Amarumayu sach'a-sach'a suyup Kichwa runan

Amarumayu sach'a-sach'a suyup Kichwa runankuna
Huk uchuy llaqta Napu mayup patanpi
Mama llaqta	Ikwadur  Kulumbya Piruw
Tiyay	Napuruna: Ikwadurpi: Napu marka, Orellana marka, Sukumpiyu marka; Piruwpi: Luritu suyu, Mayutata suyu Pastasa runa: Ikwadurpi: Pastasa marka Piruwpi (Qhichwa Pastasa-Tigre): Luritu suyu
Runakuna	60.000 - 100.000
Simi	Kichwa Iskay ñiqin simi: kastilla simi (icha Shuwar simi)
Iñiy

Amarumayu sach'a-sach'a suyup Kichwa runankuna (Kichwa de la Amazonía) nisqakunaqa huk Ikwadurpi (Napu markapi, Orellana markapi, Pastasa markapi, Sukumpiyu markapi) Piruwpipas tiyaq Kichwa runa llaqtam, kichwa simita rimaq.

Achala (Ikwadur)

(Ikwadur)

Napurunakuna

Napurunakunaqa (Kichwas del Napo / Napo-Kichwa) Ikwadurpi, Kulumbyapi, Piruwpipas kawsanku.

Ikwadurpi Napurunakuna

• Mayukuna: Napu mayu, Awariku mayu, San Miguel mayu, Putumayu
• Markakuna: Napu marka, Orellana marka, Sukumpiyu marka
• Markakunap uma llaqtankunapi: Tena, Puerto San Francisco de Orellana (Coca), Musuq Loja

Marka	Kiti	Kitilli
Napu marka	Archidona kiti	Cotundom kitilli, Ushpayaku kitilli
Napu marka	Quijos kiti	Papallahta kitilli
Napu marka	Tena kiti	Tena kitilli, Ahuano kitilli, Carlos Julio Aresemena Tola kitilli, Chuntapunta kitilli, Pano kitilli, Puerto Misahuallí kitilli, Puerto Napo kitilli, Talag kitilli
Napu marka	Carlos Julio Arosemena Tola kiti	Carlos Julio Arosemena Tola kitilli
Orellana marka	Francisco de Orellana kiti	Puerto San Francisco de Orellana kitilli, Dayuma kitilli, Taracoa kitilli, El Edén kitilli, García Moreno kitilli, Nuevo Paraíso kitilli, San José de Guayusa kitilli, San Luis de Armenia kitilli
Orellana marka	Awariku kiti	Nuevo Rocafuerte kitilli, Capitán Augusto Rivadeneira kitilli, Santa María de Huiririma kitilli, Tiputini kitilli
Orellana marka	Joya de los Sachas kiti	Joya de los Sachas kitilli, Pompiya kitilli, San Carlos kitilli, San Sebastián del Coca kitilli
Orellana marka	Luritu kiti	Luritu kitilli, Ávila kitilli, Puerto Murialdo kitilli, San José de Payamino kitilli, San José de Dahuano kitilli
Sukumpiyu marka	P'uchqu qucha kiti	Musuq Loja kitilli, El Eno kitilli, Pacayacu kitilli, Jambelí kitilli, Santa Cecilia kitilli
Sukumpiyu marka	Gonzalo Pizarro kiti	Gonzalo Pizarro kitilli
Sukumpiyu marka	Putumayu kiti	Puerto del Carmen kitilli, Palma Roja kitilli
Sukumpiyu marka	Shushufindi kiti	Limoncocha kitilli, Pañaqucha kitilli, San Roque kitilli
Sukumpiyu marka	Cascales kiti	El Dorado de Cascales kitilli, Santa Rosa de Sucumbíos kitilli
Sukumpiyu marka	Cuyabeno kiti	Cuyabeno kitilli, Tarapoa kitilli

Pukyu:

Piruwpi Napurunakuna

Suyu	Pruwinsya	Distritu
Luritu suyu	Maynas pruwinsya	Ikitus distritu, Mazán distritu, Napu distritu, Putumayu distritu, Torres Causana distritu,
Mayutata suyu	Tampupata pruwinsya	Las Piedras distritu

Pukyu:

Pastasa runakuna

Pastasa runakunaqa (Kichwas de(l) Pastaza / Canelo-Kichwa) Ikwadurpi, Piruwpipas kawsanku.

Ikwadurpi Pastasa runakuna

Kuraray mayu

• Marka: Pastasa marka
• Mayukuna: Pastasa mayu, Bobonaza mayu, Kuraray mayu, Sarayacu mayu, Villano mayu, Corrientes mayu, Conambo mayu, Pindo Yacu mayu.
• Puyu llaqta

Marka	Kiti	Kitilli
Pastasa marka	Pastasa kiti	Puyu kitilli, Canelos kitilli, 10 de Agosto kitilli, Fátima kitilli, Montalvo kitilli, Corrientes mayu kitilli, Sarayaku kitilli, Tarqui kitilli, Teniente Hugo Ortiz kitilli, Veracruz kitilli
Pastasa marka	Mera kiti	Mera kitilli, Madre Tierra kitilli
Pastasa marka	Santa Clara kiti	Santa Clara kitilli
Pastasa marka	Arajuno kiti	Arajuno kitilli, Kuraray kitilli

Piruwpi Qhichwa Pastasa-Tigre

• Mayukuna: Tikri mayu, Pastasa mayu, Marañun mayu, Wallaqa mayu, Corrientes mayu.

Suyu	Pruwinsya	Distritu
Luritu suyu	Datem del Marañón pruwinsya	Barranca distritu, Pastasa distritu
Luritu suyu	Luritu pruwinsya	Tigre distritu, Trompeteros distritu

Pukyu:

Simikuna

• Kichwa shimi (Runashimi)
  • Bobonaza dialecto (Bobonaza mayup patanpi, Puyo mayup patanpi, Ikwadur)
  • Tena dialecto (Tenapi, Arajunopi, Ahuanopi, Ikwadur)
  • Limoncocha dialecto (Napu mayu, Suno mayu, Ikwadur)
• Iskay ñiqin simi: kastilla simi (icha Shuwar simi)

Pukyukuna

	Piruw suyupi runa llaqtakuna
	Qhichwa rimaq runa llaqtakuna: Qhichwa runa · Chanka runa · Inka · K'ana runa · Qanchi runa · Q'irus · Wanka · Kichwa runa: Llakwash · Napuruna · Piruwanu Pastasa runa
	Amarumayu sach'a-sach'a suyupi runa llaqtakuna: Qhichwa runa: Llakwash, Napuruna, Qhichwa Pastasa-Tigre · Arawak rimaq runa llaqtakuna: Amuesha, Ashaninka, Kulina, Chamikuru, Machiqinqa, Nomatsiguenga, Piru · Hiwaru rimaq runa llaqtakuna: Achual, Awahun, Kandoshi, Wampisa, Shuwar · Pano rimaq runa llaqtakuna: Amawaka, Kapanawa, Kashibo-Kakataibo, Kashinawa, Isqunawa, Mayo-Pisabo, Mayuruna, Yura (Nawa), Sharanawa, Shipibu-Qunibu, Yaminawa · Tupi-Waraniyi rimaq runa llaqtakuna: Kukama-Kukamilla · Kawapana rimaq runa llaqtakuna: Chayawita, Jebero · Manaraq allinchurasqa: Tawshiru, Tikuna, Urarina · Peba-Yagua rimaq runa llaqtakuna: Yagua · Witoto rimaq runa llaqtakuna: Bora, Witoto, Okaina · Harakmbet rimaq runa llaqtakuna: Amarakaeri · Takanu rimaq runa llaqtakuna: Ese' Ejja · Tukanu rimaq runa llaqtakuna: Payawa, Siquya · Sapara rimaq runa llaqtakuna: Sapara: Arabela, Ikitu
	Hukkuna indihina runa llaqtakuna: Aymara runa · Uru runa
	Mawk'a runa llaqtakuna: Chachapuya · Chimu · Inka · Muchik · Wari