Wak'as nisqaqa (kastilla simipi: Vacas, wak'a nisqamanta sutinchasqa) Buliwya mama llaqtapi huk llaqtam, Wak'as munisipyupi, uma llaqtan, Jarani pruwinsyapi, Quchapampa suyupi.

Wak'as
Vacas
Wak'as llaqta
Saywitu Wallqanqa
Unancha
unancha, Quchapampa
unancha, Quchapampa
.
Mama llaqta Buliwya
Tinkurachina siwikuna 17º 37' 4 S, 67º 13' 0 W
Suyu Quchapampa
Pruwinsya Jarani pruwinsya
Munisipyu Wak'as munisipyu
Simikuna qhichwa simi, kastilla simi
Runakuna 650 (2001)
Runa ñit'inakuy - runak./km²
Hallka k'iti kanchar - km²
Hanaq kay 3.475 m
Qhapaq Raymin 4 p'unchay qhapaq raymi killapi
Llaqta kamayuq Teófilo Vásquez Santos
Karu rimay yupay 00591 4
Pacha suyu UTC-4
Llika tiyanan [www.]
Papaq t'ikan

Wak'as sumaq riqsisqa ashkha papa puqusqanrayku, chayraykutaq "Papaq llaqtan" ninku.

Quchapampa llaqtamanta 85 kilumitruspi tarikun; Jaranimantari 30 km kashan, mamaquchamantataq 3.475 mitrusmanta patapi kashan. Qhipa runayupayman jinataq tiyapun 650 runakunan (2001).

Allpa saywachi

llamk'apuy

Wak'as llaqtañiq tarikun achka quchakunam, Parququcha, Asiruqucha, Junt'utuyu, Pilawit'u, Qullpaqucha, Yanatama, mayqinkunachus aswan jatunkuna kanku Quchapampa suyu ukhupi.

Ñawpa kawsay

llamk'apuy
 
Wak'as, Plaza 4 de diciembre

Unay pachapi Wak'as, sutin nisqanman jina, karqa uq much'ana, maypichus jaywaq kanku jaywakunata apukunaman, chayri uq kikin wak'a kanman kasqa, ajinata pikunachus chay pacha kawsaq kaqkuna qhawaspa waqaychaspataq karqanku, ñawpaqta Jarajuri, Chuwi, Quta runakunawan, mayqinkunachus aymara simi rimaq kanku, aswan qhipatataq inka runakuna.

Inkakuna pachapi Wak'as llaqta kallarqataq uq tampu inkañan patapi, Inkallaqta Puquna llaqtaman ima rinapi. Chaymanta ispañul runakuna suticharqanku "Santa Bárbara de Bacas" sutiwan.

Buliwya llaqta qhispi kay tarisqanmantapacha wisikantun karqa, chawmantataq kantun. 1830 watapitaq kamarisqa karqa «Parroquia de Santa Bárbara de Vacas» jina.

 
Santa Bárbara Inlisya

Raymikuna

llamk'apuy
 
Chukupunku allinjamusqa kacharpayapaq ima, Wak'as llaqtaman chayaypi lluqsimuypi ima, chawpinpi iskay lantikunawan: Sagrado Corazón de Jesús Sagrado Corazón de Maríawan ima, iskay angelkunawan jallch'asqa kantusninpi.

Karu puriy

llamk'apuy

Runakuna puriyqacharikamunankupaq Wak'as llaqtapi ñawpaqta kasqanku sapa uq raymikunasnin, maypichus atikun mikhuriy misk'i mikhuykunata, challwata jina, q'unchapi llant'awan wayk'usqata, astawanqa sapa wata Jatun qhatu challwamanta papamanta makiwan ruwaykunamantawan p'unchaypi.

Santa Bárbara inlisyan iskay pachaq watas aswanña ruwasqata allillantaq qhawarimuy, chaymanta intichaw p'unchay qhatunta, kanchanta, quchastapis qhawarimuy kusallataq kanman.

Yachachiy

llamk'apuy

Buliwya kamachiqkuna kamarqanku ñawpaq juch'uy yachay wasi qhari wawaspaq Wak'as llaqtapi 1862 watapi, "Escuela de Varones" sutiwan, qhipantataq waq juch'uy yachay wasi warmi wawaspaq, "Escuela Municipal de Niñas" sutiwan, kamarqa Quchapampamanta llaqta kamaq 1912 watapi. Kunan p'unchaypi tiyanku kay wachay wasikuna:

 
Wak'as, Wawa Wasi Sagrado Corazón de Jesús

Wak'as llaqtapi runakuna kawsanku papa puquchispa, chaymanta tarpullankutaq uqata, jawasta, arwijata, riquta, siwarata, waq puquykunata ima. Kay tukuy puquykunata ranqhanku intichaw p'unchay qhatupi kikin Wak'as llaqtapi, chanta apallankutaq ranqhaq waq qhatukunaman Quchapampapi, Punatapi, Jaranipipis.

Chaymanta aqhata askhata ruwallankutaq, challwamantapis wayk'unku mikhuykunata ranqhanankupaq.

 
Yachakuqkuna Yachay Wasi Unidad Experimental Wak'asmanta
 
Jaruma k'ikllu qhawariy qullamantapacha, k'ikllu tukukuypitaq kashan Jampiwasi, urqupatapitaq Santa Bárbaraq kalwariunpa kapillan

Apaykachana

llamk'apuy

Wak'asman rinapaq taqsikuna lluqsinku Qhuchapampa llaqtamanta, San Carlos wak'a chayri inlisya wasamanta, jinallataq Punata llaqtamanta taqsikuna lluqsillankutaq inlisyan wasamanta.

Qullana runakuna

llamk'apuy

Llaqtapi paqarisqakuna

llamk'apuy

Jarawiqkuna:

  • José Rojas, yachachiq, arawirqa "Linda Vaqueña" takiyta.
  • Pablo Fernández. Paqarimurqa 29 p'unchay inti raymi killapi 1.954 watapi.

Waqachiqkuna:

Takiqkuna:

Tantakamusqa runakuna

llamk'apuy

Qullana waturikuqkuna

llamk'apuy
 
Ñawpa runakuna Wak'aspi tiyakuqkunaqta puchu ruwaykunasninku tarisqa musuq wasi ruwaykunapi.
  • Tupaq Yupanki (1471-1493), chunka ñiqin Inka.
  • Wayna Qhapaq (1493-1525), chunka uqniyuq ñiqin Inka.
  • Esteban Arze (1770-1815), Wak'aspi purirqa 1812 watapi.
  • Simón Bolívar (1783-1830), Buliwya / Qullasuyuta Qhispiq, purirqa Wak'aspi 1825 watapi.
  • Alcide d'Orbigny (1802-1857), Ransiyamanta jamut'asqa, Wak'asta watukurqa 1830 watapi, tarirqataq Chukiqayara mallkita.
  • Jesús Lara (1898-1980), Qullasuyumanta arawiq, Inkallaqtaman rishaspa Wak'asta purirqa 1927 watapi.
  • Martín Cárdenas (1899-1973), Buliwyamanta jamut'asqa, Inkallaqtaman rishaspa Wak'asta waturikurqa 1940 watapi.

Ñaña llaqtakuna

llamk'apuy

Kaypipas qhaway

llamk'apuy

Qhawallaytaq

llamk'apuy

Hawa t'inkikuna

llamk'apuy
 
Parququcha
Quchapampa suyu  
Uma llaqta: Quchapampa
Pruwinsyakuna: ArqiAyupayaBolívarCarrascoChapariyEsteban ArceGermán JordánJaraniKapinutaKillaqulluMisk'iNarciso CamperoPunataQuchapampaTapaqariTiraqi
Munisipyukuna (uma llaqtakuna): Alalay (Alalay) •Ansaltu (Ansaltu) • Arqi (Arqi) • Arwiytu (Arwiytu) •Aykili (Aykili) • Bolívar (BolívarChimuri (Chimuri) • Jarani (Jarani) • Jayupaya (Jayupaya) • K'uchumuela (K'uchumuela) • Kapinuta (Kapinuta) • Killaqullu (Killaqullu) • Klisa (Klisa) • Mayupura (Mayupura) • Misk'i (Misk'i) • Muela (Villa Rivero) • Muruchata (Muruchata) • Pasurapa (Pasurapa) • Puerto Villarroel (Puerto Villarroel) • Punata (Punata) • Puqu (Puqu) Puquna (Puquna) • Quchapampa (Quchapampa) • Qullqapirwa (Qullqapirwa) •Qulumi (Qulumi) • Sakawa (Sakawa) • San Benito (San Benito) • Santiwañis (Santiwañis) • Saqapampa (Saqapampa) • Sikaya (Sikaya) • Sipi Sipi (Sipi Sipi) • T'uqu (T'uqu) • Takachi (Takachi) • Takupaya (Takupaya) • Tapaqari (Tapaqari) • Tarata (Tarata) • Tikipaya (Tikipaya) • Tiraqi (Tiraqi) • Tulata (Tulata) • Tunari (Tunari) • Tutura (Tutura) • Umiriqi (Umiriqi) • Wak'as (Wak'as) • Wila Wila (Wila Wila) • Wintu (Wintu)
Amachasqa sallqa suyukuna: Carrasco mamallaqta parkiIsiboro Secure mamallaqta parkiTunari mamallaqta parki
Quchakuna: Alalay quchaAsiruquchaJunt'utuyuK'ichkiquchaLarati quchaParququchaPilawit'uQullpaquchaQurani quchaRudiyu quchaWara WaraYanatama
Mayukuna: CaineChallwamayuChapariyChipiririIchiluMamorecilloMamuriyQuraniRuchaÑankawasu
Mawk'a llaqtakuna: InkachakaInkallaqtaInkaraqay
Runa llaqtakuna: AymaraQhichwaYurakari
Simikuna: aymarakastillaqhichwayurakari
  Suyukuna (Buliwya)  
  Beni ·   Chuqichaka ·   Chuqiyapu ·   Pando ·   P'utuqsi · ·   Quchapampa ·   Santa Krus ·   Tarija ·   Uru Uru
"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Wak%27as&oldid=676240" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)