Melgar pruwinsya
| ||
---|---|---|
Khunurana ri'i urqu, Santa Rusa distritu | ||
Melgar pruwinsya | Wallqanqa | |
Unancha | ||
. | ||
Mama llaqta | ![]() | |
Rimaylla suti | ||
Tinkurachina siwikuna | 14°52′55″S 70°35′24″O | |
Uma llaqta | Ayawiri | |
Suyu | Punu suyu | |
Distritukuna | 9 | |
Simikuna | qhichwa simi, kastilla simi | |
Runakuna | 67 138 (inei 2017) | |
Runa ñit'inakuy | 10.41 runa / km² () | |
Hallka k'iti kanchar | 6 446,85 km² | |
Hanaq kay | - m | |
Kamasqa wata | 25 ñiqin kantaray killapi 1901 watapi | |
Kuraka (2019-2022) |
Esteban Álvarez Ccasa | |
Karu rimay yupay | ||
Pacha suyu | UTC-5 | |
Qhichwa simipi llika tiyanan | ||
Kastilla simipi llika tiyanan | www.ayaviriweb.com | |
Waman Tapara[1] icha Melgar pruwinsya (kastilla simipi: Provincia de Melgar) nisqaqa Piruw mama llaqtap Punu suyupi huk pruwinsyam. Uma llaqtanqa Ayawiri llaqtam.
Wiñay kawsayLlamk'apuy
Kamasqa 25 ñiqin kantaray killapi 1901 watapi, Eduardo López de Romaña Umalliqmi.
Kay pruwinsyaqa qillqaq Mariano Melgar Valdiviesomantam sutichasqa.
Allpa saywachiLlamk'apuy
- Quchakuna: Ururillu qucha (Ururillu distritupi) - Janq'uquta (Janjojota) (Ururillu distritupi); Santa Rusa distritupi: Chujñaquta (Chojñaccota) - Chayarquta (Chayarccota) - Queque Sur - Huaccaruta - Mamaniri - Pukaurqu - Sapanwarmi (Sapanhuarmi) - Wilaquta (Vilacota)
- Mayukuna: Nuñuwa mayu; Santa Rusa distritupi: Parina mayu - Santa Rusa mayu
- Wallakuna: Raya walla / Willkanuta walla
UrqukunaLlamk'apuy
Suti | Hanaq kay (~) | Tiyakuynin |
Charantaña rit'i urqu | 5.200 m | Nuñuwa distritu |
Chimpulla | 5.489 m | Melgar pruwinsya, Santa Rusa distritu, Qusqu suyu, K'anas pruwinsya, Layu distritu |
Hatun Sallqa rit'i urqu | 5.200 m | Nuñuwa distritu |
Jarupata rit'i urqu | 5.432 m | Nuñuwa distritu |
Khunurana (Raya walla) | +5.200 m | Santa Rusa distritu |
Khunurana (Willkanuta walla) | 5.550 m | Kallawaya pruwinsya, Qurani distritu, Melgar pruwinsya, Nuñuwa distritu |
Kunka rit'i urqu | +5.200 m | Melgar pruwinsya, Santa Rusa distritu, Qusqu suyu, K'anas pruwinsya, Layu distritu |
K'anta Q'asa | 5.300 m | Nuñuwa distritu |
Lawaña rit'i urqu | 5.300 m | Nuñuwa distritu |
Muskaya | 5.400 m | Melgar pruwinsya, Nuñuwa distritu, Qusqu suyu, K'anas pruwinsya, Layu distritu, Qanchi pruwinsya, Marankani distritu |
Pumanuta rit'i urqu | 5.516 m | Nuñuwa distritu |
Qillma rit'i urqu | 5.448 m | Nuñuwa distritu |
Qinamari rit'i urqu | 5.200 m | Anta Uta distritu |
Sach'apata rit'i urqu | 5.432 m | Nuñuwa distritu |
Sapunuta rit'i urqu | 5.200 m | Nuñuwa distritu |
Santa Juana | +5.200 m | Nuñuwa distritu, Santa Rusa distritu |
Tula Llipiña rit'i urqu | 5.200 m | Nuñuwa distritu |
Yana Quchilla | 5.443 m | Melgar pruwinsya, Santa Rusa distritu (saywa: Punu / Qusqu); Willkanuta walla / Raya walla |
YurakunaLlamk'apuy
- Sillu-sillu Alchemilla pinnata
- Ch'ihi Agrostis breviculmis
- Garbasillu Astragalus garbancillus (Garbancillo)
- Yarita Azorella yareta
- Willma cebadilla Bromus lanatus
- Bromus unioloides (Cebadilla)
- Sura-sura Calamagrostis heterophyla
- Mula pastu Calamagrostis rigida
- Waylla ichhu Calamagrostis sp.
- Ñapha pastu Calamagrostis vicunarum (Crespillo)
- Kunkuna, champa icha kunkush Distichia muscoides
- Awha-awha icha quwi mirachi Erodium sp. (Amor chico)
- Ch'illiwa Festuca dolichophylla
- Unu jallu icha aya phallcha Gentiana peruviana
- Uhutilla Geranium sp.
- Hununcara Gnaphalium sp.
- Pilli plateado Gomphrena sp.
- Huk'uchaq chupan Hordeum muticum (Cola de ratón)
- Pilli-pilli Hypochoeris sp.
- Hunquillo Juncus sp.
- Mula pilli Liabum ovatum
- Lucilia aretioides (Pasto estrella)
- Muhlenbergia ligularis (Grama dulce)
- Llapha icha ñapha pastu Muhlenbergia peruviana
- Plantago sp. (Llantén)
- Ch'akí llantin Plantago monticola
- Q'achu Poa sp.
- Poa candamoana (Grama)
- Tuturilla Scirpus rigidus (Totorilla)
- Ichhu Stipa ichu
- Layu Trifolium peruvianun
- Phusa-phusa Valeriana
- ñuñu-ñuñu
- yawar ch'unqa Oenothera
- pinku punku
- San Pedro Sasawi
- wamanlipa Senecio caementarius
- wirwina verbena
- ñukch'u salvia
- q'illu t'ika Calendula officinalis
- hinchu-hinchu
- ch'iri-ch'iri Grindelia boliviana
- sillu-sillu genus Alchemilla
- uhutilla
- saqarara Plantago major
- payqu Chenopodium ambrosioides
- qhanachu
UywakunaLlamk'apuy
Ururillu quchapiqa kanmi kay pisqukuna:[2]
Ch'inqu Lessonia oreas
Tiwtinku Tringa melanoleuca
Pichinku Zonotrichia capensis
Yuraq waqar Egretta thula
Likichu Vanellus resplendens
Tuturiru Phleocryptes melanops
Puka pariwana: Phoenicopterus ruber
- Maraq-maraq Plegadis ridgwayi
- Chuqa: Fulica americana
- Ajoya Fulica gigantea
- Puna pili Anas versicolor
- Lophonetta specularioides = Anas specularoides (kastilla simipi: pato cordillerano)
- Puka pili Anas cyanoptera
- Yuraq waqar Egretta thula
- Sutru Anas flavirostris
- K'ili ("Kele") Centropelma microptera = Rollandia microptera
- Ch'inqu Lessonia oreas
- Q'upu Oxyura ferruginea
- Tiwtinku Tringa melanoleuca
- Chulpurunku Rollandia rolland
- Urin alqamari Phalcoboenus albogularis
- Puna qiwlla Larus serranus
- Pichinku Zonotrichia capensis
- Uywantullu Podiceps occipitalis
- Tikichu Gallinula chloropus
- Likichu Vanellus resplendens
- Tuturiru Phleocryptes melanops
- Pariwana Phoenicopterus ruber
- Q'illunchu Sicalis uropygialis
Hukkunapas Melgar pruwinsyapi:
- liq'ichu, likiliki icha liqli Vanellus resplendes
- phicilanka
- q'illu pisqu
- k'ilinchu (= K'illichu ?)
- qhuruqutu
- allqamari Phalcoboenus megalopterus
- chiwanku icha ch'iwanku Turdus chiguanco
- pasupakuy icha ch'iwanku Turdus albicollis
- puku puku
- hak'akllu Colaptes rupicola
- michi-michi
- anka Geranoaetus melanoleucus
- qiwlla Laridae
- ch'ayña Carduelis magellanica
- chuqa Fulica
- ch'uwankira icha yanawiku Plegades ridgwayi
- pariwana
- Mach'aqway subordo Serpentes
- qaraywa subordo Sauria
Pulitika rakiyLlamk'apuy
Isqun distritunmi kan.
Distritu | Runakuna (2007)[3] | Uma llaqta | Kuraka | Ubigeo |
---|---|---|---|---|
Anta Uta | 4.993 | Anta Uta | Ignacio Edgar Chura Mendoza | 210802 |
Ayawiri | 22.667 | Ayawiri | Bernardo Natividad Meza Alvarez | 210801 |
Kupi | 2.572 | Kupi | Yudel Rene Mamani Cervantes | 210803 |
Llalli | 3.907 | Llalli | Leon Vilca Gamarra | 210804 |
Maqari | 7,971 | Maqari | Simon Amador Mamani Chañi | 210805 |
Nuñuwa | 11.121 | Nuñuwa | Atilio Rodo Huaman Tapara | 210806 |
Umachiri | 4.104 | Umachiri | N | 210809 |
Ururillu | 10.457 | Ururillu | Juan Rene Quispe Chunga | 210807 |
Santa Rusa | 6.943 | Santa Rusa | Filiberto Tacca Navarro | 210808 |
WakiLlamk'apuy
SimikunaLlamk'apuy
Distritu | Kastilla simita rimaqkuna /1 | % | Indihina simita rimaqkuna /1, /2 | % |
---|---|---|---|---|
Antauta | 1,328 | 29.7 | 3,137 | 70.2 |
Ayawiri | 10,684 | 51.9 | 9,876 | 48.0 |
Kupi | 252 | 11.1 | 2,018 | 88.8 |
Llalli | 663 | 18.7 | 2,884 | 81.3 |
Maqari | 1,047 | 14.7 | 6,063 | 85.2 |
Nuñuwa | 1,548 | 15.7 | 8,284 | 84.1 |
Umachiri | 1,144 | 31.0 | 2,538 | 68.9 |
Ururillu | 1,036 | 11.1 | 8,247 | 88.8 |
Santa Rusa | 1,238 | 20.2 | 4,882 | 79.7 |
Llapan | 18,940 | 28.3 | 47,929 | 71.6 |
/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata /2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi) Pukyu:[4]
IñiyLlamk'apuy
RaymikunaLlamk'apuy
- Pukllay, Maqari distritupi
Pruwinsyapi paqarisqaLlamk'apuy
Kaypipas qhawayLlamk'apuy
Willay pukyukunaLlamk'apuy
- ↑ Jaime Núñez Huahuasoncco: Fin de las haciendas y el surgimiento del movimiento quechua en Melgar. Los Andes, 1 de noviembre de 2009
- ↑ Sallqa uywakuna, Punu pdf (kastilla simi), r. 13: Ururillu qucha, Melgar
- ↑ www.inei.gob.pe
- ↑ www.inei.gob.pe/ (2007)
Hawa t’inkikunaLlamk'apuy
- Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Melgar pruwinsya.
- Saywitu: Punu suyu
- Mamacha Kandilariya Raymi (Punu)
Suyukuna (Piruw) | ||
---|---|---|
Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku |