiñay kawsay Llamk'apuy
Ñawpa pacha chay k'itipiqa Qanchi runakunap mama llaqtansi karqan. Chay Qanchi runakunaqa K'ana runakunawan Pachakutiq Inka Yupankiwanpas 1438 watapi Yawarpampa nisqapi Chanka runakunatas atirqan.
Kamasqa 14 ñiqin kantaray killapi 1833 watapi.
Allpa saywachi Llamk'apuy
- Sallqa pachakuna: Puna
- Urqukuna: Amruqa - Awsanqati - Chimpuya - Chinchina - Chumpi - Hatunqucha urqu (Hatun Ccocha) - Kimsa Umacha (Pico Tres) - Kisuq'ipina - Kunturikiña - Quyllurpuñuna - San Braulio urqu; Walla: Willkanuta walla
- Mayukuna: Hirq'a mayu - Pitumarka - Sallqa - Willkamayu
- Quchakuna:: Asnaqucha (San Pawlu thisritupi) - K'añuquta (Marankani thisritupi) - Q'umirqucha - Siwinaqucha - Sakaniqucha (Sikuwani thisritupi)
Pulitika Rakiy Llamk'apuy
Pusaq distritunmi kan.
| Thisritu | Runakuna (2007) [1] | Uma llaqta | Kuraka |
|---|---|---|---|
| Ch'iqakupi | 4.883 | Ch'iqakupi | Jesús Quispe Hancco |
| Marankani | 11.074 | Marankani | Zenobio Zuñiga Nina |
| Pitumarka | 7.068 | Pitumarka | Manuel Jesús Zvietcovich Alvarez |
| Qumpapata | 5.162 | Qumpapata | Florentino Pumalla Laura |
| San Pawlu | 4.979 | San Pawlu | Paulino Ccala Suyo |
| San Pidru | 2.974 | San Pidru | Isaac Quispe Morocco |
| Sikuwani | 55.269 | Sikuwani | Mario Velasquez Roque |
| Tinta | 5.528 | Tinta | Angel Gabino Manya Zavaleta |
Runakuna Llamk'apuy
Pruiwnsyapiqa aswanta Qhichwa runakunam tiyanku.
Simikuna Llamk'apuy
Pruwinsapiqa aswanta qhichwa simitam rimanku.
| Thisritu | Kastilla simita rimaqkuna /1 | % | Indihina simita rimaqkuna /1, /2 | % |
|---|---|---|---|---|
| Ch'iqakupi | 675 | 15.4 | 3,718 | 84.6 |
| Marankani | 1,756 | 17.7 | 8,182 | 82.2 |
| Pitumarka | 273 | 4.4 | 5,913 | 95.6 |
| Qumpapata | 1,095 | 23.5 | 3,570 | 76.5 |
| San Pawlu | 797 | 17.8 | 3,670 | 82.0 |
| San Pidru | 690 | 24.9 | 2,082 | 75.0 |
| Sikuwani | 28,340 | 57.0 | 21,266 | 42.8 |
| Tinta | 1,139 | 22.6 | 3,887 | 77.2 |
| Llapan | 34,765 | 39.9 | 52,288 | 60.0 |
/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata
/2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi)
Pukyu: [2]
Musiku Llamk'apuy
- Maki kapchiy: Ch'iqakupi, Pitumarka, Qumpapata, Tinta llaqtakunapi
Karu puriy Llamk'apuy
- Pitumarka: Inlisya (Pitumarka thisritupi)
- Ch'iqakupi: Inlisya, (Chiqakupi thisritupi) (Sikuwani: 31 km)
- Tinta: Inlisya (Tinta thisritupi)
- Raqchi: Qun Tiksi Wiraqucha qhapana (100 m x 26 m x 14 m) (San Pidru thisritupi)
- Raqch'i: Inlisya (San Pidru thisritupi)
- San Pawlu: Inlisya
- Marankani: Inlisya
- Centro Experimental La Raya
- Willkamayu (Vilcanota); Willkamayup pukyun: Hatunqucha urqupi / Willkanuta quchapi / 4.518 m
- Awsanqati
- Siwinaqucha
Raymikuna Llamk'apuy
- Qullana Mariyap llump'aq kunsipsyunnin (Inmaculada Concepción)
- Machu Pitumarka
Tusuykuna Llamk'apuy
- K'achawayna, K'achampa, Siklla, Ch'unchu (Chiqakupi thisritupi)
Pruwinsyapi paqarisqa Llamk'apuy
Tinta llaqtapiqa 19 ñiqin pawqar waray killapi 1738 watapi Tupaq Amaru iskay ñiqin paqarisqa karqa.
Kaypipas qhaway Llamk'apuy
Willay pukyukuna Llamk'apuy
Hawa t'inkikuna Llamk'apuy
- Saywitu: Qusqu suyu
- Nereo Hancco Mamani (qhichwa yachachiq): Irqikunap qhichwa simi kastilla simi ima Qhiwar ayllupi rimasqankumanta
.svg){kind=small}
|
Suyukuna (Piruw) |
|
|---|---|---|
| Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku |