Wari puruwinsiya
(Wari pruwinsya-manta pusampusqa)
Wari nisqaqa (aymara simipi: Wari jisk'a suyu; kastilla simipi: Provincia de Huari) Piruw mama llaqtapi, Anqash suyupi, huk puruwinsiyam. Uma llaqtanqa Wari llaqtam.
| ||
---|---|---|
Wantar Chawin, Wari puruwinsiya | ||
Wari puruwinsiya | Wallqanqa | |
Unancha | ||
. | ||
Mama llaqta | Piruw | |
Tinkurachina siwikuna | ||
Uma llaqta | Wari | |
Suyu | Anqash | |
Thisritukuna | 16 | |
Simikuna | qhichwa simi, kastilla simi | |
Runakuna | 62 598 (2007) | |
Runa ñit'inakuy | - runa / km² () | |
Hallka k'iti kanchar | 2 771,9 km² | |
Hanaq kay | 3149 m (uma llaqta) | |
Kamasqa wata | ||
Kuraka | Luis Alberto Sánchez Urbizagástegui (2019-2022) | |
Karu rimay yupay | ||
Pacha suyu | UTC-5 | |
Qhichwa simipi llika tiyanan | ||
Kastilla simipi llika tiyanan | munihuari.gob.pe | |
Anqash suyup puruwinsiyankuna | ||
Ima nin
llamk'apuyWiñay kawsay
llamk'apuyAllpa saywachi
llamk'apuy- Amachasqa sallqa suyukuna: Waskaran mamallaqta parki
- Urqukuna: Altar Mayor rit'i urqu (+5.400 m) - Chinchiy icha Rurichinchay (6.309 m) - Murrurahu (+5.600 m) - Qaqat rit'i urqu (Cajat) (+5.200 m) - Laryarahu (Lariaraju) (+5.400 m) - Matashku rit'i urqu (+5.000 m) - Minuyu rit'i urqu (Minoyo) (+5.800 m) - Qaqapampa (Jacabamba) (+5.400 m) - Qarwaskancha rit'i urqu (+5.600 m) - Santa Rusa rit'i urqu (+5.200 m) - Tarush Wachanan rit'i urqu (+5.000 m) - Tuqtu (Tucto) (+5.000 m) - Wantsan icha Tunshu - Wishwi rit'i urqu (Gueshgue) (+5.000 m)
- Mayukuna: Marañun mayu - Musna mayu (Río Mosna) - Puchka mayu - Qaqapampa mayu (Río Jacabamba) - Qarwaskancha mayu - Qullqa mayu - Rurichinchay mayu - Ruriq mayu - Wachiqsa mayu (Río Huachecsa) - Wari mayu
- Quchakuna:: Anta Mina qucha - Challwaqucha - Hiqin qucha - Llankanuku qucha - Purway qucha (Wari distritu) - Q'anrash qucha (San Markus distritu) - Saqraqucha - Tishuyuq (Wantar Chawin distritu) - Tumarina qucha - Waskaqucha
Pulitika rakiy
llamk'apuyChunka suqtayuq distritunmi kan.
Thisritu | Runakuna (2007)[4] | Uma llaqta |
---|---|---|
Anra | 1.800 | Anra |
Masin | 1.948 | Masin |
Pawqas | 2.048 | Pawqas |
Puntu | 3.472 | Puntu |
Qaqay | 3.018 | Qaqay |
Rapayan | 1.752 | Rapayan |
Rawapampa | 739 | Rawapampa |
San Markus | 13.607 | San Markus |
San Pedro de Chana | 2.668 | Chana |
Uqu | 1.786 | Uqu |
Wachis | 3.758 | Wachis |
Wakchis | 2.055 | Wakchis |
Wakachi | 2.111 | Wakachi |
Wantar Chawin | 9.088 | Wantar Chawin |
Wantar | 3.010 | Wantar |
Wari | 9.738 | Wari |
Simikuna
llamk'apuyWari puruwinsiyapiqa aswanta qhichwa simitam rimanku.
Thisritu | Kastilla simita rimaqkuna /1 | % | Indihina simita rimaqkuna /1, /2 | % |
---|---|---|---|---|
Anra | 185 | 11.6 | 1,405 | 88.3 |
Masin | 490 | 27.6 | 1,282 | 72.1 |
Pawqas | 336 | 18.8 | 1,446 | 81.0 |
Puntu | 177 | 5.6 | 2,959 | 94.3 |
Qaqay | 148 | 5.5 | 2,516 | 94.1 |
Rapayan | 502 | 33.8 | 969 | 65.3 |
Rawapampa | 440 | 66.2 | 224 | 33.7 |
San Marcos | 3,353 | 27.1 | 8,981 | 72.6 |
San Pedro de Chana | 118 | 5.2 | 2,165 | 94.7 |
Uqu | 630 | 39.3 | 969 | 60.4 |
Wachis | 168 | 5.1 | 3,144 | 94.8 |
Wakchis | 401 | 22.2 | 1,396 | 77.4 |
Wakachi | 403 | 21.6 | 1,459 | 78.1 |
Wantar Chawin | 1,307 | 16.4 | 6,631 | 83.2 |
Wantar | 160 | 5.8 | 2,572 | 93.7 |
Wari | 2,885 | 32.7 | 5,913 | 67.0 |
Llapan | 11,703 | 20.9 | 44,031 | 78.8 |
/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata /2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi) Pukyu: [5]
Karu puriy
llamk'apuy- Wantar Chawin nisqaqa mawk'a llaqtam. 1985 watapis UNESCO nisqa Tukuy runakunap qhapaq kaynin rimarirqan.
Kaypipas qhaway
llamk'apuyWillay pukyukuna
llamk'apuy- ↑ Waldemar Espinoza, Duviolspis niyan
- ↑ Versión de Alfredo Torero
- ↑ Versión de Guaman Poma Ayala. Entendido actual
- ↑ www.inei.gob.pe
- ↑ www.inei.gob.pe/
Hawa t'inkikuna
llamk'apuySuyukuna (Piruw) | ||
---|---|---|
Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku |