Jarani pruwinsya
| ||
|---|---|---|
| ||
| Juk qhawariy Jarani llaqtamanta | ||
| Jarani pruwinsya | Wallqanqa | |
 | ||
 | ||
| Unancha | ||
 | ||
| . | ||
| Mama llaqta |  Buliwya
| |
| Tinkurachina siwikuna | 17° 37' S, 66° 05' W | |
| Uma llaqta | Jarani | |
| Suyu | Quchapampa suyu | |
| Munisipyukuna | 2 | |
| Kantunkuna | 4 | |
| Simikuna | qhichwa simi, kastilla simi, aymara simi | |
| Runakuna | 24.053 (2001) | |
| Runa ñit'inakuy | 47,54 runa / km² | |
| Hallka k'iti kanchar | 2.245 km² | |
| Hanaq kay | 2.500 m - 3.800 m | |
| Kamasqa wata | 24 ñiqin ayamarq'a killapi 1914 watapi | |
| Kuraka | Vicente Rojas Camacho (2007) | |
| Karu rimay tuyru | 00591 4 | |
| Pacha suyu | UTC-4 | |
| Qhichwa simipi llika tiyanan | [www.] | |
| Kastilla simipi llika tiyanan | [www.] | |
| Quchapampa suyupi pruwinsyakuna | ||
 |
| ||
Jarani pruwinsya icha Arani pruwinsya (aymara simipi: Jarani jisk'a suyu; kastilla simipi: Provincia de Arani, jarani icha jallmani nisqamanta sutinchasqa) nisqaqa Buliwya suyupi, Quchapampa suyupi, huk pruwinsyam, jinallataq uj ñiqin munisipyu. Quchapampa llaqtamanta 55 km karum. Uma llaqtanqa Jarani llaqtam.
Allpa saywachiLlamk'apuy
ChiriqunuyLlamk'apuy
FloraLlamk'apuy
Wak'as munisipyupi tiyan Chukiqayarakuna (Titanka (Puya raimondii)), mayqinkunachus sapa pachaq wataslla t'ikanku, chantapis Jarani pruwinsya ukhupiqa Wak'asllapi tiyanku.
Tiyallantaq kay waq alikuna:
- Alisu (Alnus acuminata)
- Anrreswaylla / Andreswaylla / Andres waylla (Cestrum Parqui L’Herit, Cestrum mathewsi)
- Ch'illka / t'ula (Baccharis)
- Ichhu (Stipa ichu)
- Kalistu (genus Eucalyptus)
- Kishwara / Kiswar (Buddleja)
- Mat'ara / t'utura
- Mulli / Kullash (schinus molle)
- Kichka muqu-muqu (Sulcorebutia steinbachii)
- Qayara (Puya...)
- Qiwiña / Qiwuña (Polylepis)
- Ulala (Cactus flagelliformis, Eriocereus tephracanthus)
- Waqaq Sawsi (genus Salix)
FaunaLlamk'apuy
Quchakunapi tiyan ashkha uywakuna: challwakuna, wallatakuna (Chloephaga melanoptera), suq'a, panama, chullunpa.
Chaymanta kallankutaj waq uywakuna: wisk'acha, atuq, añathuya (Mephitidae) , k'itaquwi, ch'usiqa, wamani, p'isaqa, yuthu, katari.
Pulitika RakiyLlamk'apuy
Iskay munisipyunmi kan.
| # | Munisipyu | Runakuna (2001) [1] | Uma llaqta | Runakuna (2001) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Jarani munisipyu | 11.542 | Jarani | 3.512 |
| 2 | Wak'as munisipyu | 12.511 | Wak'as | 650 |
RunakunaLlamk'apuy
Jarani pruwinsyapiqa aswanta Qhichwa runakunam tiyanku.
| Runa llaqta | Jarani munisipyu (%) | Wak'as munisipyu (%) |
|---|---|---|
| Qhichwa | 87,2 | 94,4 |
| Aymara | 0,4 | 0,2 |
| Waraniyi, Chikitus, Moxos | 0,2 | 0,0 |
| Mana indihina | 12,1 | 5,4 |
| Huk indihina runa llaqta | 0,1 | 0,1 |
Pukyu: obd.descentralizacion.gov.bo
SimikunaLlamk'apuy
Pruwinsyapiqa qhichwa, kastilla simikunatam lliwmanta astawan rimanku.[2]
| Simi | Jarani munisipyu | Wak'as munisipyu |
|---|---|---|
| Qhichwa simi | 10.347 | 11.662 |
| Aymara simi | 76 | 39 |
| Waraniyi simi | 5 | 2 |
| Huk indihina simi | 5 | 2 |
| Kastilla simi | 7.082 | 4.236 |
| Hawa simi | 49 | 11 |
| Indihina similla | 3.902 | 7.540 |
| Kastilla simi indihina simipas | 6.467 | 4.131 |
| Kastilla similla | 615 | 106 |
MusikuLlamk'apuy
Ñawpa kawsayLlamk'apuy
RaymikunaLlamk'apuy
Jarani munisipyupi:
- 24 ñiqin chakra yapuy killapi: K'acha Llump'aq (Virgen la Bella), Jarani llaqtapi.
Wak'as munisipyupi:
- 18 ñiqin hatun puquy killapi: Jatun Yachay Wasi Instituto Normal Superior Ismael Montespa p'unchaynin, Challwamayupi.
- Phuqllay, takipayanaku
- Ayriway killapi: Jatun qhatu puquykunamanta challwakunamantawan (Feria del Pejerrey, la Papa y la Artesanía), Wak'aspi
- 4 ñiqin aymuray killapi: Santa wila krus tatala, Wak'aspi Parirunpi ima.
- 14 ñiqin aymuray killapi: Tata Isiku (San Isidro), Misuk'anipi Parirunpi ima.
- Corpus Christi, Wak'aspi
- 29 ñiqin inti raymi killapi: San Pedro, Wak'aspi.
- 16 ñiqin anta situwa killapi: Virgen del Carmen, Wak'aspi.
- 2 ñiqin chakra yapuy killapi: Kanpu runaq p'unchaynin, Challwamayupi.
- 3 ñiqin chakra yapuy killapi: Virgen de Copacabana, Challwamayupi.
- 2 ñiqin ayamarq'a killapi: Ayakunaq p'unchaynin, mast'akus, wayllunk'as.
- 4 ñiqin qhapaq raymi killapi (puquy killapi): Santa Bárbara, Wak'aspa jatun raymichakuynin.
Karu puriyLlamk'apuy
Wak'as, Plaza 4 de diciembre
Wak'as, Wawa Wasi Sagrado Corazón de Jesús
YachachiyLlamk'apuy
Pruwinsyapi paqarisqa runakunaLlamk'apuy
Takirikuna:
- Pablo Fernández. Paqarimurqa 29 p'unchay inti raymi killapi 1.954 watapi, Wak'as llaqtapi.
Ñawra takiqkuna / Waqachiqkuna:
- Ronald Rodríguez Clavijo. Paqarimurqa 10 p'unchay tarpuy killapi 1.959 watapi, Wak'as llaqtapi.
- Freddy Veizaga Siles. Paqarimurqa Wak'as llaqtapi.
Takiqkuna:
- Juan Carlos Rodriguez Clavijo. Paqarimurqa 22 p'unchay qhapaq raymi killapi 1.963 watapi, Wak'as llaqtapi. Payqa kay qutukunapi karqa: Inkallajta, Siembra, Kharkas, Proyección, waqkunapi ima.
- Natividad Betty Veizaga Siles. Paqarimurqa 25 p'unchay qhapaq raymi killapi 1.957 watapi, Wak'as llaqtapi. Payqa Pukaq Wayra Qutumanta (1.977).
Kaypipas qhawayLlamk'apuy
PukyukunaLlamk'apuy
Hawa t'inkikunaLlamk'apuy
- Mawk'a saywitu: Jarani pruwinsya
- Fiesta de Santa Bárbara en Vacas (kastilla simi)
- Radio Chiwalaki (kastilla simi)
- Instituto Normal Superior «Ismael Montes» (kastilla simi)
- La Puya Raimondi en Vacas (kastilla simi)
- www.cdi.gob.mx/ BOLIVIA: Características Sociodemográficas de la Población Indígena (kastilla simi)
- www.ine.gov.bo (Censo 2001) (kastilla simi)
|
Suyukuna (Buliwya) |
|
|---|---|---|
 Beni ·  Chuqichaka ·  Chuqiyapu ·  Pando ·  P'utuqsi · · Quchapampa ·  Santa Krus ·  Tarija ·  Uru Uru |