Jarani pruwinsya
Jarani pruwinsya icha Arani pruwinsya (aymara simipi: Jarani jisk'a suyu; kastilla simipi: Provincia de Arani, jarani icha jallmani nisqamanta sutinchasqa) nisqaqa Buliwya suyupi, Quchapampa suyupi, huk pruwinsyam, jinallataq uj ñiqin munisipyu. Quchapampa llaqtamanta 55 km karum. Uma llaqtanqa Jarani llaqtam.
| ||
|---|---|---|
| ||
| Juk qhawariy Jarani llaqtamanta | ||
| Jarani pruwinsya | Wallqanqa | |
 | ||
 | ||
| Unancha | ||
 | ||
| . | ||
| Mama llaqta |  Buliwya
| |
| Tinkurachina siwikuna | 17° 37' S, 66° 05' W | |
| Uma llaqta | Jarani | |
| Suyu | Quchapampa suyu | |
| Munisipyukuna | 2 | |
| Kantunkuna | 4 | |
| Simikuna | qhichwa simi, kastilla simi, aymara simi | |
| Runakuna | 24.053 (2001) | |
| Runa ñit'inakuy | 47,54 runa / km² | |
| Hallka k'iti kanchar | 2.245 km² | |
| Hanaq kay | 2.500 m - 3.800 m | |
| Kamasqa wata | 24 ñiqin ayamarq'a killapi 1914 watapi | |
| Kuraka | Vicente Rojas Camacho (2007) | |
| Karu rimay tuyru | 00591 4 | |
| Pacha suyu | UTC-4 | |
| Qhichwa simipi llika tiyanan | [www.] | |
| Kastilla simipi llika tiyanan | [www.] | |
| Quchapampa suyupi pruwinsyakuna | ||
 |
| ||
Allpa saywachi llamk'apuy
Chiriqunuy llamk'apuy
Flora llamk'apuy
Wak'as munisipyupi tiyan Chukiqayarakuna (Titanka (Puya raimondii)), mayqinkunachus sapa pachaq wataslla t'ikanku, chantapis Jarani pruwinsya ukhupiqa Wak'asllapi tiyanku.
Tiyallantaq kay waq alikuna:
- Alisu (Alnus acuminata)
- Anrreswaylla / Andreswaylla / Andres waylla (Cestrum Parqui L’Herit, Cestrum mathewsi)
- Ch'illka / t'ula (Baccharis)
- Ichhu (Stipa ichu)
- Kalistu (genus Eucalyptus)
- Kishwara / Kiswar (Buddleja)
- Mat'ara / t'utura
- Mulli / Kullash (schinus molle)
- Kichka muqu-muqu (Sulcorebutia steinbachii)
- Qayara (Puya...)
- Qiwiña / Qiwuña (Polylepis)
- Ulala (Cactus flagelliformis, Eriocereus tephracanthus)
- Waqaq Sawsi (genus Salix)
Fauna llamk'apuy
Quchakunapi tiyan ashkha uywakuna: challwakuna, wallatakuna (Chloephaga melanoptera), suq'a, panama, chullunpa.
Chaymanta kallankutaj waq uywakuna: wisk'acha, atuq, añathuya (Mephitidae) , k'itaquwi, ch'usiqa, wamani, p'isaqa, yuthu, katari.
Pulitika Rakiy llamk'apuy
Iskay munisipyunmi kan.
| # | Munisipyu | Runakuna (2001) [1] | Uma llaqta | Runakuna (2001) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Jarani munisipyu | 11.542 | Jarani | 3.512 |
| 2 | Wak'as munisipyu | 12.511 | Wak'as | 650 |
Runakuna llamk'apuy
Jarani pruwinsyapiqa aswanta Qhichwa runakunam tiyanku.
| Runa llaqta | Jarani munisipyu (%) | Wak'as munisipyu (%) |
|---|---|---|
| Qhichwa | 87,2 | 94,4 |
| Aymara | 0,4 | 0,2 |
| Waraniyi, Chikitus, Moxos | 0,2 | 0,0 |
| Mana indihina | 12,1 | 5,4 |
| Huk indihina runa llaqta | 0,1 | 0,1 |
Pukyu: obd.descentralizacion.gov.bo
Simikuna llamk'apuy
Pruwinsyapiqa qhichwa, kastilla simikunatam lliwmanta astawan rimanku.[2]
| Simi | Jarani munisipyu | Wak'as munisipyu |
|---|---|---|
| Qhichwa simi | 10.347 | 11.662 |
| Aymara simi | 76 | 39 |
| Waraniyi simi | 5 | 2 |
| Huk indihina simi | 5 | 2 |
| Kastilla simi | 7.082 | 4.236 |
| Hawa simi | 49 | 11 |
| Indihina similla | 3.902 | 7.540 |
| Kastilla simi indihina simipas | 6.467 | 4.131 |
| Kastilla similla | 615 | 106 |
Musiku llamk'apuy
Ñawpa kawsay llamk'apuy
Raymikuna llamk'apuy
Jarani munisipyupi:
- 24 ñiqin chakra yapuy killapi: K'acha Llump'aq (Virgen la Bella), Jarani llaqtapi.
Wak'as munisipyupi:
- 18 ñiqin hatun puquy killapi: Jatun Yachay Wasi Instituto Normal Superior Ismael Montespa p'unchaynin, Challwamayupi.
- Phuqllay, takipayanaku
- Ayriway killapi: Jatun qhatu puquykunamanta challwakunamantawan (Feria del Pejerrey, la Papa y la Artesanía), Wak'aspi
- 4 ñiqin aymuray killapi: Santa wila krus tatala, Wak'aspi Parirunpi ima.
- 14 ñiqin aymuray killapi: Tata Isiku (San Isidro), Misuk'anipi Parirunpi ima.
- Corpus Christi, Wak'aspi
- 29 ñiqin inti raymi killapi: San Pedro, Wak'aspi.
- 16 ñiqin anta situwa killapi: Virgen del Carmen, Wak'aspi.
- 2 ñiqin chakra yapuy killapi: Kanpu runaq p'unchaynin, Challwamayupi.
- 3 ñiqin chakra yapuy killapi: Virgen de Copacabana, Challwamayupi.
- 2 ñiqin ayamarq'a killapi: Ayakunaq p'unchaynin, mast'akus, wayllunk'as.
- 4 ñiqin qhapaq raymi killapi (puquy killapi): Santa Bárbara, Wak'aspa jatun raymichakuynin.
Karu puriy llamk'apuy
-
-
Wak'as, Plaza 4 de diciembre
-
Wak'as, Wawa Wasi Sagrado Corazón de Jesús
-
-
-
-
Yachachiy llamk'apuy
Pruwinsyapi paqarisqa runakuna llamk'apuy
Takirikuna:
- Pablo Fernández. Paqarimurqa 29 p'unchay inti raymi killapi 1.954 watapi, Wak'as llaqtapi.
Ñawra takiqkuna / Waqachiqkuna:
- Ronald Rodríguez Clavijo. Paqarimurqa 10 p'unchay tarpuy killapi 1.959 watapi, Wak'as llaqtapi.
- Freddy Veizaga Siles. Paqarimurqa Wak'as llaqtapi.
Takiqkuna:
- Juan Carlos Rodriguez Clavijo. Paqarimurqa 22 p'unchay qhapaq raymi killapi 1.963 watapi, Wak'as llaqtapi. Payqa kay qutukunapi karqa: Inkallajta, Siembra, Kharkas, Proyección, waqkunapi ima.
- Natividad Betty Veizaga Siles. Paqarimurqa 25 p'unchay qhapaq raymi killapi 1.957 watapi, Wak'as llaqtapi. Payqa Pukaq Wayra Qutumanta (1.977).
Kaypipas qhaway llamk'apuy
Pukyukuna llamk'apuy
Hawa t'inkikuna llamk'apuy
- Mawk'a saywitu: Jarani pruwinsya
- Fiesta de Santa Bárbara en Vacas (kastilla simi)
- Radio Chiwalaki (kastilla simi)
- Instituto Normal Superior «Ismael Montes» (kastilla simi)
- La Puya Raimondi en Vacas (kastilla simi)
- www.cdi.gob.mx/ BOLIVIA: Características Sociodemográficas de la Población Indígena (kastilla simi)
- www.ine.gov.bo (Censo 2001) (kastilla simi)
|
Suyukuna (Buliwya) |
|
|---|---|---|
 Beni ·  Chuqichaka ·  Chuqiyapu ·  Pando ·  P'utuqsi · · Quchapampa ·  Santa Krus ·  Tarija ·  Uru Uru |