Jarani pruwinsya

Jarani pruwinsya icha Arani pruwinsya (aymara simipi: Jarani jisk'a suyu; kastilla simipi: Provincia de Arani, jarani icha jallmani nisqamanta sutinchasqa) nisqaqa Buliwya suyupi, Quchapampa suyupi, huk pruwinsyam, jinallataq uj ñiqin munisipyu. Quchapampa llaqtamanta 55 km karum. Uma llaqtanqa Jarani llaqtam.

Jarani pruwinsya Jarani jisk'a suyu Provincia de Arani
Juk qhawariy Jarani llaqtamanta
Jarani pruwinsya	Wallqanqa
	Unancha
	unancha, Quchapampa
.
Mama llaqta	Buliwya
Tinkurachina siwikuna	17° 37' S, 66° 05' W
Uma llaqta	Jarani
Suyu	Quchapampa suyu
Munisipyukuna	2
Kantunkuna	4
Simikuna	qhichwa simi, kastilla simi, aymara simi
Runakuna	24.053 (2001)
Runa ñit'inakuy	47,54 runa / km²
Hallka k'iti kanchar	2.245 km²
Hanaq kay	2.500 m - 3.800 m
Kamasqa wata	24 ñiqin ayamarq'a killapi 1914 watapi
Kuraka	Vicente Rojas Camacho (2007)
Karu rimay tuyru	00591 4
Pacha suyu	UTC-4
Qhichwa simipi llika tiyanan	[www.]
Kastilla simipi llika tiyanan	[www.]
Quchapampa suyupi pruwinsyakuna
|

Allpa saywachi

Asiruqucha

• Urqukuna: Kuntur Puñuna, Khurupampa, P'allqaluma, Juch'uy Llallawa, Quturipunta.
• Phaqchakuna: Turu Wayq'u phaqcha
• Mayukuna: Phaqcha, Challwa Mayu, Jatun Mayu
• Quchakuna: Parqu Qucha, Asiru Qucha, Junt'utuyu, Pilawit'u, Qullpa Qucha, Yanatama

Flora

Chukiqayara mallki Khurupampa urqupi, Wak'as munisipyupi

Cestrum parqui

Wak'as munisipyupi tiyan Chukiqayarakuna (Titanka (Puya raimondii)), mayqinkunachus sapa pachaq wataslla t'ikanku, chantapis Jarani pruwinsya ukhupiqa Wak'asllapi tiyanku.

Tiyallantaq kay waq alikuna:

• Alisu (Alnus acuminata)
• Anrreswaylla / Andreswaylla / Andres waylla (Cestrum Parqui L’Herit, Cestrum mathewsi)
• Ch'illka / t'ula (Baccharis)
• Ichhu (Stipa ichu)
• Kalistu (genus Eucalyptus)
• Kishwara / Kiswar (Buddleja)
• Mat'ara / t'utura
• Mulli / Kullash (schinus molle)
• Kichka muqu-muqu (Sulcorebutia steinbachii)
• Qayara (Puya...)
• Qiwiña / Qiwuña (Polylepis)
• Ulala (Cactus flagelliformis, Eriocereus tephracanthus)
• Waqaq Sawsi (genus Salix)

Fauna

Quchakunapi tiyan ashkha uywakuna: challwakuna, wallatakuna (Chloephaga melanoptera), suq'a, panama, chullunpa.

Chaymanta kallankutaj waq uywakuna: wisk'acha, atuq, añathuya (Mephitidae) , k'itaquwi, ch'usiqa, wamani, p'isaqa, yuthu, katari.

Pulitika Rakiy

Iskay munisipyunmi kan.

#	Munisipyu	Runakuna (2001)	Uma llaqta	Runakuna (2001)
1	Jarani munisipyu	11.542	Jarani	3.512
2	Wak'as munisipyu	12.511	Wak'as	650

Runakuna

Jarani pruwinsyapiqa aswanta Qhichwa runakunam tiyanku.

Runa llaqta	Jarani munisipyu (%)	Wak'as munisipyu (%)
Qhichwa	87,2	94,4
Aymara	0,4	0,2
Waraniyi, Chikitus, Moxos	0,2	0,0
Mana indihina	12,1	5,4
Huk indihina runa llaqta	0,1	0,1

Pukyu: obd.descentralizacion.gov.bo

Simikuna

Yachakuqkuna Ismael Montes Jatun Yachay Wasimanta Wak'aspi

Pruwinsyapiqa qhichwa, kastilla simikunatam lliwmanta astawan rimanku.

Simi	Jarani munisipyu	Wak'as munisipyu
Qhichwa simi	10.347	11.662
Aymara simi	76	39
Waraniyi simi	5	2
Huk indihina simi	5	2
Kastilla simi	7.082	4.236
Hawa simi	49	11
Indihina similla	3.902	7.540
Kastilla simi indihina simipas	6.467	4.131
Kastilla similla	615	106

Musiku

• Allpa llamk'ay: Sara, Papa

Raymikuna

K'acha llump'aq Mariyaq wak'an Jarani llaqtapi

Wak'as, Santa Bárbara inlisya

Jarani munisipyupi:

• 24 ñiqin chakra yapuy killapi: K'acha Llump'aq (Virgen la Bella), Jarani llaqtapi.

Wak'as munisipyupi:

• 18 ñiqin hatun puquy killapi: Jatun Yachay Wasi Instituto Normal Superior Ismael Montespa p'unchaynin, Challwamayupi.
• Phuqllay, takipayanaku
• Ayriway killapi: Jatun qhatu puquykunamanta challwakunamantawan (Feria del Pejerrey, la Papa y la Artesanía), Wak'aspi
• 4 ñiqin aymuray killapi: Santa wila krus tatala, Wak'aspi Parirunpi ima.
• 14 ñiqin aymuray killapi: Tata Isiku (San Isidro), Misuk'anipi Parirunpi ima.
• Corpus Christi, Wak'aspi
• 29 ñiqin inti raymi killapi: San Pedro, Wak'aspi.
• 16 ñiqin anta situwa killapi: Virgen del Carmen, Wak'aspi.
• 2 ñiqin chakra yapuy killapi: Kanpu runaq p'unchaynin, Challwamayupi.
• 3 ñiqin chakra yapuy killapi: Virgen de Copacabana, Challwamayupi.
• 2 ñiqin ayamarq'a killapi: Ayakunaq p'unchaynin, mast'akus, wayllunk'as.
• 4 ñiqin qhapaq raymi killapi (puquy killapi): Santa Bárbara, Wak'aspa jatun raymichakuynin.

Karu puriy

• 
  Wak'as
• 
  Wak'as, Plaza 4 de diciembre
• 
  Wak'as, Wawa Wasi Sagrado Corazón de Jesús
• 
  Parququcha
• 
  Pilawit'u
• 
  Qullpaqucha
• 
  Turu Warkhu phaqcha

Yachachiy

• Wawa wasikuna :
• Huch'uy yachay wasikuna:
• Chawpi yachay wasikuna:
• Yachay sunturkuna: Ismael Montes Jatun Yachay Wasi Yachachiqkunaq Wakichikunankupaq (Wak'as munisipyupi)

Pruwinsyapi paqarisqa runakuna

Takirikuna:

• Pablo Fernández. Paqarimurqa 29 p'unchay inti raymi killapi 1.954 watapi, Wak'as llaqtapi.

Ñawra takiqkuna / Waqachiqkuna:

• Ronald Rodríguez Clavijo. Paqarimurqa 10 p'unchay tarpuy killapi 1.959 watapi, Wak'as llaqtapi.
• Freddy Veizaga Siles. Paqarimurqa Wak'as llaqtapi.

Takiqkuna:

• Juan Carlos Rodriguez Clavijo. Paqarimurqa 22 p'unchay qhapaq raymi killapi 1.963 watapi, Wak'as llaqtapi. Payqa kay qutukunapi karqa: Inkallajta, Siembra, Kharkas, Proyección, waqkunapi ima.
• Natividad Betty Veizaga Siles. Paqarimurqa 25 p'unchay qhapaq raymi killapi 1.957 watapi, Wak'as llaqtapi. Payqa Pukaq Wayra Qutumanta (1.977).

Hawa t'inkikuna

• Mawk'a saywitu: Jarani pruwinsya
• Fiesta de Santa Bárbara en Vacas (kastilla simi)
• Radio Chiwalaki (kastilla simi)
• Instituto Normal Superior «Ismael Montes» (kastilla simi)
• La Puya Raimondi en Vacas (kastilla simi)
• www.cdi.gob.mx/ BOLIVIA: Características Sociodemográficas de la Población Indígena (kastilla simi)
• www.ine.gov.bo (Censo 2001) (kastilla simi)