Aqumayu pruwinsya

Aqumayu pruwinsya (kastilla simipi: Provincia de Acomayo) nisqaqa Qusqu suyupi, Piruw mama llaqtapi, huk pruwinsyam. Uma llaqtanqa Aqumayu llaqtam.

Aqumayu pruwinsya Aqumayu jisk'a suyu Provincia de Acomayo
Qusqu, Qusqu suyup uma llaqtan
Saywitu	Wallqanqa
	Unancha
.
Mama llaqta	Piruw
Tinkurachina siwikuna
Uma llaqta	Aqumayu llaqta
Suyu	Qusqu suyu
Distritukuna	7
Simikuna	qhichwa simi, kastilla simi
Runakuna	27 357 (inei 2007)
Runa ñit'inakuy	- runa / km² ()
Hallka k'iti kanchar	948,22 km²
Hanaq kay	- m
Kamasqa wata	21 ñiqin inti raymi killapi 1825 watapi
Kuraka	Alejandro Pumachapi Sutta (2019-2022)
Karu rimay yupay
Pacha suyu	UTC-5
Qhichwa simipi lika tiyanan	[www.]
Kastilla simipi lika tiyanan	[www.]
Qusqu suyup wamaninkuna

Wiñay kawsay

Kamasqa 21 ñiqin inti raymi killapi 1825 watapi.

Allpa saywachi

Sallqa suyukuna: Qhichwa, Suni (Javier Pulgar Vidal)

Quchakuna: Aqumayu pruwinsyapiqa tawa aswan hatun qucham:

• Hawa Qucha (Aqupiya llaqta ñiqpi)
• Pampamarka quchawan Asnaqucha (Musuqllaqta ñiqpi)
• Ukhu Qucha (Pumaqanchi llaqta ñiqpi)

Uchuy quchakuna: Maqpi (Umacha), Waywaqucha (Aqumayu), Yanaqucha (Musuqllaqta) Qiwaqucha (Pumaqanchi), Hurinuqucha, Tiktiqucha (Aqupiya), Chinaqucha (Hembra), Machu Sankarara;

Urqukuna:

Mayukuna: Apurimaq mayu - Aqumayu - Kachimayu - Marpamayu - Wililli

Uchuy mayukuna: Qullqamach'ay (Aqumayu distritu), Q'intir (Sankarara), Waqar, K'ayasqmayu (Llaqtapampa), Chakamayu (Taqtabamba), Q'aqawa (Santo Domingo), Qaywa, Pumaqanchi (Pumaqanchi), Unusi, Mayusa, Tikuna (Ch'usiqani)

Pulitika rakiy

Aqumayu pruwinsyapiqa qanchis distritum.

Distritu	Runakuna (2007)	Uma llaqta
Aqumayu	5.380	Aqumayu
Aqupiya	2.557	Aqupiya
Aqus	2.545	Aqus
Musuqllaqta	1.864	Musuqllaqta
Pumaqanchi	8.340	Pumaqanchi
Runtukan	2.918	Runtukan
Sankarara	3.753	Sankarara

Pumaqanchi distrituqa aswan hatun distritum Qusqu suyupi.

Runakuna

Aqumayu pruwinsyapiqa aswanta Qhichwa runakunam tiyanku.

Simikuna

Pruwinsyapiqa aswanta qhichwa simitam rimanku.

Distritu	Kastilla simita rimaqkuna /1	%	Indihina simita rimaqkuna /1, /2	%
Aqumayu	1,161	24.7	3,537	75.3
Aqupiya	181	8.0	2,087	92.0
Aqus	245	10.8	2,028	89.0
Musuqllaqta	165	9.9	1,494	90.1
Pumaqanchi	658	9.2	6,505	90.7
Runtukan	46	1.8	2,552	97.4
Sankarara	357	10.8	2,937	88.8
Llapan	2,813	11.7	21,140	88.1

/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata

/2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi)

Pukyu:

Karu puriy

• Waqrapukara (Musuqllaqta distritupi)

Yachachiy

• Wawa wasikuna :
• Huch'uy yachay wasikuna:
• Chawpi yachay wasikuna:
• Yachay sunturkuna:

Pumaqanchi llaqtapim kan yachay wasikunapas.

Kaypipas qhaway

• Qusqu

Hawa t'inkikuna

• Saywitu: Qusqu suyu
• Aqumayu pruwinsyapi allpa llamk'ay (kastilla simipi)